Zakład poprawczy (Polska)

(Przekierowano z Zakład poprawczy)

Zakład poprawczy (również dom poprawczy[1], potocznie poprawczak) – specjalna placówka resocjalizacyjna dla nieletnich w wieku od 13 do 24 lat[a], wobec których orzeczono środek poprawczy. Zapewnia naukę i kształcenie zawodowe, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowo-rekreacyjne.

Zakład poprawczy w Gdańsku

Rodzaje zakładów poprawczych edytuj

Na podstawie art. 243 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (dalej: u.w.r.n.), środek poprawczy wykonuje się w zakładzie poprawczym:

  • otwartym;
  • półotwartym;
  • zamkniętym;
  • o wzmożonym nadzorze wychowawczym;
  • dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat[2].

Zakład poprawczy otwarty edytuj

Zakład poprawczy otwarty (art. 245 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:

  • wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie w schronisku dla nieletnich za tym przemawia;
  • swoją dotychczasową postawą oraz zachowaniem po orzeczeniu środka poprawczego wskazują na duże prawdopodobieństwo, że będą poddawać się procesowi resocjalizacji;
  • są umieszczeni w innym zakładzie poprawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno- -korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym otwartym[2].

Zakład poprawczy półotwarty edytuj

Zakład poprawczy półotwarty (art. 246 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:

  • ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym;
  • są umieszczeni w zakładzie poprawczym otwartym, a których postawa oraz zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tym zakładzie;
  • są umieszczeni w zakładzie poprawczym zamkniętym albo w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym, a których postawa, zachowanie lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego przemawiają za umieszczeniem w zakładzie poprawczym półotwartym[2].

Zakład poprawczy zamknięty edytuj

Zakład poprawczy zamknięty (art. 247 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:

  • ze względu na czyny karalne, których się dopuścili, i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym otwartym albo zakładzie poprawczym półotwartym;
  • swoją postawą lub zachowaniem podczas pobytu w schronisku dla nieletnich lub w zakładzie poprawczym innego rodzaju dają podstawy do umieszczenia ich w zakładzie poprawczym zamkniętym, lub co najmniej dwukrotnie uciekali ze schroniska dla nieletnich lub z zakładów poprawczych innego rodzaju[2].

Zakład poprawczy o wzmożonym nadzorze wychowawczym edytuj

Zakład poprawczy o wzmożonym nadzorze wychowawczym (art. 248 u.w.r.n.) jest przeznaczony dla nieletnich, którzy:

Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym o wzmożonym nadzorze wychowawczym następuje na podstawie orzeczenia sądu[2].

Zakład poprawczy dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat edytuj

Zakład poprawczy dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat (art. 249 u.w.r.n.), jest przeznaczony dla nieletnich, którzy ukończyli 21 lat i sąd rodzinny orzekł, że środek poprawczy będzie wykonywany po ukończeniu przez nieletniego 21 lat[2].

Rodzaje systemów wychowawczych w ZP edytuj

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Na podstawie art. 244 ust. 1 u.w.r.n., w zakładach poprawczych wobec nieletnich realizuje się system wychowawczy:

  • resocjalizacyjny;
  • resocjalizacyjno-rewalidacyjny;
  • resocjalizacyjno-terapeutyczny[2].

Prawa i obowiązki nieletniego w zakładach poprawczych edytuj

Prawa edytuj

Na podstawie art. 107 u.w.r.n., nieletni ma prawo do:

  • poszanowania godności osobistej;
  • poszanowania prywatności, z ograniczeniami wynikającymi z rodzaju zakładu ;
  • ochrony przed przemocą fizyczną i psychiczną, wyzyskiem i nadużyciem oraz wszelkimi przejawami okrucieństwa;
  • korzystania z wolności religijnej;
  • dostępu do świadczeń zdrowotnych;
  • ochrony więzi rodzinnych;
  • nauki;
  • zapoznania się z przysługującymi prawami i ciążącymi na nim obowiązkami;
  • dostępu do informacji o obowiązującym w zakładzie regulaminie, nagrodach, karach lub środkach dyscyplinarnych;
  • kontaktu z członkami rodziny oraz innymi osobami poprzez odwiedziny, korespondencję i korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość;
  • kontaktu z obrońcą lub pełnomocnikiem;
  • otrzymywania środków pieniężnych i paczek;
  • uzyskania pomocy psychologicznej i pedagogicznej oraz terapeutycznej;
  • przejawiania własnej aktywności w zdobywaniu wiedzy i umiejętności;
  • uczestnictwa w zajęciach organizowanych w zakładzie, a za zgodą dyrektora, również poza zakładem;
  • wyżywienia dostosowanego do potrzeb rozwojowych;
  • odzieży, bielizny, obuwia, materiałów szkolnych i podręczników, sprzętów i środków czystości;
  • korzystania z niezbędnego dla zdrowia wypoczynku;
  • dysponowania środkami pieniężnymi za zgodą dyrektora;
  • składania zażalenia na czynności naruszające jego prawa;
  • składania skarg i wniosków[2].

