Wikipedia

Zamek w Grodźcu

Zamek w Grodźcu – zabytkowy obiekt z XVI wieku we wsi Grodziec w gminie Jasienica w województwie śląskim.

Zamek w Grodźcu
Obiekt zabytkowy nr rej. A-141/76 z 06.09.1976[1]
Ilustracja
Zamek w Grodźcu Śląskim od strony północno-zachodniej, 2019
Państwo  Polska
Miejscowość Grodziec
Adres ul. Dworska 1
Typ budynku zamek
Wysokość całkowita 22,38 m
Wysokość do dachu 13,30 m
Kondygnacje 3
Powierzchnia użytkowa 1.831 m²
Rozpoczęcie budowy XVI w.
Ważniejsze przebudowy XVII, XIX w.
Pierwszy właściciel Grodzieccy
Kolejni właściciele Marklowski, Dahm, Sobek, Larisch, Marklowski, Kalisz, Mara, Zobel, Zamoyscy, Strzygowski, Habicht, III Rzesza, Instytut Zootechniki PAN
Obecny właściciel Michał Bożek[2]
Położenie na mapie gminy Jasienica
Mapa lokalizacyjna gminy Jasienica
Zamek w Grodźcu
Zamek w Grodźcu
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Zamek w Grodźcu
Zamek w Grodźcu
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa lokalizacyjna województwa śląskiego
Zamek w Grodźcu
Zamek w Grodźcu
Położenie na mapie powiatu bielskiego
Mapa lokalizacyjna powiatu bielskiego
Zamek w Grodźcu
Zamek w Grodźcu
Ziemia49°48′12,40″N 18°51′49,80″E/49,803444 18,863833
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Historia i opis zamkuEdytuj

Miejsce, w którym znajduje się do dzisiaj murowany zamek można uznać za od dawna (1. połowa XIII wieku?) ufortyfikowane i przechodzące kolejne fazy przebudowy, od założenia ziemno-drewnianego po zamek murowany stojący w większym zespole obwarowań, być może ziemno-drewnianych. Najstarsza faza murowana zamku datowana jest na wiek XV i wiąże się z dzisiejszymi piwnicami, które odpowiadać mają jego pierwotnemu przyziemiu. Ufortyfikowana twierdza stała na trasie traktu handlowego wiodącego z Małopolski przez Śląsk Cieszyński na Morawy. Z Krakowa na Morawy transportowano głównie sól z Wieliczki natomiast z Moraw czy ówczesnej Italii wino i tkaniny na stoły w stołecznym Krakowie. Rycerze z Brodów herbu Radwan wykorzystali koniunkturę handlową na szlaku przez Księstwo Cieszyńskie i zamieszkali w Grodźcu, gdzie zainwestowali w rozbudowę twierdzy w ufortyfikowany zamek z obszernymi piwnicami, które wykorzystywali za pewne do przechowywania towarów od wędrownych kupców. W okresie datowanym na XVI-XVI/XVII wiek zamek przebudował starosta cieszyński Maciej z rodu Grodzieckich herbu Radwan na jedno piętrowy, „renesansowy” dwór obronny z attyką i ryzalitami od stron północnej i południowej oraz dwoma, przekształconymi później w ryzality, wieżyczkami od stron zachodniej i wschodniej. Na skutek niwelacji okalającego terenu, przyziemie wcześniejszego założenia przekształcono w komory piwniczne. Układ nowego zamku dążył do osiowości, jednak pełne zrealizowanie tego zamierzenia było niemożliwe ze względu na maksymalne wykorzystanie starych murów i prawdopodobnie, pierwotnej wieży w bryle nowego założenia. W XVIII wieku nastąpiła zmiana dachu i adaptacja murów attyki na drugie piętro o drewnianych podziałach[3]. Przypuszcza się, że w połowie XIX wieku zamek został ponownie przebudowany - głównie klatka schodowa w wieży północno-zachodniej. W wieży północno-wschodniej na I piętrze urządzono w stylu neogotyckim zamkową kaplicę. W hollu pierwszego piętra, w zwieńczeniu drewnianej arkady, wymalowano małżeńskie tarcze herbowe Zofii de Mara i Henryka Zobel von Giebelstadt z okazji ich ślubu zawartego w 1846 roku. Teren wokół zamku, z bogatym starodrzewem, przekształcono w angielski park o romantycznym charakterze. Obecnie z dawnego wnętrza pozostały resztki oryginalnej boazerii, portale, stropy z profilowanych modrzewiowych belek oraz oryginalne podłogi i stolarka okienna. Pomimo grabieży w czasie II wojny światowej zachowana struktura wnętrza zamku jest niepowtarzalna. Zamek nie nosi śladów pożaru, co jest unikatowe bowiem można przypuszczać, że od początku swego istnienia nigdy nie uległ zniszczeniu czy zrujnowaniu. Zawsze miał właścicieli i dobry dach który uchronił XVII wieczne podłogi i stropy przed zniszczeniem[4].

  • Herb Radwan na kamiennych odrzwiach na parterze zamku

  • Piwnica na zamku

  • Piwnica na zamku

  • Fundamenty baszty i muru na południowym dziedzińcu zamku

Właściciele zamkuEdytuj

Grodzieccy herbu Radwan XV-1649Edytuj

  • Zamek w Grodźcu w 1637 roku

  • Pierwsza mapa Polski autorstwa Wacława Grodzieckiego

  • Wacław Grodziecki, kartograf (zm. 1591)

  • Biskup Jan Grodziecki (zm. 1574)

  • 1444 – Pełka i Seyma vel Zima – rycerze z Grodźca
  • 1452 – Czema – rycerz z Grodźca
  • 1453 – Waniek
  • 1454 – Krzysztof – właściciel majątku grodzieckiego
  • 1460 – Mikołaj Czema vel Niklas
  • 1475 – Jirzik Zema
  • 1480 – Mikołaj
  • 1516 – Maciej vel Matiej – (zm. przed 1560) starosta cieszyński w latach 1516-1518, 1524-1526. Jego żoną był Helena (Alena) ze Starowiejskich ze Starej Wsi. Małżeństwu temu urodziło się trzech synów: Wacław (proboszcz brneński, autor mapy Polski z 1558, zmarł w 1591)[5], Jan (proboszcz brneński i biskup ołomuniecki w latach 1572-1574, zmarł w 1574) i Henryk (także znany jako Jindrzich lub Ondrzej)
 
Płyta nagrobna Henryka Grodzieckiego zm.1587
  • 1567 – Henryk (zm. 1587) – syn Macieja. Poślubił Zofię Marklowską z Żebraczy. Urodziła ona mu synów: Ludwika (został księdzem, kanonikiem ołomunieckim), Piotra (został księdzem, proboszczem brneńskim i kanonikiem ołomunieckim), Fryderyka (zm. 1591) i Krzysztofa (ok.1571-1622) oraz córkę Ludmiłę. Po śmierci Zofii poślubił Zofię Tschammerównę z Iskrzyczyna (zapewne córkę Jerzego, pana Małej Rudzicy w Księstwie Cieszyńskim i Zuzanny Mleczko z Iłownicy). Z drugiego małżeństwa urodziły się dwie córki: Anna i Helena (Alena). W tamtym czasie Grodzieccy należeli do nielicznej szlachty katolickiej w Księstwie Cieszyńskim. Po 1545 roku, kiedy książę Wacław III Adam wprowadził wyznanie ewangelickie jako religię państwową, zdecydowana większość rodów szlacheckich przyjęły nowe wyznanie. Mimo, że władca był protestantem, Grodzieckich nie spotkały żadne represje. Henryk piastował nawet funkcję starosty cieszyńskiego i bywał na zamku w Cieszynie. Henryk pochowany został w grodzieckim kościele, będącym jego fundacji. Trumnę przykryła kamienna płyta epitafijna, zachowana do dziś. Napis na płycie w języku staroczeskim brzmi: LETA PANIE 15.. USNUL W PANU BOHU UROZENY PAN JINDRZYCH GRODECZKY Z BRODOW A NA GRODCZI A TU TO POD TIM KAMEN POCHOVA JEHOSTO DUSSI PAN BUH RACZ MILOSTIW BITY
  • 1593 – Krzysztof (ok.1571-1622) – syn Henryka. Starosta cieszyński latach 1610-1613. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą małżonką była Agnieszka (Aneszka) (córka Wacława Klocha z Kornic na Ustroniu i Anny Pawłowskiej z Pawłowic). Drugą była poślubiona około 1604 roku Magdalena Mleczko z Iłownicy z którą miał syna Henryka (Jindrzicha).
  • 1622 – Henryk (zm. 1645) – syn Krzysztofa, był ostatnim Grodzieckim na Grodźcu. Jego żoną była Justyna (córka Wacława Radockiego z Radoczy, pana Jaworza) wdowa po Henryku Sobku z Kornic i Klochu z Kornic, Henryk Grodziecki był jej trzecim mężem. Zginął tragicznie zamordowany przez Joachima Beesa z Chrostiny dnia 30 maja 1645 roku w Cieszynie. Ze związku małżeńskiego z Justyną znany jest jedynie syn Krzysztof Ferdynand. Po opuszczeniu Grodźca Justyna po raz czwarty wyszła za mąż a jej mąż nazywał się Jan Dahm z Friedersdorf, który po śmierci Joachima Marklowskiego w 1664 roku przejął Grodziec na własność, ale nie jest pewne, czy do zamku wróciła Justyna, bowiem zmarła początkiem 1659 roku. Krzysztof Ferdynand Grodziecki, jedyny znany potomek Henryka, nie gospodarował już na Grodźcu, który przeszedł około 1650 roku na Joachima Marklowskiego z Żebraczy. Krzysztof Ferdynand zamieszkał w Zebrzydowicach i był dwukrotnie żonaty. Pierwszą była Ewa, z którą miał córkę Justynę Mariannę (ur. 1658), drugą małżonką została Dorota vel Zofia Tluk z Toszonowic z którą miał dwie córki Helenę Katarzynę (ur. 1663) i Johannę Dorotę. Krzysztof Ferdynand zmarł na przełomie 1679 i 1680[6][7][8][9].

Marklowski i Dahm 1649-1666Edytuj

  • Herb Wieniawa Marklowskich

  • Nieistniejący pierwszy kościół w Grodźcu z 1579 roku

  • 1649 - Joachim baron Marklowski z Pernsteinu i Żebraczy herbu Wieniawa odmiany śląskiej. Kupił zamek i dobra grodzieckie po śmierci Henryka Grodzieckiego od wdowy Justyny prawdopodobnie w roku 1649. Marklowski ożeniony był najpierw z Magdaleną Bludowską z Wielkich Ochab (1642) miał syna Adama, przyszłego pana na Hermanicach, oraz córkę Helenę, która wyszła za Rudolfa barona Sobka z Kornic na Rudzicy i Landeku. Drugą żoną była Helena Bees z Chrostin, z którą nie posiadał potomstwa. W czasie wojny trzydziestoletniej walczył w wojsku cesarskim. Otrzymał stopień cesarskiego rotmistrza oraz pełnił funkcję sędziego ziemskiego w Cieszynie. Jako zwolennik reformacji wspierał protestantów, a po śmierci ostatniej księżnej piastowskiej Elżbiety Lukrecji w 1653 roku rządy objęli katoliccy Habsburgowie, stał się orędownikiem i obrońcą ewangelicyzmu. Kościół grodziecki do tego czasu wielokrotnie na przemian przechodził od ewangelików do katolików i odwrotnie. Katolicy skarżyli się na uciążliwość Marklowskiego. Dnia 17 listopada 1663 roku w Hermanicach Joachim baron Marklowski został w zasadzce zamordowany przez rozbójników, których niebawem złapano (jeden z nich nazywał się Kostka) i w dwa lata później 1 sierpnia 1665 roku stracono w Cieszynie. Zbrodni podobno dokonano z namowy grodzieckiego młynarza, o czym miała wiedzieć ówczesna jego żona Helena, podejrzewana o współudział w zbrodni. Pochowany został obok pierwszej żony w kościele w Górkach[10].
  • 1664 - Jan Dahm z Friedersdorf przejął na rok zamek i dobra grodzieckie po śmierci Marklowskiego ponieważ ten winny był mu 7 tysięcy florenów. Poza tym Jan Dahm był czwartym mężem Justyny (żony Henryka Grodzieckiego). Podobnie jak Marklowski należał do zwolenników reformacji[11].

Sobkowie herbu Kornic 1666-1701Edytuj

  • Data 1693 na belce stropowej na I piętrze zamku w Grodźcu

  • Data 1691 na dębowych odrzwiach w piwnicy na zamku w Grodźcu

  • 1666 - Karol Jerzy baron Sobek z Kornic (syn Henryka Sobka i Justyny Radockiej-Grodzieckiej) dnia 22 lipca nabył dobra grodzieckie od Jana Dahma. Był bratankiem Rudolfa barona Sobka na Rudzicy i Landeku zięcia zamordowanego Joachima Marklowskiego (ożenił się z Heleną Marklowską z Grodźca). W ten sposób majątek grodziecki pozostawał w kręgu spowinowaconych ze sobą rodów. Sobkowie także należeli do zwolenników reformacji. Karol Jerzy baron Sobek w latach 1664 i 1670 pełnił funkcję radcy Sądu Ziemskiego w Cieszynie a w latach 1673 i 1679 Komisarza Krajowego Księstwa Cieszyńskiego. w 1655 roku jego żoną została Małgorzata Bees z Chrostin z Górnej Suchej, z którą miał dwóch synów: Henryka Ferdynanda i Karola, którzy gospodarowali majątkiem po śmierci ojca w 1687 roku[12].
  • 1687 - Henryk Ferdynand baron Sobek i Karol baron Sobek (synowie Karola Jerzego). W 1688 roku bracia własnym sumptem wznieśli nową szkolę w Grodźcu na solidnych kamiennych fundamentach oraz przebudowali zamek, wznosząc dodatkowe piętro, wymienili drewniane sufity na pierwszym piętrze zamku, o czym świadczą daty 1691, 1693 wyryte i zachowane do dziś na stropowych belkach. Po podziale majątku Grodziec otrzymał Karol, którego żoną była Zuzanna Maria Centner córką właściciela Jaworza (Achacego Centnera). W zamku grodzieckim w 1696 roku urodziła im się jedyna córka Helena Zuzanna. Karol z powodów religijnych musiał emigrować, jego żona Zuzanna za jego zgodą oraz jego brata Henryka Ferdynanda, sprzedała w 1701 roku za cenę 17 tys. talarów śląskich Grodziec, Świętoszówkę, Biery i Jaworze Henrykowi Ferdynandowi Laryszowi. Karol baron Sobek zmarł w 1702 roku na wygnaniu w Treppeln pod Krossen. Starszy brat Henryk Ferdynand baron Sobek w latach 1687-1688 był Komisarzem wojennym w Księstwie Cieszyńskim, a w 1695 roku ożenił się z Katarzyną Dorotą Posadowską von Jenkwitz, z którą miał także jedną córkę Ewę Katarzynę. Henryk Ferdynand baron Sobek stał na czele ewangelickich stanów Księstwa Cieszyńskiego i cieszyńskiej parafii ewangelickiej. Zmarł po 1722 roku[13].

