Zawilec żółty

Zawilec żółty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	zawilec
Gatunek	zawilec żółty
	Nazwa systematyczna
	Anemone ranunculoides L.; Sp. pl. 1:541. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zawilec żółty (Anemone ranunculoides L.) – gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim w całej niemal Europie oraz na Zakaukaziu w Azji^[3]. W Polsce pospolity na całym niżu, ale występuje rzadziej od zawilca gajowego.

Morfologia

Pokrój: Roślina wieloletnia wysokości 10-20 cm z pojedynczą, nierozgałęzioną łodygą.
Liście: Odziomkowe nie pojawiają się do okresu kwitnienia, niekiedy brak ich zupełnie. Liście łodygowe trzy, ustawione okółkowo, trójdzielne aż do nasady z odcinkami 3-wrębnymi i grubo ząbkowanymi.
Kwiaty: Z okółka liści szczytowych wystają dwa, rzadziej jeden żółty kwiat. Płatki, w liczbie 5-6, od spodu słabo owłosione. Liczne słupki i pręciki.
Owoce: Owłosione, szorstkie niełupki, tworzące zwisający owoc zbiorowy.

Kwiat
Owoce
Owoce

Biologia i ekologia

Zawilec żółty w siedlisku – lesie grądowym

Bylina, geofit ryzomowy. Kwitnie od marca do maja. Pręciki i słupek dojrzewają równocześnie, zapylany jest przez owady, głównie błonkówki, ale może być również samopylny^[4]. Nie posiada miodników, ale wytwarza dużo pyłku. Kwiaty w czasie dnia obracają się za słońcem, w nocy i w czasie złej pogody zamykają się^[4]. Siedlisko: łęgi, wilgotne lasy liściaste i mieszane, wilgotne zarośla, gleby gliniaste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia sylvaticae^[5]. Cała roślina jest lekko trująca.

Jak wszystkie jaskrowate, wytwarza trujący glikozyd ranunkulinę o piekącym smaku. Działa ona drażniąco na błony śluzowe i skórę, powoduje mdłości, biegunki, krwawienia i podrażnienia skóry^[6]. W stanie surowym trujący jest również dla zwierząt, ale po wysuszeniu traci własności trujące i może być zjadany w sianie przez bydło domowe^[4].

Tworzy mieszańce z zawilcem gajowym^[7].

Zastosowanie i uprawa

Roślina ozdobna, przydatna do obsadzania słonecznych skarp, tarasów oraz kamienistych rabat. Kwitnie przez długi okres od wiosny do wczesnego lata.
Bez problemu znosi zimę. Najlepiej rośnie na podłożu próchnicznym, o odczynie zasadowym i zasobnym w wodę. Można go rozmnażać z nasion, które wysiewa się zaraz po zbiorze, lub przez podział kłącza późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ ^a ^b ^c Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).

[3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[C-4] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.

[7] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]