Wyszanów (województwo łódzkie)
Wyszanów – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, w gminie Wieruszów, nad Prosną.
| wieś | |
 Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
ok. 700 |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
98-400[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EWE |
| SIMC |
0210826 |
Położenie na mapie gminy Wieruszów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |
 51°21′25″N 18°09′43″E/51,356944 18,161944[1] | |
Nazwa edytuj
Miejscowość historycznie należy do ziemi wieluńskiej. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona została w księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305. Pod rokiem 1305 zapisano ją w języku łacińskim jako villa Wyschowo, Wysschonow, Wyzanowo[3][4][5].
Historia edytuj
Miejscowość wspomniały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W dokumencie z 1518 odnotowano we wsi 7. łanów, a w 1553 5. łanów. W 1564 w Wyszanowie 15 kmieci płaciło po 1 florenie i 18 groszy. W roku tym odnotowano również kowala, który płacił 3 floreny oraz 4. zagrodnikow płacących po 6. groszy. We wsi znajdował się także folwark, w którym pracowała ludność wiejska. Mieszkańcy na rzecz zamku zobowiązani byli do świadczenia podwodów. W okolicy wsi wydobywano rudę żelaza, która dostarczana była do kuźnic w Doruchowie. Były również barcie należące do właścicieli z Torzeńca. W 1651 dokumenty odnotowały we wsi 17 łanów należących do kmieci oraz 2. łany miejscowego plebana[3].
Wieś królewska w tenucie bolesławieckiej w powiecie wieluńskim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku[6]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.
Zbrodnia niemiecka w 1939 edytuj
Podczas inwazji Niemiec na Polskę w roku 1939 żołnierze niemieccy z 3. kompanii zmotoryzowanej 10. batalionu saperów z Ingolstadt dokonali mordu na ludności cywilnej. Dnia 2 września 1939, przechodząc przez wieś, wpadli w panikę i w fałszywym przekonaniu, że wpadli pod ostrzał polskich cywili, zaczęli ostrzeliwać siebie nawzajem, a następnie wypędzać mieszkańców z domów, które następnie podpalali. Kilkoro przestraszonych dzieci wraz ze starszymi mieszkańcami (razem 21 osób) schroniło się w piwnicy domu rodziny Szyszków. Niemcy odnaleźli jednak to schronienie i mimo błagań o litość, wrzucili do piwnicy granaty ręczne. Ponadto kilku mieszkańców wsi zostało zastrzelonych. Łącznie od kul, płomieni oraz wrzucanych do piwnic granatów zginęły 22 osoby – w większości starcy, kobiety i dzieci. Dzień wcześniej (1 września 1939) Niemcy wywieźli w głąb Rzeszy wszystkich zdolnych do noszenia broni mężczyzn z Wyszanowa. Dwóch z nich zostało po drodze zamordowanych przez konwojentów, co podniosło łączną liczbę ofiar pacyfikacji do 24. Niemcy spalili 27 gospodarstw – w tym 12 całkowicie, a 15 częściowo[7][8].
Zabytki edytuj
- Główne zabytki Wyszanowa:
- pomnik ofiar wojny
- groby powstańców
- zabytkowy, kościół (po niedawnym pożarze)
- Główne obiekty:
- Dom Strażaka
- Jednostka OSP należąca od 2005 roku do KSRG
- Obiekty byłego Kółka Rolniczego
- Neoromański kościół katolicki pod wezwaniem św. Michała
- Szkoła podstawowa
- Boisko sportowe przy ul. Szkolnej
Według rejestru zabytków NID[9] na listę zabytków wpisany jest obiekt:
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, 1842, nr rej.: 990 z 20.12.1967
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 153806
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1575 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rosin 1963 ↓.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
- ↑ Zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie zarządu wojskowego (1 września – 25 października 1939). Kalisz: OKBZH w Łodzi-Instytut Pamięci Narodowej, 1986, s. 45-53.
- ↑ Jochen Böhler: Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce. Kraków: Wydawnictwo "Znak", 2009, s. 123-127. ISBN 978-83-240-1225-1.
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-19].
Bibliografia edytuj
- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Wyszanów”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 180.