Larischowie 1701-1734Edytuj

  • Herb Larisch von Mönnich

  • 1701 – Henryk Ferdynand baron Larisch z Ligoty i Karwiny (ur. 1653 – zm. 1730) - marszałek ziemski Księstwa Cieszyńskiego w latach 1696-1730, cesarski podkomorzy. Nie był żonaty i nie posiadał dzieci. Ustanowił za zgodą cesarza fideikomis na czele, którego stanął syn jego brata Franciszka, Jan Franciszek Larisch. Henryk Ferdynand Larisch zmarł 14 czerwca 1730 roku i został pochowany w podziemiach kościoła Dominikanów w Cieszynie, we własnej rodowej kaplicy[14].
  • 1730 – Jan Franciszek hrabia Larisch (ur. 1699 – zm. 1760), absolwent akademii rycerskiej w Legnicy. Jako zwolennik Marii Teresy musiał po wojnie śląskiej opuścić swoje majątki na pruskim Śląsku, a w 1748 roku otrzymał dziedziczny tytuł hrabiowski oraz pełnił funkcję prezydenta Urzędu Królewskiego w Opawie. Dobra grodzieckie były jednakże zbyt oddalone od rodowego gniazda Larischów w Karwinie, toteż Jan Franciszek Larisch postanowił pozbyć się Grodźca i nabyć jakiś bliżej położony majątek. Doszedł do porozumienia z baronem Erdmannem Krzysztofem Marklowskim z Pernsteinu i kontraktem z dnia 12 czerwca 1734 roku zamienił Grodziec na Stonawę[15].

Marklowski i spadkobiercy: Kalisz, Mara, Zobel, Zamoyska 1734-1884Edytuj

  • Herb Wieniawa Marklowskich

  • Herb de Mara – Kalisch

  • Herb małżeński de Mara – Zobel na I piętrze zamku w Grodźcu

  • Herb Jelita Zamoyskich

 
Nagrobek Erdmanna Marklowskiego (1710-1765) i jego żony Anny Żyrowskiej w kościele w Górkach Wielkich
  • 1734 - Erdmann Adam Krzysztof baron Marklowski z Żebraczy i Pernsteinu (1710-1765), po 70 latach Grodziec znalazł się znów w rękach rodu Marklowskich i ich żeńskich następców nieprzerwanie przez kolejne 150 lat. Erdmann Marklowski pan dziedziczny na Małych i Wielkich Górkach, Górnych i Dolnych Dzielowe, Żywocicach, części Pogórza, a także Grodźcu, Świętoszówce, Bierach, Bielowicku i Roztropicach. Ożenił się w 1734 z Anną Zuzanną Żyrowską (1719-1773) z Żyrowa w ewangelickim kościele Jezusowym w Cieszynie. Przez pierwsze lata (1734-1744) małżonkowie mieszkali na dworze w Górkach Wielkich, później przenieśli się na stałe do zamku grodzieckiego. Doczekali się 12 dzieci, jednakże z nich dojrzałego wieku dożyły jedynie trzy córki. Na Erdmannie jego gałąź Marklowskich w linii męskiej wygasła a majątek przeszedł na jego dorosłe córki: Helena Joanna Maksymiliana (1736-1765), która w 1753 poślubiła Jerzego Franciszka Ludwika barona Marklowskiego (1725-1764); Helena Elżbieta Erdnata (1754-1818), która w 1770 wyszła za mąż za Leopolda Gottlieba barona Kalisza (1738-1776) a po jego śmierci w 1777 za Fryderyka Gottloba Henryka barona Kalisza (1742-1808) oraz Benigna Zuzanna Erdnatha (ur. 1758), która w 1780 poślubiła Jana Franciszka Radockiego z Radoczy. Baron Erdmann od 1750 r. aż do swej śmierci pełnił funkcję pierwszego przełożonego ewangelickiego kościoła Jezusowego w Cieszynie[16].
  • 1772 - Helena Elżbieta Erdnata baronówna Kaliszowa (1754-1818), córka Erdmanna Marklowskiego, która w 1770 wyszła za mąż za Leopolda Gottlieba barona Kalisza (1738-1776) z Drogomyśla (syna Chrystiana i Elżbiety Petrőczy z Petrőcz i Kászavár) a po jego śmierci w 1777 za jego brata Fryderyka Gottloba Henryka barona Kalisza (1742-1808). Z Fryderykiem doczekała się jedynej córki, Karoliny Heleny Elżbiety Zuzanny (1778-1818), która przyszła na świat na zamku grodzieckim. Kaliszowie odbudowali szkołę w Grodźcu i jako kolatorzy, pomimo iż byli ewangelikami, przeprowadzili prace restauracyjne w zaniedbanym kościele św. Bartłomieja i leżącym wokół niego cmentarzu. Założyli także dom dla ubogich, zwany szpitalikiem, który pełnił głównie funkcję domu opieki nad zasłużonymi pracownikami majątku oraz starszymi mieszkańcami gminy. Z tego okresu znane są również liczne ślady prac remontowych i przebudowy samego zamku. Zachowały się bowiem powietrznice wieżowe, które znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum Zamkowego. Dzięki wstawiennictwie Fryderyka u cesarza Józefa II w 1781 roku ewangelicy uzyskali tzw. Patent Tolerancyjny, pozwalający im zakładać szkoły i budować domy modlitwy. Jako pierwszy taki dom modlitwy rozpoczęli budować ewangelicy już 12 marca 1782 roku w pobliskim Jaworzu, do którego złożyły także akces rodziny z Grodźca. Majątek grodziecki wtedy stanowił zamek oraz dobra w Grodźcu, Świętoszówce i Bierach oraz gorzelnia, winiarnia, stawy, karczmy, młyny, pola do polowań, tartak w Bielowicku, kamieniołom, doły i piece wapienne, cegielnia, pasieki, ogrody owocowe, posługi gońców, posługi ludzi przy polowaniu, robocizna młynarzy, karczmarzy, gajowych, ogród warzywny i pastwiska dla krów pozostawionych dla swego użytku, suszarnia, kuźnia, szkółka drzewna, murowane domy dla rachmistrza i na spichlerze, murowane stajnie dla koni, kurnik i gołębnik, chlew, domki gajowych, oranżeria i domki nad stawami. W pobliżu zamku wystawiony został klasycystyczny, piętrowy budynek tzw. dworu przez Andrzeja Lorka, który uwiecznił się napisem na belce tragarzowej sufitu w jednym z pomieszczeń: „Maister Jendrzei Lorek Anno 1812”. Dwór stał się odtąd siedzibą zarządcy dóbr grodzieckich i obudowany obiektami gospodarczymi był centrum zamkowego folwarku. Kalisz utrzymywał kontakty towarzyskie z najwyższą austriacką i śląską arystokracją oraz pełnił znaczącą rolę w kulturalnym i politycznym życiu Księstwa Cieszyńskiego[17].

