Yōko Tawada
Yōko Tawada (jap. 多和田 葉子 Tawada Yōko; ur. 23 marca 1960 w Tokio) – japońska pisarka tworząca po japońsku i niemiecku.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Narodowość | |
Język | |
Dziedzina sztuki |
literatura |
Nagrody | |
Strona internetowa |
Życiorys
edytujUrodziła się w 1960 w Tokio[1][2]. Studiowała literaturoznawstwo na Uniwersytecie Waseda; jej specjalizacją była literatura rosyjska[3]. Od 22. roku życia mieszka w Niemczech[1]. Gdy w 1982 przyjechała do Hamburga, na początku pracowała przy dystrybucji książek[3]. Po kilku latach pobytu uzyskała dyplom z literatury niemieckojęzycznej u profesor Sigrid Weigel[4]. Z czasem opublikowała eseje dotyczące twórczości m.in. Heinera Müllera, Paula Celana i Heinricha von Kleista[5]. W 2006 przeniosła się do Berlina[2].
Jej debiutancka nowela Kakato o nakushite (Zgubiłam obcas)[6] została w 1991 wyróżniona nagrodą Gunzō Shinjin Bungaku Shō[3][a]. Za kolejne dzieło[3], Inu mukoiri (Psia narzeczona)[6], otrzymała w 1993 Nagrodę im. Akutagawy[3][7]. Jej pierwsza publikacja, która ukazała się w Niemczech, była dwujęzycznym zbiorem poezji – zawierała wiersze po japońsku i ich przekłady na niemiecki. W książce część niemiecka znajduje się po lewej stronie, a japońska po prawej, lecz treści nie są swoimi odpowiednikami: niemiecki przekład czytany jest od przodu, a japoński, zgodnie z tradycją, od tyłu[8]. Z czasem Tawada zaczęła pisać bezpośrednio po niemiecku (np. powieść Ein Gast)[3], nadal tworząc także w języku ojczystym[9]. W 1996 została wyróżniona nagrodą Adelbert-von-Chamisso-Preis dla autorów bez niemieckich korzeni piszących po niemiecku[3].
Wśród jej publikacji są powieści, opowiadania i poezja. Tworzyła także teksty dla teatru i słuchowiska radiowe[3]. W jej dziełach język gra kluczową rolę, pojawiają się liczne zapożyczenia z niemieckiego i japońskiego. Struktura narracji często opiera się na luźno powiązanych obrazach i obserwacjach, a wątki autobiograficzne łączą się z elementami fantastycznymi[9]. W swojej twórczości Tawada dekonstruuje uznane wzorce narodu, kultury i tożsamości, nie stroniąc przy tym od specyficznego poczucia humoru[9]. Jej bohaterami są często postaci, które zmieniły swoje otoczenie i z zadziwieniem obserwują świat wokół siebie[9].
W 1999 wykładała na Massachusetts Institute of Technology w roli profesora wizytującego[5]. Od 2012 jest członkinią Niemieckiej Akademii Języka i Literatury[10].
W języku polskim ukazały się krótkie formy Tawady, które z niemieckiego przełożył Andrzej Pańta[11][12][13], a także jej powieść Hikon z 1998, wydana pod polskim tytułem Fruwająca dusza (2009), którą przetłumaczyła z japońskiego Barbara Słomka[14][7].
Nagrody
edytuj- 1991: Gunzō Shinjin Bungaku Shō[3]
- 1993: Nagroda im. Akutagawy[3]
- 1996: Adelbert-von-Chamisso-Preis[6][3]
- 2003: Nagroda im. Tanizakiego[10]
- 2005: Medal Goethego[10]
- 2013: Nagroda Yomiuri[10]
- 2018: National Book Award (za angielski przekład The Emissary w wykonaniu Margaret Mitsutani)[2]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Brandt 2008 ↓, s. 12.
- ↑ a b c The Emissary [online], National Book Foundation [dostęp 2020-11-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Brandt 2005 ↓, s. 3.
- ↑ Brandt 2005 ↓, s. 3–4.
- ↑ a b Brandt 2005 ↓, s. 4.
- ↑ a b c Charles Exley , Gazing at Deneuve: The Migrant Spectator and the Transnational Star in Tawada Yōko’s „The Naked Eye”, „Japanese Language and Literature”, 50 (1), 2016, s. 1, ISSN 1536-7827 .
- ↑ a b Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 455,456. ISBN 978-83-01-17214-5.
- ↑ Brandt 2008 ↓, s. 21–22.
- ↑ a b c d Brandt 2005 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d Yoko Tawada (Curator) [online], www.poetica.uni-koeln.de [dostęp 2020-11-20] (ang.).
- ↑ Język [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
- ↑ Opowiadacz bez duszy [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
- ↑ Żurawia maska [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2020-11-20] (pol.).
- ↑ Fruwająca dusza [online], www.karakter.pl [dostęp 2020-11-20] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Bettina Brandt. Ein Wort, ein Ort, or How Words Create Places: Interview with Yoko Tawada. „Women in German Yearbook”. 21, 2005. University of Nebraska Press.
- Bettina Brandt. Scattered Leaves: Artist Books and Migration, a Conversation with Yoko Tawada. „Comparative Literature Studies”. 45 (1), 2008. Penn State University Press.
- ISNI: 0000000121476604
- VIAF: 110547533
- LCCN: nr93036509
- GND: 120878518
- NDL: 00136409
- LIBRIS: 42gknhbn5gwzcpv
- BnF: 130933271
- SUDOC: 034688676
- SBN: TSAV014490
- NLA: 35442120
- NKC: jx20110913027
- DBNL: tawa002
- BNE: XX5704170
- NTA: 239261542
- BIBSYS: 99071026
- CiNii: DA03654400
- Open Library: OL2832576A, OL42197A
- PLWABN: 9810645652205606
- NUKAT: n2009147603
- J9U: 987007300856105171
- PTBNP: 1783149
- LNB: 000185168
- NSK: 000604185
- CONOR: 190582883
- KRNLK: KAC200304580
- LIH: LNB:CZ25;=BA