Zamek w Czerwonogrodzie
Zamek w Czerwonogrodzie – w XIV w. Litwini zbudowali pierwszą drewniano-ziemną fortecę na wzniesieniu w dolinie rzeki Dżuryn.
 Widok ruin pałacu Ponińskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek, pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV w. |
| Ważniejsze przebudowy |
ХVII w. |
| Zniszczono |
1914–1918, 1939–1945 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Teodoryk Buczacki, Danyłowiczowie, Skarbkowie, Raczyńscy, Bielscy, Gadomscy, Karol i Kalikst Ponińscy, Maria Eleonora Lubomirska |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 48°49′N 25°36′E/48,816667 25,600000
| |
Historia edytuj
W XIV w. właścicielami tych ziem byli książęta Koriatowicze, Spytek z Melsztyna, Świdrygiełło oraz Witold, po którego śmierci dobra znalazły się w posiadaniu króla[1]. Król Polski Władysław II Jagiełło zapisał owe ziemie i równocześnie przyznał spore kwoty pieniężne braciom: Michałowi Buczackiemu z Podhajec, kasztelanowi halickiemu; Michałowi Mużyle Buczackiemu, wojewodzie podolskiemu, kasztelanowi kamienieckiemi, staroście śniatyńskiemu i kołomyjskiemu, który wzniósł zamek w Śniatyniu oraz Teodorykowi Buczackiemu Jazłowieckiemu[1], kasztelanowi halickiemu. Następnie ziemie należały do Teodoryka Buczackiego Jazłowieckiego, który otrzymał je w tak zwany zastaw. W ХVII w. ród Daniłowiczów zbudował tu pierwszą kamienną fortecę. W 1665 r. starostą był Mikołaj Franciszek Daniłowicz[2]. W kolejnych latach zmieniali się właściciele warowni, którymi były rodziny: Bielskich, Gadomskich, Skarbków oraz Raczyńskich[1]. Do 1772 r. w zamku mieściła się siedziba powiatu w województwie podolskim I Rzeczypospolitej.
Pałac edytuj
W 1778 r. Karol Poniński od rządu austriackiego kupił Czerwonogród. W 1820[potrzebny przypis] przebudował zamek na klasycystyczny pałac[1] według projektu lwowskiego architekta Juliana Zachariewicza. Rozebrano wówczas 3. zrujnowane skrzydła i 2 baszty a z ocalałego skrzydła i 2 baszt powstał nowy pałac[1]. W ciągu pierwszej połowy XIX w. pałac był udoskonalany przez syna Karola - Kaliksta Ponińskiego, który przebudował rezydencję na styl neogotycki[1]. Ostatnią jego właścicielką została na początku ХХ w. księżna Maria Eleonora Lubomirska (z d. Zamoyska[3]), która była właścicielką pałacu w latach 1862–1945. Kres świetności rezydencji położył wybuch I wojny światowej[4] i działania wrogich wojsk. Odbudowany po wojnie, zostaje zniszczony podczas II wojny światowej. W 1945 roku pałac był miejscem obrony Polaków przed atakiem UPA.
Dodatkowo po wojnie pałac był rozbierany w celu uzyskania materiału do budowy chlewni kołchozowych w Nyrkowie[5]. W 2013 r. z powodu braku prowadzenia prac konserwatorskich i zabezpieczających jedna z dwóch wież zamkowych uległa częściowemu zawaleniu.
Architektura edytuj
W XVII w. założenie obronnego zamku było murowane, zbudowane na planie czworoboku, z czterema okrągłymi wieżami na rogach, otoczone murem zewnętrzny[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Czerwonogród. www.ruinyizamki.pl. [dostęp 2013-08-09].
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 62-70, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Zamoyscy (04). [dostęp 2014-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-21)].
- ↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 263. ISBN 83-921981-6-6.
- ↑ Andrzej W. Kaczorowski, Czerwonogród - perła Podola [w:] Biuletyn IPN Nr 1-2 (96-97) styczeń-luty 2009, s. 160
Bibliografia edytuj
- Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu..., zespół red. A. Strojny, K. Bzowski, A. Grossman, Kraków, Wyd. Bezdroża, 2005, ISBN 83-921981-6-6, s. 263.
Linki zewnętrzne edytuj
- Czerwonogród, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 845.
- zamek w Czerwonogrodzie
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona
