Zaporoże (miasto)
Zaporoże (ukr. Запоріжжя Zaporiżżia; do 1921 Aleksandrowsk) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, nad Dnieprem, stolica obwodu zaporoskiego. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zaporiżstal i duża fabryka samochodów – AwtoZAZ. Na początku 2020 roku, z liczbą mieszkańców przekraczającą 730 tys., Zaporoże zajmowało szóste miejsce wśród najludniejszych ukraińskich miast[3].
| |||||
![]() Ważne obiekty miasta | |||||
| |||||
Państwo | ![]() | ||||
Obwód | obwód zaporoski | ||||
Data założenia | 1770[1] | ||||
Prawa miejskie | 1806[1] | ||||
Burmistrz | Wołodymyr Burjak | ||||
Powierzchnia | 331[2] km² | ||||
Wysokość | 86 m n.p.m. | ||||
Populacja (1.01.2020) • liczba ludności • gęstość |
731 922[3] 2211,2 os./km² | ||||
Nr kierunkowy | (+380) 61(2) | ||||
Kod pocztowy | 690xx | ||||
Tablice rejestracyjne | 08, АР | ||||
![]() | |||||
Strona internetowa | |||||
Portal ![]() |
Wraz z okolicznymi osadami tworzy aglomerację Zaporoże. Jest to jedno z największych centrów administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowaną inżynierią mechaniczną, metalurgią żelaza i metali nieżelaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i ważny węzeł kolejowy tranzytowy[4].
HistoriaEdytuj
Początek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarów krymskich oraz Turków, zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska – część linii dnieprowskiej. Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego[5], które stało się portem nad Dnieprem.
Na obrzeżach miasta znajdowały się liczne osiedla (kolonie) migrantów z Niemiec, którzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przeważnie mennonici, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi we własnym kraju. Część mieszkańców takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z Prus Wschodnich, m.in. z okolic Gdańska, Grudziądza i Elbląga.
W Zaporożu do dzisiaj pozostały niektóre budynki mennonitów, jeden z najpiękniejszych to Mädchenschule, czyli Szkoła dla dziewcząt, budynek z elementami holenderskiego renesansu i późnego baroku[6], zbudowany w 1904 roku. Jego główna fasada jest bardzo podobna do budynków północnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku założył pierwszą w Imperium Rosyjskim organizację ekologiczną – Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody[7].
Od 1939 stolica obwodu, w latach 1941–1943 okupowane przez niemieckie wojska.
W maju 2010 dzięki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mieście odsłonięto pomnik Józefa Wissarionowicza Stalina. Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywódcy na Ukrainie[8][9].
DemografiaEdytuj
Skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:
- Ukraińcy: 573 tys. (70,28%)
- Rosjanie: 207 tys. (25,39%)
- Białorusini: 5,5 tys. (0,67%)
- Bułgarzy: 3,6 tys. (0,44%)
- Żydzi: 3,4 tys. (0,42%)
- Gruzini: 3,11 tys. (0,38%)
- Ormianie: 3,08 tys. (0,38%)
- Tatarzy: 2,2 tys. (0,27%)
- Azerowie: 1,2 tys. (0,15%)
- Cyganie: 0,92 tys. (0,11%)
- Polacy: 0,78 tys. (0,1%)
- Niemcy: 0,76 tys. (0,09%)
DzielniceEdytuj
Miasto Zaporoże podzielone jest na 7 rejonów (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczbę ludności poszczególnych rejonów, według stanu na 1 listopada 2013[13].
Nr | Nazwa | Liczba ludności w tys. osób |
---|---|---|
1 | Oleksandriwskyj | 69,8 |
2 | Zawodśkyj | 51,9 |
3 | Kommunarśkyj | 135,9 |
4 | Dniprowskyj | 137,9 |
5 | Wozneseniwskyj | 102,3 |
6 | Chortyćkyj | 117 |
7 | Szewczenkiwśkyj | 153 |
CiekawostkaEdytuj
W 1969 władze miasta Zaporoże nazwały jedną ze swoich ulic „Wrocławską”, władze Wrocławia uznały, że powinny uhonorować ukraińskie miasto w podobny sposób i fragment ulicy Sudeckiej – od Grabiszyńskiej do placu Powstańców Śląskich – przemianowały na ulicę Zaporoską. Liczy ona ok. 1,3 km długości.
Miasta partnerskieEdytuj
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b А. Івченко: Міста України. Київ: 1999, s. 94. ISBN 966-7085-56-2.
- ↑ Паспорт міста (ukr.). Запорізька міська влада. [dostęp 2014-01-05].
- ↑ a b Ukraine: Provinces and Major Cities - Population Statistics, Maps, Charts, Weather and Web Information, www.citypopulation.de [dostęp 2020-12-27] .
- ↑ Індустріально-будівельний цикл, pidruchniki.com [dostęp 2019-11-25] .
- ↑ З історії Олександрівська (ukr.). Запорізька обласна бібліотека. [dostęp 2018-02-05].
- ↑ Mädchenschule w Zaporożu (ros.). fotki.yandex.ru. [dostęp 2018-02-05].
- ↑ Запорожье: колонии меннонитов (ros.). varadej. [dostęp 2018-02-05].
- ↑ Bilans odsłonięcia pomnika Stalina: jedna osoba zmarła, dwie hospitalizowane, Newsweek.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
- ↑ Stefan Dmitruk , Zaporoże: wysadzono pomnik Stalina - Portal Spraw Zagranicznych psz.pl, www.psz.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
- ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27] .
- ↑ Чисельність населення м.Запоріжжя на 1 листопада 2013 року (ukr.). Головне управління статистики у Запорізькій області. [dostęp 2014-01-05].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Mapa topograficzna 1:100:000
- Aleksandrówsk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 29 .
- Szczegółowa mapa na portalu Yandex.ru
- World Gazetteer