Zapole (rejon piński)
Zapole (błr. Заполле; ros. Заполье) – wieś na Białorusi, w rejonie pińskim obwodu brzeskiego, przedmieście Pińska, około 2 km na północ od jego centrum[1].
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 165 |
| Kod pocztowy |
225750 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°08′59,6″N 26°04′58,3″E/52,149889 26,082861
| |
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o Zapolu pochodzą z 1488 roku. W 1496 roku Wojwoszka Rozijewicz, który wcześniej otrzymał Zapole od kniaziów Jarosławowiczów, otrzymał zezwolenie od kniagini Maryi Pińskiej na sprzedaż tego majątku niejakiemu Fedce Tyszkiewiczowi[2]. Później Zapole było częścią wielkiego majątku Piaseczna. W XVIII wieku było to dziedzictwo rodziny Druckich-Lubeckich. Majątek przeszedł w posiadanie Pusłowskich prawdopodobnie w wyniku ślubu Józefy Druckiej-Lubeckiej (córki Franciszka Druckiego-Lubeckiego, kasztelana pińskiego) z Wojciechem Pusłowskim herbu Szeliga (1762–1833). Kolejnymi dziedzicami Piasecznej byli: syn Wojciecha Wandalin (1814–1884) i córka Wandalina, Genowefa (1852–1936), która, wychodząc w 1872 roku za hr. Adama Platera (1836–1909), wniosła mu Piasecznę w posagu. Ostatnim właścicielem Zapola wchodzącego w skład majątku Piaseczna był ich syn Stefan (1873–1951)[3].
W 1784 roku Zapole odwiedził król Stanisław August. Na polach Zapola zorganizowano paradę brygady konnej pod dowództwem gen. Piotra Twardowskiego, a wieczorem w miejscowym parku i w pałacu był wielki bal z iluminacjami (w pałacu specjalnie na przyjazd króla zbudowano wielką salę balową)[4].
Wieś magnacka położona była w końcu XVIII wieku w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego[5]. Po II rozbiorze Polski w 1793 roku znalazło się na terenie Imperium Rosyjskiego[4].
Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Zapole znalazło się na terenie Polski, w gminie Stawek powiatu pińskiego województwa poleskiego (od 1928 roku – w gminie Żabczyce), od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[6].
Dwór w Zapolu edytuj
Dawny pałac w Zapolu nie dotrwał do końca XIX wieku, jednak zachował się tam piękny staropolski park z lipowymi szpalerami i altanami. Julian Ursyn Niemcewicz, odwiedzając majątek w 1819 roku, powiedział: „nigdzie nie widziałem takich ogromnych lip”[7].
Po zniszczeniu rezydencji w Piasecznej w wyniku działań w czasie I wojny światowej Stefan Plater zbudował w latach 20. XX wieku w parku w Zapolu nowy dwór, do którego przenieśli się Platerowie. Był to neoklasycystyczny (z elementami baroku), parterowy, jedenastoosiowy, drewniany budynek z czterokolumnowym portykiem z trójkątnym szczytem. Od strony parku miał dwa prostopadłe skrzydła, nadające mu kształt podkowy. Między tymi skrzydłami był identyczny portyk jak od strony podjazdu. Czterospadowy, łamany dach był pokryty blachą[3].
Dwór dotrwał do dzisiejszych czasów[4][6]. Obecnie jest wykorzystywany jako budynek administracyjny. Jest wpisany do rejestru zabytków[8].
Majątek w Zapolu jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Zapole na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-08-13].
- ↑ Zapole, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 401., znaczenie 47.
- ↑ a b c Piaseczna i Zapole, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 108–110, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c Заполле, Zapole, Заполье. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 257–258. ISBN 985-6302-37-4. (biał.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 109.
- ↑ a b Заполье na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-08-13]. (ros.).
- ↑ Заполье. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 522–523. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2015-08-13]. (ros.).
- ↑ Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік.. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1993, s. 219–220. ISBN 5-85700-078-5. [dostęp 2015-08-13]. (biał.).