Złotogłowice
Złotogłowice – (niem. Groß Neundorf[4], tuż po wojnie Złotopol) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Nysa[5].
| wieś | |
 Rezydencjonalny dom nr 174, dawniej Hof Kinne | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
744[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-300[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ONY |
| SIMC |
0500530 |
Położenie na mapie gminy Nysa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
 50°30′34″N 17°22′22″E/50,509444 17,372778[1]
| |
W latach 1945–1954 siedziba gminy Złotogłowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Historia edytuj
Złotogłowice wymieniane są w roku 1300 jako Jacobi villa (co oznacza „Wieś Jakubową”; przypuszczalnie nazwa wywodzi się od lokatora wsi). Według Księgi uposażeń Biskupstwa Wrocławskiego, wieś liczyła 70 małych hub, z których kościół posiadał 2, sołtys 2 wraz z karczmą. Duża liczba hub oraz nazwa miejscowości świadczy o założeniu wsi przez osadników z Niemiec. W czasie I wojny śląskiej w 1741 r. wieś poniosła duże straty spowodowane licznymi rekwizycjami poczynionymi tu przez pruskich żołnierzy. Wieś często nawiedzana była przez duże pożary; np. we wrześniu 1715 „w 2 godziny cała gmina wraz ze zmielonym ziarnem poległa w popiele”. Pomiędzy 1791 r. a 1839 r. nastąpiło 6 katastrofalnych pożarów.
Nauczyciel jest wymieniany ok. 1625 r., dom nauczyciela zaś w 1784 r. Dawny, dwupiętrowy budynek szkoły pochodził z 1841 r.
Dawne sołectwo (54 ha) znajdowało się w posiadaniu rodziny Kinne, majątek ziemski (74 ha) od 1650 r. w posiadaniu rodziny Beier, poza tym we wsi znajdowało się wiele większych gospodarstw rolnych.
Liczba mieszkańców: 1784: 743 mieszkańców, 52 parcele, 1845: 1152 mieszkańców (1 ewangelik), 184 domy, 1895: 1320 mieszkańców (15 ewangelików), 213 domów, 331 gospodarstw domowych, 1939L 1616 mieszkańców, 384 gospodarstw domowych.
W roku 1937 we wsi znajdowało się: 2 piekarzy, 4 rzeźników, fryzjer, 2 zakłady pielęgnacji ogrodów, 3 gospody, 2 położne, fabryka maszyn, rymarz, 4 kowali, 2 krawców, kominiarz, 2 szewców, 3 kołodziejów, stolarz, oddział banku.
Architektura wsi edytuj
Złotogłowice stanowią przykład wsi fryderycjańskiej, rozwiniętej w wyniku kolonizacji niemieckiej przeprowadzonej przez Fryderyka II bezpośrednio po wojnach śląskich w XVIII w. W zamian za zasługi wojenne przyznawano żyzną ziemię wraz z parcelą, z reguły przybierającą postać prostokąta, przeznaczoną do zabudowy mieszkalno-gospodarczej. Jeszcze do połowy XIX wieku większość domostw wzniesiona była w technice drewnianej, czy też szachulcowej. W drugiej poł. XIX wieku, w związku z licznymi uregulowaniami prawnymi w Prusach, dotyczącymi zakazu budowy drewnianych domów, charakter zabudowy wiejskiej uległ znacznej zmianie. Wznoszono wielokondygnacyjne, murowane domy wraz z przylegającymi do nich zabudowaniami gospodarczymi. Wiele domów zachowało do dnia dzisiejszego ciekawe motywy sztukatorskie (min. putta, ornamenty, ozdobne gzymsy). Niektóre domostwa posiadają oryginalną połać dachową; przykładem może być tutaj dom nr 178, gdzie pokrycie dachowe wykonane jest z dwukolorowego łupka w ukośny, geometryczny wzór. Ciekawym przykładem rezydencjonalnej architektury wiejskiej jest dom nr 174 – dawniej tzw. „Hof Kinne”.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- kościół par. pw. św. Katarzyny, z XV-XVI w. Pewien dokument z 1335 r. wymienia katolicki kościół pw. św. Katarzyny. W 1591 r. kościół został przyłączony do parafii św. Jakuba w Nysie i zarządzany przez jednego z kapłanów. Długi czas kościół był filią kościoła św. Jakuba; w 1921 r. powstała samodzielna parafia. Chór starego kościoła pochodził z końca średniowiecza, świątynia z drugiej poł. XVI w. została zburzona i w 1905 r. na miejscu dawnej wieży stanął nowy kościół. Podczas rozbiórki odkryto malarstwo ścienne „Maria w płaszczu łaski” – nad drzwiami do zakrystii, oraz stare sgraffito na ścianach zewnętrznych. Obraz z ołtarza głównego, znajdujący się wcześniej w posiadaniu nyskiego klasztoru Magdalenek, został przeniesiony do nowego kościoła. Dzwon z 1773 r. z barokowymi inskrypcjami został odlany w Kłodzku
- cmentarz parafialny, z poł. XIX w.
- kaplica
- zagroda nr 6 i 7, z poł. XIX w.:
- dwa domy
- ogrodzenie z bramą,
- dom w zagrodzie nr 178, 3 ćwierć XIX w.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162056
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1614 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 74.
Bibliografia edytuj
- F.-Ch. Jarczyk, Die Dörfer des Kreises Neisse, Neisser Kultur – und Heimatbund e. V. Hildesheim, 1982, s. 103–104.
- E. Wijas – Grocholska, Renowacje i zabytki, nr 3(35)/2010, s. 145.