Wyspa rzeczna

wyspa na rzece

Wyspa rzeczna – rodzaj wyspy śródlądowej, powstałej na rzece w efekcie procesów fluwialnych lub wskutek działalności człowieka. Często właśnie ze względu na te procesy ma długi i wąski kształt oraz zbudowana jest głównie z piasku – może więc podlegać powtarzającym się zmianom powierzchni i kształtu i jednocześnie łatwo powstawać i znikać wskutek wysokich stanów wody[1], powodzi czy silnych opadów deszczu.

Wyspa św. Barbary w Bydgoszczy
Wyspa Czepel na Dunaju, zdjęcie z satelity

Nazewnictwo

edytuj

Według słownika z 1925 roku wyspy rzeczne nagie zwą się ławicami, zadrzewione – ostrowami, zarosłe wiklinąkępami[2]. Ławicą nazywa się też usypane nurtem rzeki wzniesienie z piasku bądź żwiru, podlegający przesunięciom. Wyróżnia się ławice rzeczne: odsypu meandrowego, odsypu przybrzeżnego, odsypu roztokowego[3].

Wyspy rzeczne mogą mieć swoje własne lokalne nazwy: w środkowych Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza na rzece Missisipi nazywa się je towhead – szczególnie w odniesieniu do wysepek i mielizn porośniętych drzewami. Termin spopularyzował Mark Twain w książce Przygody Hucka. W Anglii, zwłaszcza na Tamizie używa się staroangielskiej nazwy ait albo eyot[4], co można niedokładnie przetłumaczyć jako żuławy lub ich specyficzna forma[a].

W Hiszpanii, przede wszystkim w dorzeczu Ebro, wyspy rzeczne noszą najczęściej nazwę mejana (np. Mejana de Tudela w Tudeli[5])[6]. Pojawiają się również formy mejaneta w gminie Alborge, mejanica w gminach Cabanillas i Quinto, mechana w gminie Escatrón, mechaneta i meján w gminie Quinto, meyana w gminie Cinco Olivas, meanilla w gminie Andosilla i mechán w gminie Velilla de Ebro[6].

Największe wyspy rzeczne świata

edytuj
Lp. Nazwa wyspy Powierzchnia
(km²)
Państwo Rzeka Uwagi
1 Marajó 49 602 km²[7]   Brazylia Amazonka/Rio Pará Jest otoczona z jednej strony przez Atlantyk, dlatego czasem nie jest uznawana za wyspę rzeczną.
2 Wyspa Bananowa 19 162 km²   Brazylia Araguaia/Rio Javaés[8]
3 Tupinambarana 11 850 km²   Brazylia Amazonka Największa grupa wysp rzecznych na świecie.
4 Delta Nilu 8964 km²   Egipt Rosetta/Damietta
5 Holandia/Utrecht 7361 km²   Holandia Ren/IJssel
6 Caviana 4968 km²[9]   Brazylia Amazonka
7 Grande de Gurupá 4864 km²   Brazylia Amazonka
8 Isla Margarita 2100 do 2832 km²[10]   Kolumbia Magdalena[11] Istnienie również wariant nazewniczy Wyspa Mompox[11].
9 Uarini 2339 km²   Brazylia Uarini/Amazonka
10 Boven-Digoel 2171 km²   Indonezja Digul/Kawaga

Wyspą rzeczną z największą liczbą ludności jest chińska Zhongshan Dao na Rzece Perłowej z ponad 2,3 mln mieszkańców (szacunek na rok 2002)[12] i zaledwie 59 km² powierzchni. Na jej terenie położone jest m.in. Makau.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Prezentacja: Czynności członka załogi łodzi ratowniczej. kppspsochaczew.pl. [dostęp 2015-02-04].
  2. Jerzy Smoleński: Słownictwo geograficzno-fizyczne, uchwalone i polecone przez Zjazd Geografów Polskich zorganizowany staraniem Tow. Naucz. Szkół Wyższych w Krakowie 1922 roku. Kraków: Orbis, 1925.
  3. Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski: Słownik geologii dynamicznej. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 163. ISBN 83-220-0196-7.
  4. Eyot w Collins English Dictionary. dictionary.reference.com. [dostęp 2015-02-04].
  5. La Mejana de Tudela. ruralsuite.com. [dostęp 2015-02-10]. (hiszp.).
  6. a b Juan A. Frago Gracia: Toponimia navarroaragonesa del Ebro. Universidad de Málaga.
  7. Felipe Albertani, Paulo Martuscelli, Carlos Yamashita, Paulo Otto, Anita Wajntal: Genetic variability estimates in the Marajó yellow-crowned Amazon (Amazona ochrocephala xantholaema) (psittacidae). The Neotropical Ornithological Society, s. 307-314, seria: Ornitologia Neotropical.
  8. Ecossistema do Parque Estadual do Cantão, Avaliação Ecológica Rápida do Parque Estadual do Cantão, s. 44 (port.).
  9. Sylvia Bahri: L'agroforesterie, une alternative pour le développement de la plaine alluviale de l'Amazone : l'exemple de l'île de Careiro. Paryż: Orstom Editions, 1993, s. 206. ISBN 2-7099-1-162-0.
  10. Río Grande de la Magdalena – Colección Ecológica del Banco. [dostęp 2015-02-01]. (hiszp.).
  11. a b Joaquín Viloria de la Hoz: La economía anfibia de la isla de Mompox. Santa Marta: Banco de la República, 2011, seria: Documentos de Trabajo Sobre Economía Regional.
  12. World’s Most Populous Islands. WorldIslandInfo.com. [dostęp 2015-02-10]. (ang.).