  • Oficyna dworska dla zarządcy dóbr z 1812 roku i spichlerz

  • Sufitowa belka tragarzowa z napisem „Maister Jendrzei Lorek Anno 1812”

  • Mapa dóbr zamkowych z 1836 roku

  • 1818 - Karolina Helena Elżbieta de Mara (1778-1818), córka Heleny Elżbiety Kalisz. W 1798 roku wyszła za mąż za węgierskiego pułkownika barona Ladislausa de Mara de Felsö Szalaspatak, z którym miała dwoje dzieci: Ludwika Fryderyka Aleksandra (ur. 1804) i Zofię Helenę Karolinę (ur. 1807). Karolina wcześnie owdowiała, tracąc męża podczas kampanii napoleońskiej. Po śmierci matki i przejęciu dóbr grodzieckich majątek został oszacowany na 65 tys. florenów. Niestety niedługo po niej 2 grudnia tego samego roku w wieku zaledwie 40 lat zmarła na gruźlicę, pozostawiając dwoje nieletnich dzieci[18].
 
Zofia 1oApponyi / 2ovon Zobel
  • 1834 - Zofia Helena Karolina 1oApponyi / 2oZobel (1807-1863), córka Karoliny de Mara. W 1826 roku wyszła za mąż za węgierskiego hrabiego Gustawa Apponyi de Nogy-Appony (ur. 1804). Ze względu na pochodzenie węgierskie Zofii i jej męża w czasie oczekiwania na zgodę austriackiego inkolatu urzędowymi zarządcami majątku grodzieckiego byli: w latach 1830-1841 Karol Kopka, po nim Jan Philippek, następnie do 1837 r. cieszyński magistrat, potem magistrat w Bielsku. Grodziec wraz z przynależnościami, jako wspólny majątek Zofii hrabiny Apponyi i jej brata Ludwika de Mara został wystawiony 31 lipca 1834 roku na licytację za 132.840 florenów i został od razu nabyty przez Zofię. Tym zabiegiem prawnym umożliwiło Zofii wejście w posiadanie całości majątku i spłatę połowy jego wartości bratu, po czym 29 lipca 1835 roku Zofia hrabina Apponyi wpisana została jako jedyna właścicielka dóbr. W tamtym czasie na planach zamek przedstawiony został jako murowany, na rzucie prostokąta z węższym skrzydłem zachodnim o dwóch ryzalitach na północy i południu. Do zamku nie przylegała jeszcze oficyna od strony zachodniej. Na osi zamku, od północy, kwaterowy ogród francuski z murowaną szklarnią i biegnącą na północ aleją na osi założenia. Od południa, w miejscu obecnego parku, ogród z prostokątnym, o zaokrąglonych rogach drewnianym budynkiem. Dalej na południe, za potokiem Zlewaniec znajdował się obszerny dworski staw hodowlany, na wschód od niego uprawne pole. Od wschodu przylegał do zamku zapewne ogród warzywny z okrągłą drewnianą altaną. W najbliższym sąsiedztwie zamku, od zachodu, ceglano-drewniana zabudowania gospodarcze, murowana stajnia i murowany kościół pośrodku cmentarza otoczonego murem. Na południowy wschód, w miejscu obecnego parku, znajdował się murowany budynek pośrodku łąki, do której przylegało uprawne pole. W części północno-wschodniej drewniano-murowany folwark w formie czworoboku, z tzw. dworem w części centralnej. Szlaki komunikacyjne (drogi bite i polne) częściowo pokrywają się z obecnymi, wyznaczone już były nowe drogi (np. od „cesarskiej dogi” w stronę dworu). Na północy założenia browar, późniejsza gorzelnia, dalej na północ „dolni folwark” istniejący jeszcze po 1945 roku. U podnóża wzgórza Goruszka, przy „cesarskiej drodze”, kuźnia zamkowa, rządcówka. Na Goruszce zaznaczone wyrobisko kamieniołomów. W tym czasie grodziecki kościół pokryty został nowym gontem. Po dwudziestu latach małżeństwa Zofia nie doczekała się żadnego potomstwa, jak podają niektórzy historycy z powodu niedyspozycji jej męża, hrabiego Gustawa Apponyi de Nogy-Appony. Otrzymawszy rozwód, Zofia w 1846 roku pojęła za męża Henryka Jerzego Augusta barona Zobla von Giebelstadt zu Darstadt (ur. 1802). Henryk Zobel roku był Niemcem i c.k. podkomorzym i majorem armii. Poślubienie przez Zofię drugiego męża (jeszcze za życia swego pierwszego małżonka Gustawa hrabiego Apponyi), przysporzyło ich małżeństwu, a później córce Annie Eleonorze, wielu kłopotów. Otóż wg ówczesnego prawa kanonicznego – biskup wrocławski Heinrich Förster uznał Zofię za bigamistkę a narodzoną córkę za nieślubne dziecko. Z okazji ślubu Zofii z Henrykiem Zoblem zmodernizowano zamek w duchu neogotyckim przez dobudowanie od zachodu dwóch wież, w jednej z nich umieszczono spiralne kamienne schody, w drugiej na pierwszym piętrze urządzono neogotycką kaplicę – zbrojownię, wyposażono holl na pierwszym piętrze w boazerie z herbem małżeńskim de Mara–Zobel. Rodzina ta posiadała celtycko-germańskie korzenie, nazwisko ich pochodzi od celtyckiego słowa „cebal” – koń. Dnia 15 maja 1848 roku na zamku w Grodźcu urodziła się córka Zofii i Henryka Zoblów, której rodzice nadali jedenaście imion: Anna Eleonora Karolina Zofia Helena Maria Teresa Henrietta Adolfina Luiza Filipina Zobel von Giebelstadt zu Darstadt, (zwana w rodzinie Annalore). W wyniku Wiosny Ludów w 1848 roku sejm w Wiedniu uchwalił 7 września ustawę o zniesieniu poddaństwa i pańszczyzny chłopów z uznaniem zasady odszkodowania dla panów. Tym samym ustawa ta zakończyła w monarchii i w Księstwie Cieszyńskim panujący od wielu wieków system feudalny. Zofia baronowa Zobel wraz z mężem aktywnie wspomagała ewangelickich mieszkańców gminy, darując w 1857 roku parcelę pod założenie cmentarza ewangelickiego w Świętoszówce. W pobliskim Skoczowie darowali drewno na budowę kościoła ewangelickiego. Zofia baronowa Zobel zmarła na niewydolność płucną w wieku 56 lat, dnia 4 czerwca 1863 roku. Spoczęła na cmentarzu ewangelickim w Świętoszówce. Owdowiały baron Henryk, wybudował na wzgórzu Goruszka, niewielką ośmiokątną kaplicę – mauzoleum, która wpisywała się w ówczesną romantyczną modę budowania kaplic grobowych przy zamkach, gdzie 10 grudnia tegoż roku przeniesiona została trumna z ciałem Zofii. Kaplica z zamkiem połączona została romantyczną ścieżką prowadząca przez park. W mauzoleum na Goruszce spoczął także zmarły w 1869 roku w Grodźcu starszy brat barona Henryka, cesarsko-królewski feldmarszałek-porucznik armii austriackiej Tomasz Fryderyk baron von Zobel[19].

