Zanokcica północna
Zanokcica północna (Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.) – gatunek paproci należący do rodziny zanokcicowatych (Aspleniaceae). Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej[4]. W Polsce rośnie najczęściej na Śląsku i w Górach Świętokrzyskich, w górach wysokich dość rzadko.
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Klasa | |
Podklasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
zanokcica północna |
Nazwa systematyczna | |
Asplenium septentrionale (L.) Hoffm. Deutschl. Fl. 2: 12–13 1795.[3] |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Roślina trwała o wysokości od 10 do 20 cm.
- Liście
- Zimotrwałe, w zarysie podługowate o blaszce rozwidlonej, pojedynczo lub dwukrotnie pierzastodzielne, z nielicznymi odcinkami klinowato lancetowatymi, o 2–5 ząbkach na szczycie.
- Zarodnie
- Kupki zarodni podługowate, w końcu pokrywające całą dolną powierzchnię odcinków liścia.
Biologia i ekologia
edytuj- Biotop
- Zarodnikuje od lipca do sierpnia. Rośnie w szczelinach skał i murów (nie może być wapieni).
- Fitosocjologia
- Gatunek charakterystyczny rzędu Androsacetalia vandellii[5].
- Genetyka
- Liczba chromosomów 2n = 144[6].
Zagrożenia i ochrona
edytujGatunek został umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016) oraz w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin jako narażony na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V, VU)[7][8][9]. Od 2014 roku podlega w Polsce ochronie częściowej. Wprowadzone w rozporządzeniu zakazy dotyczą dziko występujących roślin i obejmują także gospodarkę rolną, leśną i rybacką[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ The Pteridophyte Phylogeny Group , A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .
- ↑ Asplenium septentrionale (L.) Hoffm.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-30]. (ang.).
- ↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2014-01-24].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz , Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
- ↑ Asplenium septentrionale na Flora of China [dostęp 2014-01-24].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Bibliografia
edytuj- Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1973.
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 3122
- EoL: 597643
- EUNIS: 150116
- Flora of China: 200004170
- Flora of North America: 200004170
- FloraWeb: 678
- GBIF: 2650720
- identyfikator iNaturalist: 75608
- IPNI: 304469-2
- ITIS: 17361
- NCBI: 169380
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-26602545
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:304469-2
- Tela Botanica: 74982
- identyfikator Tropicos: 26602545
- USDA PLANTS: ASSE
- CoL: B96HM