Zaskale (województwo małopolskie)
Zaskale – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Szaflary.
| wieś | |
 Remiza OSP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1591[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-424[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0466566 |
Położenie na mapie gminy Szaflary  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°26′47″N 19°59′44″E/49,446389 19,995556[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0466572 | Za Wodą | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
Miejscowość leży w południowej części Kotliny Nowotarskiej. Rozciąga się z niej widok na Tatry, Gorce i Babią Górę. Okolice są w znacznym stopniu zalesione. Na granicy z Maruszyną płynie potok Mały Rogoźnik[6].
W Zaskalu istnieje kościół parafialny pw. św. Wojciecha BM powołany w 1999 r.
W Zaskalu funkcjonuje również jednostka Ochotniczej straży pożarnej, Dom pomocy społecznej „Smrek” oraz Ludowy Klub Sportowy „Skalni Zaskale”[7] grający w klasie „A”, założony w 2000 r.
W ostatnią sobotę karnawału odbywa się gminny konkurs potraw regionalnych „Zaskalańskie Jodełko”.
Na zachodniej granicy wsi znajduje się cmentarz choleryków prawdopodobnie z XIX wieku, o czym dziś świadczy jedynie przydrożna kapliczka.
Historia edytuj
Wieś królewska nie posiadająca dokumentu lokacyjnego. Osada powstała prawdopodobnie na gruntach leśnych należących do wsi Szaflary. Początkowo stanowiła jej przysiółek, by z czasem stać się odrębną osadą. Wieś Zaskale nie miała dziedzicznego sołtysa, lecz wójta. Wieś w praktyce korzystała z norm prawa magdeburskiego[8]. Podobna sytuacja miała miejsce w sąsiedniej Maruszynie i Czerwiennym. W lustracji starostwa nowotarskiego (1663)[9] wieś występuje samodzielnie i liczy 5 nierównych zagród. Ich właściciele dają do skarbu starościńskiego nowotarskiego czynsz gruntowy i tzw. oprawę (daninę w postaci przędzy). Za prawo produkcji trunków płacą tzw. kwartał. Ponadto na zagrodnikach ciąży obowiązek świadczenia darmowej pracy w postaci pańszczyzny pieszej wynoszącej 60 dni w roku. W rejestrze poborowym z 1680 r. brak o niej wzmianki. Być może wymieniona jest razem z Szaflarami[10]. Kolejna lustracja z 1767 r. wymienia we wsi 7 zagród i 1 młyn. Wszelka praca i daniny są zamienione na rentę pieniężną, która rocznie wynosi 260 złp 26 groszy. Wymiar świadczeń objętych tym ryczałtem jest następujący: pańszczyzna w ilości 301 dni pieszych (koszenie); danina przędzy w ilości 8 łokci 18 pasm 15 nici; danina drobiowa w ilości 3 ½ sztuki gęsi oraz 7 kur; czynsz gruntowy z zagród i młyna w kwocie 81 złp 20 gr; podatku kwartałowego w kwocie 70 złp.[11]. Obowiązujące nazwy zagród w roku 1855: Filipowa, Figlarzowa, Babiarzowa, Błaszczakowa, Suchego, Głąbiowa i Lipieniowa.[12]. Do 1999 roku wieś należała do parafii św. Andrzeja Apostoła w Szaflarach.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 159308
- ↑ Wieś Zaskale w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-12], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1588 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2018-05-02].
- ↑ LKS "Skalni" Zaskale [online], skalnizaskale.futbolowo.pl [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Józef Rafacz, Dzieje i ustrój Podhala Nowotarskiego, 1935, s. 13.
- ↑ Alicja Falniowska-Gradowska, Franciszek Leśniak, Lustracja województwa krakowskiego 1659-1664, część I, Wg autorów lustracja sporządzona została na bazie lustracji z 1636 roku, co oznacza, że wieś istniała wcześniej., 2005, XXII.
- ↑ Stefan Inglot (red.), Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1680, "5 zagród bez ról", 1959, s. 241.
- ↑ Acta Castrensia Sandecensia [mikrofilm], Archiwum Narodowe w Krakowie, 1767, s. 1728-1730.
- ↑ Komisja ds. Zniesienia Ciężarów Gruntowych w Galicji, Archiwum Narodowe w Krakowie, 1855.