  • Spiralne kamienne schody na zamku

  • Strych na zamku

  • Kaplica grobowa Zoblów

  • Tomasz Fryderyk von Zobel

 
Anna Eleonora (Annalora) Zobel-Zamoyska z córką Zofią
  • 1863 - Annalora Zobel von Giebelstadt hrabina Zamoyska (1848-1890), po śmierci matki Zofii baronowej Zobel stała się właścicielką majątku grodzieckiego wraz z ojcem Henrykiem. Henryk baron Zobel zmarł w Grodźcu w 1875 roku w wieku 73 lat i pochowany został obok swej żony i brata w rodzinnym mauzoleum na Goruszce. Annalora baronowa Zobel wyszła za mąż w 1867 roku za doktora praw oraz cesarsko-królewskiego podkomorzego i rotmistrza Józefa Juliana hrabiego Saryusz-Zamoyskiego herbu Jelita (1831-1906). Po ślubie wyjechali do węgierskich majątków Zamoyskich w Brestovanach i Moteszycach, gdzie przyszło na świat sześcioro ich dzieci: Zofia Maria (1868-1948), Joanna Eleonora (1873-1927), Jan Józef (1873-1911), Franciszek Józef (1876-1948), Jadwiga Maria (1878-1957) zamężna za Stefana Hamos de Hyhalom i Maria Ludmiła (1887-1984) zamężna za Feliksa Gniewosza. Majątek w Grodźcu popadał w coraz większe długi i Annalora z Zoblów hrabina Zamoyska zmuszona była go sprzedać w 1884 roku za 300.000 florenów Franzowi Strzygowskiemu, fabrykantowi z Białej. Hrabina zachowała dla siebie wyposażenie zamku m. in. kolekcję zabytkowej broni, umeblowanie, obrazy, zegary, bibeloty wraz z biblioteką oraz prawo mieszkania na piętrze a także rodzinną kaplicę Zoblów. Umarła w 42 roku życia w 1890 roku w kurorcie Verbania nad jeziorem Lago Maggiore w Szwajcarii[20].

