Złoty Lampart

Złoty Lampart (wł. Pardo d’oro) – główna nagroda przyznawana przez jury Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Locarno dla najlepszego filmu w konkursie głównym.

Nagroda nosiła różne nazwy od początku istnienia imprezy. W czasie pierwszych dwóch edycji festiwalu nazywała się po prostu Najlepszy film, później przez kilka lat była Wielką Nagrodą, a następnie Złotym Żaglem. Nazwa Złoty Lampart funkcjonuje od 1968.

Statystyki

Najwięcej filmów nagrodzonych Złotym Lampartem pochodziło jak dotychczas ze Stanów Zjednoczonych (11), Włoch (10) i Francji (9). Jedenastokrotnie reżyserami filmów wyróżnionych główną nagrodą były kobiety: Swietłana Proskurina, Clara Law, Claire Denis, Hélène Angel, Sabiha Sumar, Andrea Staka, Guo Xiaolu, Milagros Mumenthaler, Ralitza Petrova, Júlia Murat i Saulė Bliuvaitė.

Jak dotychczas dwóch reżyserów uhonorowano Złotym Lampartem dwukrotnie. Byli to:

• Francuz René Clair – nagrody za filmy A potem nie było już nikogo (1946) i Milczenie jest złotem (1947);
• Czech Jiří Trnka – za filmy Bajaja (1954) i Dobry wojak Szwejk (1955).

Polscy twórcy filmowi trzykrotnie sięgali w Locarno po Złotego Lamparta. Byli to: Andrzej Jerzy Piotrowski za film Znaki na drodze, Krzysztof Zanussi za Iluminację i Janusz Zaorski za Jezioro Bodeńskie.

Zestawienie państw, których filmy zdobywały Złotego Lamparta (od 1968) lub analogiczną najważniejszą nagrodę na festiwalu (do 1967), przedstawia się następująco (stan na październik 2024):

Państwo	Złoty Lampart
Stany Zjednoczone	11
Włochy	10
Francja	9
Wielka Brytania	6
Czechosłowacja	5
Chiny	4
Japonia	4
Szwajcaria	4
Iran	3
Polska	3
Węgry	3
ZSRR	3
Brazylia	2
Korea Południowa	2
Portugalia	2
Argentyna	1
Belgia	1
Bułgaria	1
Chile	1
Filipiny	1
Grecja	1
Hiszpania	1
Hongkong	1
Indie	1
Indonezja	1
Jugosławia	1
Kazachstan	1
Litwa	1
Mauretania	1
Meksyk	1
Niemcy	1
NRD	1
Pakistan	1
RFN	1
Singapur	1
Turcja	1

Laureaci Złotego Lamparta

Następujące filmy zdobyły główną nagrodę w konkursie głównym festiwalu:

Rok	Tytuł filmu	Reżyseria	Kraj pochodzenia
1946	A potem nie było już nikogo (And Then There Were None)	René Clair	Stany Zjednoczone*
1947	Milczenie jest złotem (Le silence est d’or)	René Clair	Francja*
1948	Niemcy – rok zerowy (Germania, anno zero)	Roberto Rossellini	Włochy*
1949	Farma siedmiu grzechów (La ferme des sept péchés)	Jean Devaivre	Francja
1950	When Willie Comes Marching Home	John Ford	Stany Zjednoczone
1951	Festiwal nie odbył się.
1952	Ścigany (Hunted)	Charles Crichton	Wielka Brytania*
1953	Juliusz Cezar (Julius Caesar) Czarodziej Glinka (Композитор Глинка / Kompozitor Glinka) Szklany mur (The Glass Wall)	David Bradley Grigorij Aleksandrow Maxwell Shane	Stany Zjednoczone ZSRR* Stany Zjednoczone
1954	Dzikie owoce (Les fruits sauvages) Bajaja Wrota piekieł (地獄門 / Jigokumon) Brunatna pajęczyna (Rotation) Pięcioraczki (Le mouton à cinq pattes)	Hervé Bromberger Jiří Trnka Teinosuke Kinugasa Wolfgang Staudte Henri Verneuil	Francja Czechosłowacja* Japonia* NRD* Francja
1955	Czarna Carmen (Carmen Jones) Dobry wojak Szwejk (Dobrý voják Švejk)	Otto Preminger Jiří Trnka	Stany Zjednoczone Czechosłowacja
1956	Festiwal nie odbył się.
1957	Krzyk (Il grido)	Michelangelo Antonioni	Włochy
1958	Człowiek, którego już nie ma (Ten North Frederick)	Philip Dunne	Stany Zjednoczone
1959	Pocałunek mordercy (Killer's Kiss)	Stanley Kubrick	Stany Zjednoczone
1960	Piękny Antonio (Il bell'Antonio)	Mauro Bolognini	Włochy
1961	Ognie polne (野火 / Nobi)	Kon Ichikawa	Japonia
1962	Un cœur gros comme ça	François Reichenbach	Francja
1963	Transport z raju (Transport z ráje)	Zbyněk Brynych	Czechosłowacja
1964	Czarny Piotruś (Černý Petr)	Miloš Forman	Czechosłowacja
1965	Czwarta nad ranem (Four in the Morning)	Anthony Simmons	Wielka Brytania
1966	Odwaga na co dzień (Každý den odvahu)	Evald Schorm	Czechosłowacja
1967	Ziemia w transie (Terra em Transe)	Glauber Rocha	Brazylia*
1968	Wizjonerzy (I visionari)	Maurizio Ponzi	Włochy
1969	Charles, martwy lub żywy (Charles mort ou vif) Trzeba przejść i przez ogień (В огне брода нет / W ognie broda niet) Trzy smutne tygrysy (Tres tristes tigres) Okularnicy (Szemüvegesek)	Alain Tanner Gleb Panfiłow Raúl Ruiz Sándor Simó	Szwajcaria* ZSRR Chile* Węgry*
1970	Koniec drogi (End of the Road) Lilika (Лилика) Przemijanie (無常 / Mujô) Słońce, o! (Soleil Ô)	Aram Avakian Branko Pleša Akio Jissôji Med Hondo	Stany Zjednoczone Jugosławia* Japonia Mauretania*
1971	Zmiana oblicza (Hanno cambiato faccia) In punto di morte Przyjaciele (Les amis) Private Road Znaki na drodze	Corrado Farina Mario Garriba Gérard Blain Barney Platts-Mills Andrzej Jerzy Piotrowski	Włochy Włochy Francja Wielka Brytania Polska*
1972	Ponure chwile (Bleak Moments)	Mike Leigh	Wielka Brytania
1973	Iluminacja	Krzysztof Zanussi	Polska
1974	Ulica Strażacka 25 (Tüzoltó utca 25.)	István Szabó	Węgry
1975	Syn Amira nie żyje (Le fils d'Amr est mort)	Jean-Jacques Andrien	Belgia*
1976	Le grand soir	Francis Reusser	Szwajcaria
1977	Antonio Gramsci: Dni więzienia (Antonio Gramsci: i giorni del carcere)	Lino Del Fra	Włochy
1978	Leniuchy z żyznej doliny (Οι Τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας / Oi tembelides tis eforis koiladas)	Nikos Panayotopoulos	Grecja*
