Z1 Leberecht Maass (Leberecht Maaß) – niemiecki niszczyciel z okresu przedwojennego i II wojny światowej, główny okręt Typu 1934, nazywanego też typem Leberecht Maass (spotyka się też nieprawidłową pisownię „Leberecht Maas”).

Z1 Leberecht Maass
Ilustracja
Historia
Stocznia

Deutsche Werke, Kilonia

Położenie stępki

10 października 1934

Wodowanie

18 sierpnia 1935

 Kriegsmarine
Wejście do służby

14 stycznia 1937

Zatonął

22 lutego 1940

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 2232 t
pełna: 3156 t

Długość

119 m

Szerokość

11,3 m

Zanurzenie

4,3 m

Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 70 000 KM, 6 kotłów parowych, 2 śruby
Prędkość

38 węzłów

Zasięg

1900 Mm przy prędkości 19 w

Uzbrojenie
5 × 128 mm (5xI),
4 x 37 mm plot (2xII),
6 × 20 mm plot (6xI),
8 wt 533 mm, 18 bg – szczegóły w tekście.
Załoga

325

Budowa

edytuj
Osobny artykuł: Niszczyciele typu 1934.

Zamówiony 7 lipca 1934, położenie stępki – 10 października 1934, wodowanie – 18 sierpnia 1935, wejście do służby – 14 stycznia 1937. Zbudowany w stoczni Deutsche Werke w Kilonii (numer stoczniowy K242)[1]. W systemie oznaczeń niemieckich niszczycieli miał numer Z1, nie nosił natomiast numeru burtowego. Nazwę nadano mu na cześć niemieckiego kontradmirała Leberechta Maassa, dowódcy Sił Rozpoznawczych, który zginął w bitwie koło Helgolandu 28 sierpnia 1914 na pokładzie krążownika „Köln”.

Służba

edytuj
 
„Leberecht Maass” w 1938 r.

Po wejściu do służby, „Leberecht Maass” był do 10 września 1939 okrętem flagowym niemieckiego Dowódcy Torpedowców (FdT), kadm. Lütjensa. 19 sierpnia 1938 uczestniczył w rewii floty przed Hitlerem i węgierskim regentem Horthym. W kwietniu-maju 1939 pływał na wody Hiszpanii i Maroka. W maju 1939 wziął udział w zajęciu Kłajpedy przez Niemców[2].

Tuż przed wybuchem II wojny światowej i podczas kampanii wrześniowej patrolował polskie wybrzeże. Pod flagą kontradmirała Lütjensa, wziął udział 3 września 1939 wraz z niszczycielem „Wolfgang Zenker” w pojedynku artyleryjskim z polskim niszczycielem ORP „Wicher” i stawiaczem min ORP „Gryf”, stojącymi w porcie w Helu oraz baterią cyplową w Helu. Uszkodził jednym pociskiem działka przeciwlotnicze na „Gryfie” (1 zabity), lecz następnie sam został uszkodzony jednym trafieniem „Gryfa” lub baterii cyplowej w maskę działa dziobowego nr 2 i poniósł straty 4 zabitych i 4 rannych[3][2].

Podczas operacji Wikinger niemieckich niszczycieli przeciw brytyjskiemu rybołówstwu, 22 lutego 1940 ok. 19.45 został omyłkowo zbombardowany przez niemiecki bombowiec Heinkel He 111 z eskadry 4./KG 26. Został trafiony bombą 50 kg w nadbudówkę dziobową, od której zginął dowódca okrętu kmdr ppor Fritz Bassenge i prawdopodobnie dwiema bombami w okolicę drugiego komina podczas drugiego ataku samolotu ok. 19.56. Możliwe również, że dodatkowo wpadł na jedną z min postawionych w tym rejonie przez brytyjskie niszczyciele 20. flotylli. W efekcie, „Leberecht Maass” wybuchł, przełamał się na dwie części i zatonął na północny zachód od wyspy Borkum (zginęło 282 ludzi załogi, uratowano 60, z tego 1 zmarł). W tej samej operacji zatonął również niszczyciel „Max Schultz[4].

Dowódcy:

  • kmdr ppor (Korvettenkapitän) Friedrich Traugott Schmidt: 14 stycznia 1937 – 29 września 1937
  • kmdr por (Fregattenkapitän) Gerhard Wagner: 4 października 1937 – 4 kwietnia 1939
  • kmdr ppor Fritz Bassenge: 5 kwietnia 1939 – 22 lutego 1940

Dane techniczne

edytuj
Uzbrojenie i wyposażenie
  • 5 dział 128 mm (nominalnie 12,7 cm) SK C/34 w pojedynczych stanowiskach, osłoniętych maskami (5xI).
    • długość lufy L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 17 400 m, kąt podniesienia +30°, masa pocisku 28 kg, zapas amunicji 120 na działo.
  • 4 działka przeciwlotnicze 37 mm SK C/30, półautomatyczne, podwójnie sprzężone na podstawach LC/30 (2xII)
  • 6 działek przeciwlotniczych 20 mm (6xI)
  • 8 wyrzutni torpedowych 533 mm (2xIV), 12-16 torped
  • 18 bomb głębinowych (zrzutnia bg)
  • możliwość zabrania 60 min morskich
  • szumonamiernik GHG
  • system kierowania ogniem artylerii głównej: dwa 4-metrowe dalmierze stereoskopowe (na nadbudówce dziobowej i śródokręciu), centrala artyleryjska C34/Z

Przypisy

edytuj
  1. Patjanin 2009 ↓, s. 4.
  2. a b Patjanin 2009 ↓, s. 29.
  3. S.W. Patjanin...
  4. Patjanin 2009 ↓, s. 34-35.

Bibliografia

edytuj
  • S.W. Patjanin (С.В.Патянин): „Esmincy tipa Leberecht Maass” („Эсминцы типа «Леберехт Маасс»”), seria Morskaja Kollekcja 5/2004
  • Siergiej Patjanin, Niszczyciele typu „Leberecht Maass”, wyd. I, Tarnowskie Góry: Wydawnictwo „Okręty Wojenne”, 2009, ISBN 978-83-61069-06-5.
  • Michael Emmerich: Unternehmen Wikinger