Rodzina Strzygowskich 1885-1927Edytuj

 
Franz Strzygowski
  • 1885 - Franz Michael Strzygowski (1828-1904), przemysłowiec i milioner z galicyjskiego miasta Białej (obecnie Bielsko-Biała), który nabył majątek w skład których weszły wsie Grodziec z Roztropicami, Bielowickiem, Bierami i Świętoszówką oraz z należącymi do niej: zamkiem z inwentarzem zamkowym i parkiem w Grodźcu, sześcioma gruntami prywatnych chłopów, jedną chałupą, gruntem kowala w Grodźcu, gruntami młynarzy w Bielowicku, Roztropicach, Świętoszówce i Bierach, gospodą w Świętoszówce, trzema gruntami osadników w Świętoszówce, dwoma chałupami w Bierach oraz z zobowiązaniami fundacyjnymi na rzecz kościoła Jezusowego w Cieszynie, kościoła w Drogomyślu, „szpitalika” i innych. W Kronice Parafialnej zapisano: W końcu 1884 roku sprzedał pan hrabia Zamoyski dobra Grodziec panu Franciszkowi Strzygowskiemu, fabrykantowi z Białej, pod nieobecność pani hrabiny Anny, od której miał pełnomocnictwo na prawne rozporządzanie dobrami Grodziec. Następnego dnia po sprzedaży hrabia Zamoyski płakał na zamku, że był do sprzedaży przymuszony. Dzień lub dwa po sprzedaży hrabia Zamoyski wyjechał z Grodźca i nigdy więcej już go nie zobaczył. Hrabina zmarła ze zgryzoty. Wiele rzeczy, które hrabia Zamoyski podczas sprzedaży zastrzegł dla siebie jako własne, zostały złożone w pustych stajniach, i wywiezione z nich po około dwóch latach. 1 stycznia 1885 Franciszek Strzygowski przejął dobra Grodziec[21]. Franz przyznawał się do szlacheckiego pochodzenia, uznając za swych antenatów polską szlachtę Strzegockich/Strzygowskich z okolic Lwowa, herbu Gozdawa. Jeden z ich przedstawicieli jako uczestnik konfederacji barskiej, której ważną bazą była nadgraniczna Biała, miał osiąść w miasteczku i klepiąc biedę zająć się w końcu sukiennictwem. Była to piękna i nawet dość patriotyczna legenda, tyle że nie mająca nic wspólnego z prawdą, bowiem najstarszym, źródłowo poświadczonym jego przodkiem był sukiennik Franciszek Strzygowski vel Strzegocki (ok. 1746-1816). Według tradycji rodzinnej przybył on między 1770 a 1777 rokiem jako czeladnik sukienniczy z podtarnowskiego miasteczka Pilzna do Białej, by tu porzucić jednak swoją pierwotną profesję dla rzeźnictwa. Pod względem kulturowym rodzina uważała siebie za Niemców. Przedsiębiorstwo Franza Strzygowskiego było jednym z pierwszych fabryk sukienniczych w Białej. Zakład ten był napędzany siłą wody, a od 1855 roku przez zakupioną na Morawach maszynę parową, który przyniósł tej rodzinie olbrzymią fortunę i przeobraził ich w połowie XIX w. z rzemieślników w przedstawicieli nowej warstwy społecznej w Galicji – burżuazji. Franz Strzygowski ożenił się w 1857 roku z Leopoldyną Schindler (1838-1909), córką niemieckiego młynarza z Cieszyna z którą miał jedenaścioro dzieci, z czego w wieku dziecięcym zmarli wszyscy chłopcy a wieku dojrzałego doczekały córki: Helena (ur.1862), Elvira (1864-1938), Hermina (1865-1909), Leopoldyna (ur.1871), Olga (ur.1874) i Kamila (ur.1876). Manifestacją bogactwa Franza Strzygowskiego, typową dla europejskiej burżuazji przemysłowej, było zakupienie w 1878 roku od bialskiego piekarza i propinatora Franza Nahowskiego kamienicy przy Rynku i wzniesienie na jej miejscu w 1880 roku luksusowego, eklektycznego, jednopiętrowego pałacyku miejskiego w której zamieszkał wraz ze swoją rodziną. W działalności społecznej na polu oświatowym i samorządowym ujawniły się polityczne poglądy Franza Strzygowskiego jako ideowego nacjonalisty niemieckiego, intensywnie dążącego do wyparcia z przestrzeni publicznej miasta wszelkich pierwiastków polskich. Zdumiewało to potem wielu przybyszy i polityków polskich z Galicji, że jednym z przywódców nacjonalistów niemieckich w Białej jest człowiek o polskim nazwisku, w dodatku powołujący się na swoje rzekome polskie szlachectwo. Przełomowym momentem w życiu Franza było nabycie od Anny Eleonory hrabiny Zamoyskiej dóbr ziemskich Grodziec wraz z zamkiem i jego wyposażeniem za kwotę 300 tysięcy guldenów. Kupujący został zobowiązany do przejęcia pewnych umów dzierżawnych, głównie na folwarki w Grodźcu, Bielowicku i Świętoszówce oraz z niektórymi chłopami, jak również do pokrywania wszystkich obowiązujących panów na Grodźcu opłat krajowych, gminnych, kościelnych i szkolnych oraz spoczywających na tych dobrach obciążeń (na rzecz prezbiterstwa parafii ewangelickiej w Cieszynie czy na grodziecką Fundację Szkolną barona von Zobla). Części tych obciążeń nie realizował, między innymi unikał spotkań w sprawie Fundacji Ubogich barona von Zobla, ustanowionej w 1879 roku. Celem nabycia zamku były przesłanki prestiżowe. Chodziło o zaprezentowanie bogactwa bialskiego przemysłowca, podniesienie jego statusu społecznego i prestiżu w oczach mieszkańców Galicji i Śląska oraz nobilitację szlachecką rodziny (chociaż formalnie o takową Strzygowski do cesarza nie wystąpił). Niedawni mieszkańcy przeciętnego miejskiego domu fabrykancko-rzemieślniczego wchodzili teraz na komnaty rycerskiego zamku w Grodźcu, uzurpując sobie prawo do herbu szlacheckiego Gozdawa. W latach 1884-1887 Strzygowski dokonał częściowej przebudowy zamku grodzieckiego według planów nieznanego nam architekta, jak również modernizacji parku zamkowego w stylu angielskich parków krajobrazowych. Po zakupie dóbr zainwestował także pewne środki w tutejsze folwarki, zwłaszcza duże gospodarstwa rolne w Grodźcu i Roztropicach, do których zakupił m.in. nowoczesne maszyny rolnicze, intensyfikując zaniedbaną przez poprzednich właścicieli gospodarkę rolną. Jednak sam w tym czasie na zamku nie mieszkał. Świadczy o tym pośrednio spis ludności w Grodźcu z 1891 roku, w którym odnotowano niezamieszkały przez właściciela zamek (jego zarządcą był Paweł Socha) i puste dwa domy przy zamku dla zarządców dóbr. Mimo podjętych inwestycji i przebudowy zamku w Grodźcu przemysłowiec nigdy nie zamieszkał w nim z rodziną na stałe, ale traktował go jako rezydencję letnią. Mimo, że był jednym z najbogatszych obywateli Śląska Cieszyńskiego do swej grodzieckiej rezydencji nie nabywał dzieł sztuki ani nie uzupełniał biblioteki, skupiając się na zakupach umeblowania po wywiezieniu jego części przez poprzednich właścicieli. Zmarł po dłuższej chorobie na zamku w Grodźcu w 1904 roku w wieku 75 lat[22][23].
  • 1905 - Leopoldyna Strzygowska. Zgodnie z testamentem przemysłowca i decyzji Sądu Obwodowego w Wadowicach z 3 maja 1905 roku majątek Franza Strzygowskiego, w tym dobra grodzieckie o powierzchni 1305 ha, przeszły na jego żonę Leopoldynę. Męża przeżyła o pięć lat i zmarła w swoim pałacyku w Białej w 1909 roku. Zgodnie z jej ostatnią wolą wielki majątek małżeństwa Franciszka i Leopoldyny Strzygowskich został rozdysponowany w równych częściach (4/24) między ich sześć córek[24].
  • 1910 - Helena Strzygowska-Schmal (żona Adolfa, właściciela fabryki sukna w Brnie), Elvira Strzygowska-Fialkowska (żona Alfreda, właściciela fabryk papieru w Białej i Bielsku), Hermina Strzygowska-Seidl (żona Karla, młynarza w Trautmannsdorf), Leopoldyna Strzygowska-Pauker (żona Franza, fabrykanta kotłów parowych z Wiednia), Olga Strzygowska-Weiss (żona Augusta, rentiera z Brna) oraz Kamila Strzygowska-Bosch (żona Franza, właściciela dóbr z Wiednia Nussdorfu). Dobra ziemskie grodzieckie wraz z wyposażeniem zamku miały być zachowane w całości i wspólnie zarządzane. Szczególnie wyróżnionym w testamencie spadkobiercą został mąż najmłodszej córki Strzygowskich Olgi, August Weiss, który otrzymał do dyspozycji kwotę z której część przeznaczonych było na cele dóbr grodzieckich. W jego ręce przeszedł także majątek Fundacji Ubogich barona von Zobla w Grodźcu wraz z obowiązkiem wypłacania odpowiednich rent i zapomóg. Dobra grodzieckie pozostały w rękach wspólnoty Spadkobierców Franza i Leopoldyny Strzygowskich (czterech ich córek i trzech wnuków Seidel) do 1927 roku[25].

  • Zamek w II poł. XIX w.

  • Zamek na początku XX w.

  • Zamek na początku XX w.