Nieletniemu również zapewnia się prawo do co najmniej godzinnego pobytu na świeżym powietrzu w ciągu doby, o ile warunki atmosferyczne na to pozwalają, i 8-godzinnego czasu przeznaczonego na sen w ciągu doby. Nieletnie w ciąży mają prawo do wydłużonego pobytu na świeżym powietrzu[2].

Obowiązki edytuj

Na podstawie art. 108 u.w.r.n., nieletni jest obowiązany do:

  • przestrzegania regulaminu i rozkładu zajęć w zakładzie;
  • przestrzegania zasad bezpieczeństwa;
  • uczestniczenia w procesie resocjalizacji;
  • wykonywania poleceń pracowników zakładu;
  • odnoszenia się do pracowników zakładu, nieletnich oraz innych osób z poszanowaniem ich godności;
  • dbania o higienę osobistą i stan zdrowia;
  • dbania o schludny wygląd i kulturę słowa;
  • utrzymywania czystości i porządku w pomieszczeniach, w których przebywa;
  • dbania o rzeczy własne i innych osób, jak również o użytkowany sprzęt;
  • przekazywania do depozytu dokumentów tożsamości, środków pieniężnych, przedmiotów wartościowych oraz przedmiotów, których nie może posiadać w zakładzie;
  • uzyskania zgody dyrektora zakładu na czasowe jego opuszczenie;
  • przestrzegania terminu powrotu z pobytu poza zakładem;
  • poddania się badaniom na obecność w organizmie substancji psychoaktywnej w przypadkach określonych w ustawie;
  • poddania się kontroli pobieżnej lub kontroli osobistej w przypadkach określonych w ustawie;
  • powiadamiania pracowników zakładu o zagrożeniach dla bezpieczeństwa osób, środowiska, zdrowia, życia lub mienia;
  • wykonywania prac porządkowych na rzecz zakładu na zasadach określonych w ustawie;
  • przestrzegania obowiązków i zakazów określonych w odrębnych przepisach[2].

Nagrody i środki dyscyplinarne w zakładach poprawczych edytuj

Dyrektor zakładu poprawczego może udzielić nieletniemu umieszczonemu w zakładzie poprawczym nagrody lub zastosować wobec niego środek dyscyplinarny, z tym że działanie takie nie może prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego (art. 258 u.w.r.n.)[2].

Nagrody edytuj

Nagrody udziela się nieletniemu za właściwą postawę i zachowanie, wyróżniające wykonywanie obowiązków, wzorowe przestrzeganie regulaminu zakładu poprawczego, bardzo dobre wyniki w nauce albo znaczny wysiłek poniesiony dla uzyskania pozytywnych wyników, osiągnięcia w zakresie działalności społecznej, kulturalnej, oświatowej lub sportowej, a także za inne znaczące osiągnięcia[2].

Na podstawie art. 260 ust. 1 u.w.r.n., nagrodą jest:

  • pochwała;
  • list pochwalny do rodziców albo opiekuna nieletniego;
  • list pochwalny do sądu rodzinnego;
  • zezwolenie na rozmowę telefoniczną na koszt zakładu poprawczego;
  • nagroda rzeczowa lub pieniężna;
  • zgoda na wykonanie przedmiotu lub usługi w warsztatach szkolnych na potrzeby nieletniego;
  • zgoda na skorzystanie z Internetu;
  • zgoda na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym;
  • podwyższenie kieszonkowego;
  • skrócenie lub darowanie zastosowanego środka dyscyplinarnego;
  • udzielenie przepustki na okres do 5 dni;
  • udzielenie urlopu[2].

Środki dyscyplinarne edytuj

Środek dyscyplinarny stosuje się w przypadku niewykonywania obowiązków, zachowania godzącego w dobro innych osób bądź ucieczki z zakładu lub nieusprawiedliwionego niepowrotu z pobytu poza zakładem. W przypadku jednego przewinienia stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku większej liczby przewinień również stosuje się tylko jeden środek dyscyplinarny, ale odpowiednio surowszy. Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności zachowania nieletniego, jego stosunek do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia nieletniego. Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie (art. 264 u.w.r.n.)[2].

Na podstawie art. 265 u.w.r.n., środkiem dyscyplinarnym jest:

  • upomnienie;
  • nagana;
  • zawiadomienie rodziców albo opiekuna nieletniego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
  • zawiadomienie sądu rodzinnego o niewłaściwym zachowaniu nieletniego;
  • cofnięcie zezwolenia albo nieudzielanie zezwolenia na rozmowy telefoniczne na koszt zakładu poprawczego na okres do 1 miesiąca, z wyjątkiem rozmów z rodzicami albo opiekunem nieletniego;
  • obniżenie kieszonkowego na okres do 3 miesięcy;
  • cofnięcie zgody na skorzystanie z Internetu na okres do 3 miesięcy;
  • cofnięcie zgody albo nieudzielanie zgody na udział w zajęciach kulturalnych, oświatowych lub sportowych organizowanych przez podmioty zewnętrzne poza zakładem poprawczym na okres do 3 miesięcy[2].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Podstawa prawna: art. 15 ust. 1 i 2 u.w.r.n. w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 u.w.r.n., art. 15 ust. 6 pkt 2 u.w.r.n.

Przypisy edytuj

  1. zakład poprawczy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-11-07].
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-03-02].

  Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 15 sierpnia 2023. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.