XX wiek

stulecie między 1901 a 2000
(Przekierowano z XX)

XIX wiek <> XXI wiek

Lata 1900.Lata 1910.Lata 1920.Lata 1930.Lata 1940.Lata 1950.Lata 1960.Lata 1970.Lata 1980.Lata 1990.

1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000


Mapa polityczna Europy w XX wieku

XX wiek w metodologii historii

edytuj

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1901 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1914 lub 1918 rok. Data końcowa dotąd nie została ustalona, ale w coraz liczniejszych opracowaniach uznaje się za nią 1989 lub 1991 rok. Z tego powodu XX wiek jest niekiedy nazywany „najkrótszym stuleciem”[1].

Wydarzenia historyczne

edytuj
 
RMS Titanic (1912)
 
Supermarine Spitfire (1938–1954)

Ważne wydarzenia w nauce i technice

edytuj

Osoby sprawujące urząd prezydenta Polski

edytuj

Królestwo Polskie i II Rzeczpospolita (19181939)

Lp. Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu Partia polityczna
1. Gabriel Narutowicz 11 grudnia 192216 grudnia 1922 bezpartyjny – zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”
2. Stanisław Wojciechowski 20 grudnia 192214 maja 1926 Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
3. Ignacy Mościcki 4 czerwca 192630 września 1939 bezpartyjny związany z obozem sanacyjnym

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (19391990)

Lp. Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
4. Władysław Raczkiewicz 30 września 19396 czerwca 1947
6. August Zaleski 9 czerwca 19477 kwietnia 1972
7. Stanisław Ostrowski 9 kwietnia 197224 marca 1979
8. Edward Bernard Raczyński 8 kwietnia 19798 kwietnia 1986
9. Kazimierz Sabbat 8 kwietnia 198619 lipca 1989
11. Ryszard Kaczorowski 19 lipca 198922 grudnia 1990

Rzeczpospolita Polska tzw. Polska Ludowa (19441952)

Lp. Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
5. Bolesław Bierut 31 grudnia 194420 listopada 1952

Polska Rzeczpospolita Ludowa (19521989)

Lp. Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu
10. Wojciech Jaruzelski 19 lipca 198930 grudnia 1989

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

Lp. Imię i nazwisko Okres sprawowania urzędu Przynależność partyjna lub partia popierająca
12. Wojciech Jaruzelski 31 grudnia 1989[25]22 grudnia 1990[26] Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
13. Lech Wałęsa 22 grudnia 199022 grudnia 1995 NSZZ „Solidarność”
14. Aleksander Kwaśniewski 23 grudnia 199523 grudnia 2005[27] Sojusz Lewicy Demokratycznej

W zestawieniu pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych prezydentów według daty wstąpienia na urząd

# Imię Urodzony Zmarł Czas rządów Rodzice
63 Wiktoria   24 maja 1819
Kensington
22 stycznia 1901
wyspa Wight
1837–1901 Edward August (1767–1820), książę Kentu
Wiktoria (1786–1861), c. Franciszka Fryderyka, księcia Sachsen-Coburg-Saalfeld
64 Edward VII   9 listopada 1841
Londyn
6 maja 1910
Londyn
1901–1910 Albert Sachsen-Coburg-Gotha

(1819–1861)
Wiktoria Hanowerska (1819–1901), królowa Wielkiej Brytanii

65 Jerzy V   3 czerwca 1865
Londyn
20 stycznia 1936
Sandringham
1910–1936 Edward VII Koburg (1841–1910), król Wielkiej Brytanii
Aleksandra Glücksburg (1844–1925), c. Chrystiana IX, króla Danii
66 Edward VIII   23 czerwca 1894
Richmond
28 maja 1972
Paryż
1936 Jerzy V Windsor (1865–1936), król Wielkiej Brytanii
Maria Teck (1867–1953) c. księcia Franciszka von Teck
67 Jerzy VI   14 grudnia 1895
Sandringham
6 lutego 1952
Sandringham
1936–1952 Jerzy V Windsor (1865–1936), król Wielkiej Brytanii
Maria Teck (1867–1953) c. Franciszka von Teck, księcia
68 Elżbieta II   21 kwietnia 1926
Londyn
8 września 2022
Balmoral
1952–2022 Jerzy VI Windsor (1895–1952), król Wielkiej Brytanii
Elżbieta Bowes-Lyon (1900–2002) c. Claude’a Bowes-Lyona, hrabiego Strathmore i Kinghorne
Lp. Prezydent Objął urząd Złożył urząd Partia Wiceprezydent
25 William McKinley 1897 1901 republikanin Garret Hobart i Theodore Roosevelt
26 Theodore Roosevelt 1901 1909 republikanin Charles Warren Fairbanks
27 William Taft 1909 1913 republikanin James Sherman
28 Woodrow Wilson 1913 1921 demokrata Thomas Marshall
29 Warren Harding 1921 1923 republikanin Calvin Coolidge
30 Calvin Coolidge 1923 1929 republikanin Charles G. Dawes
31 Herbert Hoover 1929 1933 republikanin Charles Gates Dawes
32 Franklin Delano Roosevelt 1933 1945 demokrata John Nance Garner, Henry Wallace, Harry S. Truman
33 Harry Truman 1945 1953 demokrata Alben Barkley
34 Dwight Eisenhower 1953 1961 republikanin Richard Nixon
35 John F. Kennedy 1961 1963 demokrata Lyndon B. Johnson
36 Lyndon B. Johnson 1963 1969 demokrata Hubert Humphrey
37 Richard Nixon 1969 1974 republikanin Spiro T. Agnew, Gerald Ford
38 Gerald Ford 1974 1977 republikanin Nelson Rockefeller
39 Jimmy Carter 1977 1981 demokrata Walter Mondale
40 Ronald Reagan 1981 1989 republikanin George H.W. Bush
41 George H.W. Bush 1989 1993 republikanin Dan Quayle
42 Bill Clinton 1993 2001 demokrata Al Gore

