Wikipedia

Zbigniew Żakiewicz

pisarz polski, rusycysta, historyk literatury rosyjskiej

Zbigniew Żakiewicz (ur. 6 czerwca 1933[1] w Wilnie, zm. 24 czerwca 2010 w Gdańsku) – polski pisarz, publicysta, rusycysta i historyk literatury rosyjskiej.

Zbigniew Żakiewicz
Ilustracja
Zbigniew Żakiewicz (przed 1968 rokiem)
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1933
Wilno

Data i miejsce śmierci

24 czerwca 2010
Gdańsk

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Ród Abaczów
  • Wilcze łąki
  • Wilio, w głębokościach morza
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej
Medal Księcia Mściwoja II
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Zbigniewa Żakiewicza na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku

Życiorys

edytuj

Urodził się w Wilnie, w ziemiańskiej rodzinie Józefa, nadleśniczego, plenipotenta Zdzisława hr. Tyszkiewicza z Izabelina pod Mołodecznem, i Zofii z Oganowskich. Wychowywał się w Mołodecznie (obecnie Białoruś), w XVIII-wiecznym dworze Tyszkiewiczów, w którym jego ojciec otrzymał służbowe mieszkanie. 17 września 1939 szesnastoletni Żakiewicz doświadczył wkroczenia do swojej rodzinnej miejscowości Armii Czerwonej, która przebywała w Mołodecznie do przejęcia terenu przez Niemców w czerwcu 1941 roku. W latach 1941–1942 mieszkał z matką w zdewastowanym w czasach rządów władzy radzieckiej majątku dziadka Antoniego Oganowskiego oddalonym 7 km od Smorgoni. W maju 1945 roku umarł na gruźlicę ojciec pisarza. Zbigniew Żakiewicz wraz z matką został repatriowany do Polski centralnej w 1946 roku. Początkowo zamieszkał w Łodzi, gdzie ukończył Technikum Przemysłu Włókienniczego Ministerstwa Przemysłu Lekkiego. Następnie studiował rusycystykę we Wrocławiu[2], gdzie poznał przyszłą żonę Dominikę i Opolu, gdzie mieszkał z rodziną do 1967 r. Przez wiele lat był związany z Gdańskiem i Kaszubami. Pracownik naukowy Uniwersytetu Gdańskiego (starszy wykładowca w Instytucie Filologii Rosyjskiej).

Jeden ze współczesnych prozaików z tzw. nurtu literatury kresowej, często wymieniany obok Konwickiego, Odojewskiego i Buczkowskiego. Prócz nostalgicznej prozy wspomnieniowej (m.in. powieści zebrane w wydanym w 2006 r. tomie pt. Tryptyk Wileński) w latach 70. XX wieku tworzył również prozę eksperymentalną, oniryczną, zdradzającą jego zainteresowania fantasmagoriami francuskiej nouveau roman, z licznymi echami twórczości Białoszewskiego, Gombrowicza czy Konwickiego (czytelnymi zwłaszcza w powieściach Czteropalcy i To sen tylko, Danielu).

W latach 80. i 90. był publicystą katolickiego dwutygodnika „Gwiazda Morza”[1]

Zmarł w Gdańsku, pochowany na cmentarzu Srebrzysko (rejon IV, taras I-1a-40)[3].

Życie prywatne

edytuj

Wraz z żoną Dominiką mieli troje dzieci: syna Macieja, doktora nauk historycznych[4][5], oraz dwie córki, Zofię i Agatę.

Twórczość

edytuj

Zbiory opowiadań

edytuj
  • 1962 Chłopiec o lisiej twarzy
  • 1967 Liście
  • 1969 Domy

Powieści

edytuj
  • 1968 Ród Abaczów (wyd. 2 1971; wyd. 3 1979; wyd. 4 w trylogii pt. Saga Wileńska w 1992)
  • 1970 Biały karzeł (wyd. 2 1975)
  • 1973 To sen tylko, Danielu...
  • 1975 Dolina Hortensji (wyd. 2 1977; wyd. 3 1980; wyd. 4 w trylogii pt. Saga Wileńska 1992)
  • 1977 Czteropalcy
  • 1978 Markigo
  • 1982 Wilcze łąki (wyd. 2 w trylogii pt. Saga Wileńska 1992)
  • 1988 Ciotuleńka[6]
  • 1993 Wilio, w głębokościach morza[7]
  • 2000 Gorycz i sól morza[8]

Szkice literackie

edytuj
  • 1970 Ludzie i krajobrazy
  • 1977 Dziennik intymny mego N.N.
  • 1987 Pożądanie Wzgórz Wiekuistych[9]
  • 1996 Ujrzane, w czasie zatrzymane[10]