Rodzina Habichtów 1927-1939Edytuj

 
Ernest Habicht
  • 1927 - Ernest Habicht (1874- 1957), prawnik i polski działacz niepodległościowy. Kupił za 180 tys. dolarów od spadkobierców niemieckiego fabrykanta sukna z Białej Franza Strzygowskiego, dobra ziemskie w Grodźcu Śląskim oraz grunty i folwarki w sąsiednich Roztropicach, Bielowicku, Bierach, Kowalach i Świętoszówce. Ich całkowita powierzchnia wynosiła 1.306 ha i obejmowała 426 ha użytków rolnych, 420 ha lasów, 108 ha stawów rybnych, 200 ha pastwisk i łąk oraz 18 ha sadów. Dr Habicht był wykształconym prawnikiem o bogatej karierze zawodowej – pełnił m.in. funkcję pierwszego prokuratora monarchii austriacko-węgierskiej, politycznej – jako działacza Naczelnego Komitetu Narodowego; dyplomatycznej – jako pierwszego posła polskiego w Wiedniu i szefa sekcji MSZ w Warszawie. Od 1921 roku, już jako emeryt, został pełnomocnikiem dóbr hrabiów Tarnowskich w Dzikowie, a następnie ordynacji przeworskiej książąt Lubomirskich. Zapragnął pod koniec życia osiąść na własnym gospodarstwie zapewniając na odpowiednim poziomie byt sobie i najbliższej rodzinie. Znamienne było objęcie majątku przez Habichta, gorącego polskiego patriotę, po z górą 40 latach rządów Niemca i germanizatora Strzygowskiego. Główne wejście do zamku przystrojone było odświętnie zielenią i kwiatami a budynki udekorowane chorągwiami o narodowych barwach. Rodzina Ernesta Habichta składała się z jego żony Amalii z Niemczewskich (1879-1971), córki Marii Irmy (1899-1983) i jej męża por. Zdzisława Bossowskiego (1898-1944). W 1931 roku Habichtowie przyjęli na wychowanie dwoje półsierot – Lucynę (1926-2009) i Lucjana (1927-2005), dzieci brata Amalii Habichtowej, Mariana Niemczewskiego i zmarłej Heleny z domu Fałat. Aż do września 1939 roku tych sześć osób zamieszkiwało grodziecki zamek, wokół nich koncentrowało się życie codzienne rezydencji i wszystkie sprawy dotyczące funkcjonowania ziemskiego majątku. Na zamku mieszkał także lokaj Onufry Rybicki z żoną Katarzyną. Osobną grupę stanowiła służba kuchenna, składająca się z kucharki Marii Kozielskiej, dwóch podkuchennych, zazwyczaj córek miejscowych gospodarzy, które przyuczano do roli gospodyń domowych, i pomocnika do ciężkich prac, Józefa Gołąbka. Zatrudniona była także na stałe praczka Gasikowa. Okresowo dojeżdżała na zamek krawcowa, „panna Mińcia”, która zawodowo „obszywała” okoliczne dwory. Do służby zamkowej zaliczano także stangreta Żeleźnioka, pod którego pieczą znajdowała się stajnia cugowa, a także kierowców samochodów Końcę i Panasiuka. Należy wspomnieć jeszcze o dwóch osobach cieszących się większymi względami właścicieli, których nie zaliczano do służby, a bardziej do domowników. była to wychowawczyni i nauczycielka dzieci Amelia Gencel, która wraz z nimi mieszkała w pokojach dziecięcych, oraz sekretarka dr. Habichta. Właściciele wstawali o 4 rano, służba rozpalała w piecach i podawała mocną kawę, następnie rozjeżdżali się po majątku i wracali o 7 na śniadanie. Do obiadu Irma Bossowska i jej mąż Zdzisław sprawowali nadzór w różnych częściach majątku, po obiedzie pracowali do późnego wieczora przy sprawach administracyjnych w sekretariacie, z przerwą na podwieczorek i kolację. cała rodzina była więc zatrudniona przy prowadzeniu i administrowaniu sporego domu i majątku. Dr Habicht zastał gospodarstwo oparte wyłącznie na prymitywnej polowej produkcji roślinnej, słabo uprzemysłowione. Stan ten zmienił się od roku 1930, kiedy opracował szczegółowo i wprowadził w życie organizację gospodarstwa w oparciu o działy, które dostosował do lokalnych warunków, możliwości produkcji i zbytu. Skupiał się głównie na gospodarce stawowej i rybołówstwie oraz rozwinięcie hodowli zarodowej bydła czerwonego, bydła mlecznego i, co za tym szło, założenie dużej i nowoczesnej serowarni. Duże znaczenie przywiązywał także do hodowli koni, szczególnie dla wojska. Habicht osobiście zajmował się gospodarką leśną i stawową oraz sprawował patronat nad kościołami w Grodźcu i Bielowicku. Gospodarstwo w Grodźcu utrzymywało w Bielsku przy Rynku 11 własny „sklep dworski”, gdzie sprzedawano kilkaset litrów mleka dziennie, co zapewniało szybki zbyt jego nadwyżek, a także pieczywo, sery, owoce, drób, jaja i ryby. Zamek stał się miejscem spotkań wybitnych artystów, polityków i działaczy. Gościli w nim m.in.: twórcy światowego skautingu - lordowie Robert i Olave Baden-Powell, biskup katowicki ks. Stanisław Adamski, wojewoda śląski Michał Grażyński, malarz Wojciech Kossak, pisarka Zofia Kossak-Szatkowska, publicysta Aleksander Bocheński, literat Kornel Makuszyński czy fotografik Jan Bułhak. W 1934 roku Habicht zaciągnął na dobrach grodzieckich w Państwowym Banku Rolnym pożyczkę, którą miał problem spłacać. Zalegał także z podatkiem na rzecz Skarbu Państwa w związku z tym bank wszczął egzekucję na grodzieckich dobrach. Pomimo że gospodarka w majątku Habichta prowadzona była wzorowo i cieszyła się sporymi osiągnięciami szczególnie w zakresie hodowli bydła, gospodarki stawowej i przemysłowej produkcji serów, to wielką troską dla gospodarza było zadłużenie majątku i nieustająca konieczność regulowania rat kredytu i odsetek, z czym w dobie gospodarczego kryzysu Grodziec, jak i wiele podobnych polskich ziemskich majątków sobie nie radziło. Sytuację tę zakończył wybuch II wojny światowej i rekwizycja majątku przez hitlerowskiego okupanta. Dr Ernest Habicht wraz z rodziną 1 września 1939 roku opuścił Grodziec. Po wojnie osiadł w Krakowie, gdzie zmarł w 1957 roku[26][27].

  • Zamek w okresie międzywojennym

  • Zamek w okresie międzywojennym

  • Wnętrze zamku w czasach Habichtów

  • Wnętrze zamku w czasach Habichtów

Od 1939 do dnia dzisiejszegoEdytuj

 
Zabytki archeologiczne przed wojną w zbiorach na zamku w Grodźcu
  • 1939-1945 – III Rzesza Niemiecka - Ostdeutsche Landeswirtschaftung Gesellschaft m. b. H. Kattowitz. W okresie okupacji hitlerowskiej zamek grodziecki wraz z dobrami został skonfiskowany przez III Rzeszę Niemiecką, mieścił się tu między innymi szpital polowy. Zbiory zamkowe zostały rozgrabione i wywiezione w 1942 roku głównie do Muzeum w Bytomiu, gdzie uległy po 1945 roku rozproszeniu. Między innymi w zbiorach zamkowych znajdowało się około 210 zabytków z epoki brązu prawdopodobnie znalezionych podczas budowy „Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich” w 1887 roku na odcinku Bielsko – Cieszyn. Zabytki te trafiły do sławnego niemieckiego archeologa dr Georga Raschke w Raciborzu, który je dokładnie odrysował i opisał. Po wojnie ich nie odnaleziono. Ogołocono również zamek z XVIII i XIX-wiecznych kominków i pieców, z których jeden znajduje się w Muzeum Zamkowym w Pszczynie[28][29].
  • 1945-1946 – Polska Akademia Umiejętności w Krakowie[28]
  • 1946-1950 – Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach[28]
  • 1950-2004 – Instytut Zootechniki[28]
  • od 2004 – Michał Bożek (ur. 1944), właściciel wytwórni wód mineralnych „Ustronianka”. Od początku istnienia firmy Michał Bożek angażował znaczące środki w działalność charytatywną, rozwój sportu i wiele przedsięwzięć kulturalnych. Pasjonuje się sztuką i kolekcjonerstwem. W 2004 roku postanowił zakupić zamek i park w Grodźcu Śląskim, w którym od tego czasu prowadzi kompleksowe prace renowacyjne mające na celu przywrócenie mu dawnej świetności i utworzenie zabytkowego „Zespołu Zamkowo-Parkowego w Grodźcu Śląskim”. Pragnie uczynić z tego pięknego obiektu muzeum-rezydencję, które wzorem XIX-wiecznych polskich siedzib, pełnić będzie społeczno-kulturalną misję, z miejscem służącym prywatnemu życiu i reprezentacyjnym funkcjom swej firmy. Jednym z elementów tego projektu jest udostępnienie szerokiej publiczności Muzeum Zamkowego. W zamku i jego parkowym otoczeniu prowadzone są kompleksowe prace renowacyjne mające na celu przywrócenie mu dawnej świetności. Pierwszym kustoszem Muzeum Zamkowego w Grodźcu Śląskim był cieszyński historyk Mariusz Makowski, po jego śmierci właściciel zamku powierzył tę funkcję historykowi Jackowi Proszykowi z pobliskiego Jaworza[28][30][31][32][33].

