Zasłonak szarobrązowy
Zasłonak szarobrązowy (Cortinarius anomalus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak szarobrązowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius anomalus (Fr.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 286 (1838) | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1818 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus anomalus, w 1838 r. ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus anomalus Fr. 1818
- Cortinarius azureovelatus P.D. Orton
- Cortinarius azureus Fr. 1838
- Cortinarius epsomiensis P.D. Orton 1958
- Cortinarius lepidopus Cooke 1887
- Dermocybe anomala (Fr.) Wünsche 1877
- Dermocybe azurea (Fr.) Ricken 1915
Obecnie obowiązującą nazwę polską nadał grzybowi Władysław Wojewoda w roku 1999. Wcześniej gatunek ten, za Stanisławem Chełchowskim, nazywany był zasłonakiem bezkształtnym[3].
Morfologia edytuj
Średnica 3–7 cm. Półkulisty za młodu, z czasem staje się łukowaty z niewielkim garbem. Brzeg początkowo podwinięty, później ostry. Powierzchnia gładka, matowa i pilśniowata od pokrywających ją jedwabistych włókienek. U młodych owocników powierzchnia jest fioletowoszarobrązowa, potem rdzawobrązowa, szarożółtawa, w końcu szara[4].
Średniogęste, zbiegające ząbkiem na trzon. Mają szerokość około 4 mm, ostrza są delikatnie karbowane lub ząbkowane, jaśniejsze. Początkowo są szaroliliowe, z czasem rdzawobrązowe, bez śladu fioletowej barwy. U młodych owocników zasłonięte białawą zasnówką[5][6].
Wysokość 7–10 cm, grubość 1–1,5 cm. Kształt walcowaty lub brzuchaty, u nasady posiadający zgrubiałą bulwę. Zazwyczaj bywa nieco zakrzywiony. Początkowo jest pełny, później pusty w środku. Powierzchnia górą niebieskawa, reszta brązowobiaława[4]. Występują na niej resztki osłony częściowej, tworzące porozrzucane kępki albo niekompletne lub kompletne strefy pierścieniowe o jasnoochrowej barwie[6].
Wodnisty, fioletowawy na szczycie trzonu, poza tym białawy. Smak i zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki szerokoelipsoidalne lub niemal kuliste, nieco brodawkowane, o rozmiarach 7-9 × 6–7 μm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak[5]. Podstawki o rozmiarach 30-40 × 8–9 μm z 4 sterygmami[6].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Ameryce Północnej, Europie (również na Grenlandii i Islandii), w Japonii, Australii i Nowej Zelandii[7]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie Polski[3].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych i liściastych, w górach sięga aż po górną granicę lasu[4]. Występuje także w jałowcowych chaszczach i na dawno opuszczonych nieużytkach rolnych. Szczególnie często rośnie pod grabami, bukami świerkami i sosnami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[3].
Znaczenie edytuj
Gatunki podobne edytuj
- zasłonak rdzawobrązowy (Cortinarius caninus), który mniej więcej na środku trzonu ma wyraźną, brązowawą strefę pierścieniową[4].
- zasłonak czerwonołuskowaty (Cortinarius spilomeus). Brzeg kapelusza zwykle ze zwisającymi resztkami osłony, trzon z drobnymi miedzianoczerwonymi resztkami zasnówki[8].
- zasłonak białofioletowy (Cortinarius alboviolaceus). Młode owocniki są srebrzysto-szaro-białe do fioletowych, mają grubą, białą włókienkowatą osłonę, bulwiasty trzon i eliptyczne zarodniki[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-20].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b MushroomExpert. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).
- ↑ a b c d Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London: Peter Nevill. s. 113.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.