Papieże w XX wieku

edytuj
Lp. Herb Papież
Suweren Państwa
Miasto Watykan[a]
Wizerunek Imię łacińskie Świeckie imię i nazwisko Miejsce urodzenia Pontyfikat
256.   Leon XIII   Leo
Tertius Decimus
Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci Carpineto Romano, Cesarstwo Francuskie (Włochy) 20 lutego 187820 lipca 1903
257.   Pius X   Pius
Decimus
Giuseppe Melchiorre Sarto Riese, Cesarstwo Austrii (Włochy) 4 sierpnia 190320 sierpnia 1914
258.   Benedykt XV   Benedictus
Quintus Decimus
Giacomo della Chiesa Genua, Królestwo Sardynii (Włochy) 3 września 191422 stycznia 1922
259. / 1.   Pius XI   Pius
Undecimus
Achille Ambrogio Damiano Ratti Desio, Cesarstwo Austrii (Włochy) 6 lutego 192210 lutego 1939
(Suweren od 7 czerwca 1929)[b]
260. / 2.   Pius XII   Pius
Duodecimus
Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli Rzym, Królestwo Włoch 2 marca 19399 października 1958
261. / 3.   Jan XXIII   Ioannes
Vicesimus Tertius
Angelo Giuseppe Roncalli O.F.S. Sotto il Monte, Królestwo Włoch 28 października 19583 czerwca 1963
262. / 4.   Paweł VI   Paulus
Sextus
Giovanni Battista Enrico Antonio Maria Montini Concesio, Królestwo Włoch 21 czerwca 19636 sierpnia 1978
263. / 5.   Jan Paweł I   Ioannes Paulus
Primus
Albino Luciani Canale d’Agordo, Królestwo Włoch 26 sierpnia 197828 września 1978
264. / 6.   Jan Paweł II   Ioannes Paulus
Secundus
Karol Józef Wojtyła Wadowice, Rzeczpospolita Polska 16 października 19782 kwietnia 2005

Ważne postacie XX wieku

edytuj
 
Neil Armstrong
 
Fidel Castro
 
Winston Churchill
 
Salvador Dali
 
Albert Einstein
 
Louis de Funès
 
Michaił Gorbaczow
 
Adolf Hitler
 
Michael Jackson
 
Frida Kahlo i Diego Rivera
 
Nelson Mandela
 
Freddie Mercury
 
Ludwig von Mises
 
Pelé
 
Pablo Picasso
 
Elvis Presley
 
Ronald Reagan
 
Nikola Tesla
 
Margaret Thatcher
 
Orson Welles
 
Józef Stalin

Zobacz też

edytuj
  1. Od 1929.
  2. Pius XI został papieżem 6 lutego 1922, lecz Suwerenem Watykanu został w momencie powstania tego państwa na podstawie ratyfikacji traktatów laterańskich.

Przypisy

edytuj
  1. Kamil Janicki, Bolączki periodyzacji, „Histmag.org”, 2.08.2008.
  2. a b c d e Żuczkowski 2010 ↓, s. 473.
  3. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 474.
  4. a b c d Żuczkowski 2010 ↓, s. 475.
  5. a b Żuczkowski 2010 ↓, s. 476.
  6. Żuczkowski 2010 ↓, s. 477.
  7. a b c d e f Żuczkowski 2010 ↓, s. 478.
  8. a b c d e f Żuczkowski 2010 ↓, s. 479.
  9. The Danish Army on April 9th, 1940, Part 1 [online], web.archive.org, 9 marca 2009 [dostęp 2024-11-04] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-09].
  10. a b c d e f g Żuczkowski 2010 ↓, s. 480.
  11. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 481.
  12. a b c d e f g h Żuczkowski 2010 ↓, s. 482.
  13. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 483.
  14. a b c d e f g h i Żuczkowski 2010 ↓, s. 484.
  15. a b c d e Żuczkowski 2010 ↓, s. 485.
  16. a b c d e Żuczkowski 2010 ↓, s. 486.
  17. a b c d Żuczkowski 2010 ↓, s. 487.
  18. The 6 Day War: The Dark Story of an Arab-Israeli Clash | Timeless Myths
  19. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 488.
  20. a b c d e f g Żuczkowski 2010 ↓, s. 489.
  21. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 490.
  22. Carol Kuruvilla, Gun used in Pope John Paul II assassination attempt to be displayed at Polish museum [online], New York Daily News, 19 marca 2014 [dostęp 2024-10-24] (ang.).
  23. a b c d Żuczkowski 2010 ↓, s. 491.
  24. a b c Żuczkowski 2010 ↓, s. 492.
  25. 31 grudnia 1989 weszła w życie ustawa zmieniająca Konstytucję PRL wprowadzając nowe nazewnictwo urzędów państwowych.
  26. Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: Art. 2. 1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r. ulega skróceniu i wygasa z chwilą objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego w wyborach powszechnych.
  27. Urząd sprawował przez 2 kadencje, w 2000 roku został ponownie wybrany na urząd Prezydenta RP, w I turze i zaprzysiężony 23 grudnia 2000 roku.
  28. Kissinger Henry Alfred, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-01-06].

Bibliografia

edytuj
  • Maciej Żuczkowski: Kalendarium. W: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał: Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918–1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010. ISBN 978-83-7629-204-5.