Otwórz menu główne
Wikipedia

Zagwiździe

wieś w województwie opolskim

Zagwiździe (dodatkowa nazwa w j. niem. Friedrichsthal) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w gminie Murów, nad rzeką Budkowiczanką, 29 km w kierunku północnym od Opola[1].

Zagwiździe
Zagwiździe – kanał odprowadzający wodę z byłej kuźni - obecnie muzeum
Zagwiździe – kanał odprowadzający wodę z byłej kuźni - obecnie muzeum
Rodzaj miejscowości wieś
Państwo  Polska
Województwo opolskie
Powiat opolski
Gmina Murów
Sołectwo Zagwiździe
Liczba ludności (2007) 828
Strefa numeracyjna 77
Kod pocztowy 46-030
Tablice rejestracyjne OPO
SIMC 0499399
Położenie na mapie gminy Murów
Mapa lokalizacyjna gminy Murów
Zagwiździe
Zagwiździe
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Zagwiździe
Zagwiździe
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa lokalizacyjna województwa opolskiego
Zagwiździe
Zagwiździe
Położenie na mapie powiatu opolskiego
Mapa lokalizacyjna powiatu opolskiego
Zagwiździe
Zagwiździe
Ziemia50°52′25″N 17°58′32″E/50,873611 17,975556
Strona internetowa miejscowości

W miejscowości znajdują się m.in.: Regionalna Sala Muzealna i przyparafialny ogród botaniczny, w którym dominują różaneczniki (rododendrony). Można zagrać w grę terenową "Poznaj zabytki Zagwiździa" oraz popływać kajakiem rzeką Budkowiczanką[2][3][4].

Aktualne wiadomości z Zagwiździa można znaleźć pod adresem: www.zagwizdzie.pl

NazwaEdytuj

 
Dwujęzyczna tablica

Polską nazwę Zagwiździe w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej”, wydanej w Głogówku w 1847 roku wymienił śląski pisarz Józef Lompa[5]. 12 listopada 1946 r. ustalono polską nazwę miejscowości – Zagwiździe[6].

AdministracjaEdytuj

Zagwiździe należy administracyjnie do gminy Murów, w powiecie opolskim, w województwie opolskim. Miejscowość stanowi samodzielne sołectwo[7]; w wyborach do Rady gminy miejscowość tworzy okręg wyborczy (nr 9), posiadający 2 mandaty[8].

Wedle urzędowego podziału terytorialnego kraju, w obrębie Zagwiździa wyróżniona jest 1 część miejscowości – Wygnaniec[9].

W swojej historii Zagwiździe prawie zawsze było związane administracyjnie z Opolem: od 1815 r. do zakończenia II wojny światowej należało do powiatu opolskiego (niem. Landkreis Oppeln) w rejencji opolskiej (niem. Regierungsbezirk Oppeln), a od 1950 r., niezależnie od zmian podziału administracyjnego, należy do województwa opolskiego. W latach 1946–1950 miejscowość należała do województwa śląskiego, a w latach 1945–1954 była siedzibą gminy Zagwiździe.

HistoriaEdytuj

 
Litografia z XIX wieku, widok na staw i odlewnię żeliwa
 
Zagwiździe – zabytkowa kuźnia i koło wodne poruszające młoty

Początki osadnictwa w miejscowości przypadają na połowę XVIII w. i związane były z Kuźnicami Kluczborskimi (niem. Kreuzburgerhütte). W 1784 r. w miejscowości znajdowały się szkoła z nauczycielem i pomocnikiem oraz młyn-wiatrak, a w 1793 r. odnotowano funkcjonowanie w Zagwiździu trzy piecy hutniczych do wytapiania żelaza i jeden pieca do wytapiania cynku. W 1860 r. zagwiździańska huta dostarczała 23 804 ctn. żelaza, 18 782 ctn. sztab żelaza, 529 ctn. wyrobów żelaznych i wyroby z cynku, zatrudniając 167 robotników.

Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Zagwiździu 1158 osób, z czego 738, ok. 63,7%, stanowili mieszkańcy (w tym 716, ok. 61,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 1137 głosów (ok. 98,2% uprawnionych), w tym 1137 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 926 osób (ok. 81,4%), a za Polską 211 osób (ok. 18,6%)[10].

ZabytkiEdytuj

Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[11]:

  • zespół kościoła parafialnego:
    • kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w latach 1920–1921, a 30 listopada 1924 r. powołano w miejscowości nową parafię, wydzieloną z parafii budkowickiej i brynickiej (Murów)[12]
    • kaplica poległych w I wojnie światowej, po 1920 roku
    • grobowiec, po 1920 roku
    • cmentarz kościelny
    • ogrodzenie, murowane, z bramami, z 1930 roku
  • zespół huty żelaza, z XVIII wieku, XIX–XX wieku:
    • odlewnia
    • magazyn przy odlewni
    • młotownia
    • przycinarnia
    • urządzenia hydrotechniczne
  • dom, nadleśnictwo, ul. Grabicka 3.

DemografiaEdytuj

W 1755 r. Zagwiździe liczyło 24 rodziny, w tym 4 husyckie (czeskie), 2 saksońskie, 1 austriacką i 17 z okolicy. W 1784 r. w miejscowości mieszkało 25 rzemieślników, 48 kolonistów i 72 chałupników.

Rok 1789 1819 1840 1890 1900 1910 1925 1933 1939 1946 1960 1965 2007
Liczba mieszkańców 520[a] 769 1058[b] 1381[c] 1424[d] 1047 1459[e] 1405 1395 936 947[f] 999[g] 828

(Źródła: [1][13].)

W 1902 r. prenumerowano w Zagwiździu 4 egzemplarze „Posłańca Niedzielnego”[1].

Osoby związane z ZagwiździemEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ Łącznie z Kuźnicami Kluczborskimi.
  2. ↑ Liczba ewangelików: 149 (ok. 14,1%), liczba Żydów: 12 (ok. 1,1%).
  3. ↑ Liczba osób posługujących się językiem polskim: 993 (ok. 71,9%).
  4. ↑ Liczba osób posługujących się językiem polskim: 890 (62,5%).
  5. ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 95.
  6. ↑ W tym 435 osób (ok. 45,9%) to mężczyźni; w wieku produkcyjnym 58,2%; z zajęć pozarolniczych utrzymywało się 73,2% osób. Liczba zamieszkanych budynków: 191.
  7. ↑ W tym 435 osób (ok. 47,9%) to mężczyźni.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ a b c Poznajemy wsie. Wsie powiatu opolskiego. W: Józef Madeja: Powiat opolski. Szkice monograficzne. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1969, s. 414–415. (pol.)
  2. ↑ Dariusz Wojciechowski: Zagwiździe (pol.). 2011-04-02. [dostęp 2011-04-29].
  3. ↑ zabytki 307.jpg (pol.). [dostęp 2012-05-24].
  4. ↑ Emilian Kuleta: Huta żelaza (pol.). [dostęp 2011-04-29].
  5. ↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek: 1847, s. 28.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  7. ↑ Przemysław Wienke: Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy w Murowie. Sołectwo Zagwiździe (pol.). 2007-09-26. [dostęp 2011-08-07].
  8. ↑ Obwieszczenie Wójta Gminy Murów z dnia 24 września 2010 r. w sprawie informacji o okręgach wyborczych ich granicach i numerach, liczbie radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym oraz o wyznaczonej siedzibie Gminnej Komisji Wyborczej w wyborach do Rady Gminy Murów zarządzonych na dzień 21 listopada 2010 r. (pol.). 2010-11-03. [dostęp 2011-08-07].
  9. ↑ SIMC: Wygnaniec – 0499407.
  10. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W (niem.). [dostęp 2012-05-24].
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 95. [dostęp 2013-01-03].
  12. ↑ Konieczność budowy nowego kościoła. W: Henryk Kałuża: Nasz brynicki kościół. Brynica: 1996, s. 45, seria: Nasza mała ojczyzna. (pol.)
  13. ↑ Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Oppeln (niem.). 2006. [dostęp 2011-08-07].

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zagwiździe&oldid=55396110”