  • Fragment ekspozycji Muzeum Zamkowego (stan sprzed remontu)

  • Fragment sieni zamkowej z wejściem do Muzeum (stan sprzed remontu)

  • Zabytkowa kuchnia zamkowa

Galeria współczesnych fotografii zamkuEdytuj

  • Zamek od strony północno-wschodniej

  • Zamek od strony wschodniej

  • Zamek od strony południowej

  • Zamek od strony południowo-zachodniej

  • Zamek od strony północno-zachodniej

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie. 2018-09-30.
  2. ↑ Mariusz Makowski: Zamek w Grodźcu. macierz-grodziec.org. [dostęp 2019-04-25].
  3. ↑ Paweł Kucypera, Sławomir Wadyl. Ceramika nowożytna na zamku w Grodźcu Śląskim. „Archeologia. Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”. 20, s. 149-164, 2015. ISSN 0068-4635. 
  4. ↑ red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018. ISBN 978-83-88271-57-1.
  5. ↑ red. Józef Król: Wacław Grodecki, Filip Melanchton. Dedykacja mapy Polski Królowi Polskiemu Zygmuntowi II Augustowi i list polecający z wywodem o pochodzeniu Polski. Grodziec – Cieszyn: Koło Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, 2011. ISBN 978-83-88271-41-5.
  6. ↑ Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 271. ISBN 978-83-926929-5-9.
  7. ↑ Mariusz Makowski: Sala posiedzeń Rady Miejskie w cieszyńskim Ratuszu. Herby książęce, szlachty cieszyńskiej i miasta Cieszyna.. Cieszyn: 2007.
  8. ↑ Józef Król: Początki osadnictwa w Grodźcu i okolicach. Czasy najdawniejsze.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 7-10. ISBN 978-83-88271-57-1.
  9. ↑ Wacław Gojniczek: Grodzieccy z Brodów herbu Radwan.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 11-26. ISBN 978-83-88271-57-1.
  10. ↑ Józef Król: Grodziec w II połowie XVII w.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 27-42. ISBN 978-83-88271-57-1.
  11. ↑ Józef Król: Grodziec w II połowie XVII w.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 27-42. ISBN 978-83-88271-57-1.
  12. ↑ Józef Król: Grodziec w II połowie XVII w.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 27-42. ISBN 978-83-88271-57-1.
  13. ↑ Józef Król: Grodziec w II połowie XVII w.. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 27-42. ISBN 978-83-88271-57-1.
  14. ↑ Mariusz Makowski: Grodziec w rękach baronów Larischów z Ligoty i Karwiny. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 43-46. ISBN 978-83-88271-57-1.
  15. ↑ Mariusz Makowski: Grodziec w rękach baronów Larischów z Ligoty i Karwiny. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 43-46. ISBN 978-83-88271-57-1.
  16. ↑ Józef Król: Grodziec w latach 1734-1884. Marklowski i jego spadkobiercy. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 47-72. ISBN 978-83-88271-57-1.
  17. ↑ Józef Król: Grodziec w latach 1734-1884. Marklowski i jego spadkobiercy. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 47-72. ISBN 978-83-88271-57-1.
  18. ↑ Józef Król: Grodziec w latach 1734-1884. Marklowski i jego spadkobiercy. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 47-72. ISBN 978-83-88271-57-1.
  19. ↑ Józef Król: Grodziec w latach 1734-1884. Marklowski i jego spadkobiercy. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 47-72. ISBN 978-83-88271-57-1.
  20. ↑ Józef Król: Grodziec w latach 1734-1884. Marklowski i jego spadkobiercy. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 47-72. ISBN 978-83-88271-57-1.
  21. ↑ Jerzy Polak. Przemysłowiec na Grodźcu. „Kalendarz cieszyński 2012”, s. 50-63, 2011. 
  22. ↑ J. Mentschl: Strzygowski, Franz d. J. (1828–1904), Industrieller und Großgrundbesitzer. W: Österreichisches Biographisches Lexikon [on-line]. [dostęp 2019-11-16].
  23. ↑ Jerzy Polak: Franz Strzygowski junior - przemysłowiec na Grodźcu. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 73-100. ISBN 978-83-88271-57-1.
  24. ↑ Jerzy Polak: Franz Strzygowski junior - przemysłowiec na Grodźcu. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 73-100. ISBN 978-83-88271-57-1.
  25. ↑ Jerzy Polak: Franz Strzygowski junior - przemysłowiec na Grodźcu. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 73-100. ISBN 978-83-88271-57-1.
  26. ↑ Ernest Habicht. W: Polski Słownik Biograficzny. T. IX. Wrocław: 1961, s. 217-218.
  27. ↑ Mariusz Makowski: Ziemiański majątek na Grodźcu Śląskim w czasach dr Ernesta Habichta. W: red. Józef Król, Renata Moczała, Irena Skrzyżala: Grodziec i jego właściciele. Grodziec: Macierz Ziemi Cieszyńskiej, 2018, s. 101-118. ISBN 978-83-88271-57-1.
  28. ↑ a b c d e Makowski 2012 ↓.
  29. ↑ Wacław Gojniczek, Antonina Staszków. Biblioteka zamkowa w Grodźcu. Zarys dziejów i zawartość.. „Pamiętnik Cieszyński”. 11, s. 26-35, 1996. 
  30. ↑ Baronowie Marklowscy na Zamku w Grodźcu. macierz.cieszyn.pl. [dostęp 2019-11-18].
  31. ↑ Marcin Kałuski: Na zamku w Grodźcu przymiarki do muzeum. beskidzka24.pl. [dostęp 2019-11-18].
  32. ↑ Alina Świeży-Sobel: Tak tworzy się historię. bielsko.gosc.pl. [dostęp 2019-11-19].
  33. ↑ Bożek na zamku. gazetacodzienna.pl. [dostęp 2019-11-19].

BibliografiaEdytuj

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Grodźcu&oldid=58086645”