1979	Stado (Sürü)	Zeki Ökten	Turcja*
1980	Maledetti vi amerò	Marco Tullio Giordana	Włochy
1981	Chakra (चक्र)	Rabindra Dharmaraj	Indie*
1982	Nagrody nie przyznano.
1983	Księżniczka (Adj király katonát!)	Pál Erdöss	Węgry
1984	Inaczej niż w raju (Stranger Than Paradise)	Jim Jarmusch	Stany Zjednoczone
1985	Alpejski ogień (Höhenfeuer)	Fredi M. Murer	Szwajcaria
1986	Jezioro Bodeńskie	Janusz Zaorski	Polska
1987	O Bobo	José Álvaro Morais	Portugalia*
1988	Dalekie głosy, spokojne życie (Distant Voices, Still Lives) Motyle (Schmetterlinge)	Terence Davies Wolfgang Becker	Wielka Brytania RFN*
1989	Dlaczego Bodhi-Dharma wyruszył na wschód? (달마가 동쪽으로 간 까닭은? / Dharmaga tongjoguro kan kkadalgun)	Bae Yong-kyun	Korea Południowa*
1990	Przypadkowy walc (Случайный вальс / Słuczajnyj wals)	Swietłana Proskurina	ZSRR
1991	Johnny Suede	Tom DiCillo	Stany Zjednoczone
1992	Jesienny księżyc (秋月 / Qiu yue)	Clara Law	Hongkong*
1993	Życie wymaga odwagi (Azghyin ushtykzyn'azaby)	Jermek Szynarbajew	Kazachstan*
1994	Słój (خمره / Khomreh)	Ebrahim Forouzesh	Iran*
1995	Raï	Thomas Gilou	Francja
1996	Nenette i Boni (Nénette et Boni)	Claire Denis	Francja
1997	Lustro (آینه / Ayneh)	Dżafar Panahi	Iran
1998	Pan Zhao (赵先生 / Zhao xiansheng)	Lü Yue	Chiny*
1999	Skóra człowieka, krew bestii (Peau d’homme, cœur de bête)	Hélène Angel	Francja
2000	Ojciec (冤家父子 / Baba)	Wang Shuo	Chiny
2001	Citroenem ku rewolucji (Alla rivoluzione sulla due cavalli)	Maurizio Sciarra	Włochy
2002	Das Verlangen	Iain Dilthey	Niemcy*
2003	Cicha woda (خاموش پانی‬ / Khamosh Pani: Silent Waters)	Sabiha Sumar	Pakistan*
2004	Private	Saverio Costanzo	Włochy
2005	Dziewięć kobiet (Nine Lives)	Rodrigo García	Stany Zjednoczone
2006	Dziewczyna (Das Fräulein)	Andrea Staka	Szwajcaria
2007	Odrodzenie (愛の予感 / Ai no yokan)	Masahiro Kobayashi	Japonia
2008	Parque vía	Enrique Rivero	Meksyk*
2009	Chinka (She, a Chinese)	Guo Xiaolu	Wielka Brytania
2010	Ferie zimowe (寒假 / Han jia)	Hongqi Li	Chiny
2011	Powrót do domu (Abrir puertas y ventanas)	Milagros Mumenthaler	Argentyna*
2012	Dziewczyna znikąd (La fille de nulle part)	Jean-Claude Brisseau	Francja
2013	Historia mojej śmierci (Història de la meva mort)	Albert Serra	Hiszpania*
2014	Z tego, co było, po tym, co było (Mula sa kung ano ang noon)	Lav Diaz	Filipiny*
2015	Teraz dobrze, wtedy źle (지금은맞고그때는틀리다 / Jigeumeun matgo geuttaeneun teullida)	Hong Sang-soo	Korea Południowa
2016	Bez Boga (Безбог / Bezbog)	Ralitza Petrova	Bułgaria*
2017	Pani Fang (方绣英 / Mrs. Fang)	Wang Bing	Chiny
2018	Wyśniona kraina (A Land Imagined)	Yeo Siew Hua	Singapur*
2019	Vitalina Varela	Pedro Costa	Portugalia
2020	Festiwal nie odbył się.
2021	Pieniądze dla was, mi wystarczy zemsta (Seperti Dendam, Rindu Harus Dibayar Tuntas)	Edwin	Indonezja*
2022	Reguła 34 (Regra 34)	Júlia Murat	Brazylia
2023	Strefa krytyczna (منطقه بحرانی / Mantagheye bohrani)	Ali Ahmadzadeh	Iran
2024	Toxic (Akiplėša)	Saulė Bliuvaitė	Litwa*

*_{Pierwsza wygrana dla danej kinematografii.}

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Festiwalu w Locarno. pardo.ch. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-28)].