Utwory dla dzieci i młodzieży

edytuj
  • 1972 Kraina Sto Piątej Tajemnicy (wyd. 2 1977; wyd. 3 1988)
  • 1975 Ostatni rejs »Grubego Jana«
  • 1976 Dwaj dzielni z Plimplańskiego Lasu (wyd. 2 1981), na podstawie książki powstał później serial lalkowy Maurycy i Hawranek[11]
  • 1979 Straszne bliźnięta[12]
  • 1981 Opowieści z Bajkolandii[13]
  • 1982 Pan Tip-Top[14]
  • 1987 Latarnia dziadka Utopka[15]
  • 1988 Opowieść o wiernym pająku[16]

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Upamiętnienie

edytuj

6 czerwca 2024 r. w Gdańsku Wrzeszczu na kamienicy przy ulicy Kościuszki 26 została odsłonięta tablica pamiątkowa z napisem po polsku i angielsku: W tym budynku w latach 1967–2010 żył i pracował Zbigniew Żakiewicz, wileńsko-gdański pisarz z „Doliny Hortensji”, publicysta, wykładowca akademicki, kronikarz życia kulturalnego miasta i piewca Miłosierdzia Bożego.[19]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Właściwie urodzony w 1932, metrykę zmieniono w 1944.
  2. ↑ Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Gdańsku [online], old2.wbpg.org.pl [dostęp 2022-04-13].
  3. ↑ Zbigniew Żakiewicz. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2019-01-24].
  4. ↑ Promocja książek "W czasie zatrzymane" Żakiewicza i o Żakiewiczu - relacja | Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego [online], fil.ug.edu.pl [dostęp 2024-06-06].
  5. ↑ Maciej Żakiewicz [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2024-06-06] (pol.).
  6. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Ciotuleńka : opowieści żartobliwe, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddz. Gdański, 1988, ISBN 83-85011-32-3, OCLC 18635504 [dostęp 2022-04-13].
  7. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Wilio, w głębokościach morza, wyd. 1, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1993, ISBN 83-03-03571-1, OCLC 30119129 [dostęp 2022-04-13].
  8. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Gorycz i sól morza : Gdańskie Smorgonie, Gdańsk: Wydawn. słowo/obraz terytoria, 2000, ISBN 83-87316-73-3, OCLC 50590783 [dostęp 2022-04-13].
  9. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Pożądanie wzgórz wiekuistych, Poznań: Pallottinum, [1987?], ISBN 83-7014-058-0, OCLC 38604231 [dostęp 2022-04-13].
  10. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Ujrzane, w czasie zatrzymane, wyd. 1, Gdańsk: Wydawn. Marabut, 1996, ISBN 83-85893-44-X, OCLC 36317652 [dostęp 2022-04-13].
  11. ↑ ''MAURYCY I HAWRANEK'' [online], filmpolski.pl.
  12. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Straszne bliźnięta, wyd. 1, Warszawa: Nasza księgarnia, 1979, ISBN 83-10-07547-2, OCLC 17127575 [dostęp 2022-04-13].
  13. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Opowieści z Bajkolandii, Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.
  14. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Pan Tip-Top, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1982, ISBN 83-10-07791-2, OCLC 749441132 [dostęp 2022-04-13].
  15. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Latarnia, dziadka, utopka, wyd. 1, Warszawa: Czytelnik, 1987, ISBN 83-07-00954-5, OCLC 28406981 [dostęp 2022-04-13].
  16. ↑ Zbigniew Żakiewicz, Opowieść o wiernym pająku, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, [cop. 1988], ISBN 83-215-9850-1, OCLC 749987034 [dostęp 2022-04-13].
  17. ↑ a b Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2024-10-16] (pol.).
  18. ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-16].
  19. ↑ Maciej Żakiewicz, ZBIGNIEW ŻAKIEWICZ – PISARZ GDAŃSKA I WILNA, kwartalnik Znad Wilii, Wilno.2024.2(98), s. 67, https://www.znadwiliiwilno.lt/wp-content/uploads/2024/07/Znad-Wilii-2-98m.pdf, 2024 [dostęp 2024-07-24] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Zmarł pisarz, publicysta i rusycysta Zbigniew Żakiewicz.
  • Pamięć – istotą zakorzenienia: z pisarzem Zbigniewem Żakiewiczem rozmawia Maciej Dęboróg-Bylczyński / Zbigniew Żakiewicz; rozm. przepr. M. D-B. // Pomerania. – 2007, nr 7–8, s. 36–37.
  • Tryptyk wileński / Zbigniew Żakiewicz. – Gdańsk, 2006. Rec.: W zakolu Wilii / Maciej Dęboróg-Bylczyński // Pomerania. – 2007, nr 7–8, s. 75–76.
  • Tatiana Czerska, Od małej ojczyzny do uniwersum - sacrum w twórczości Zbigniewa Żakiewicza, Szczecin 2006 (monografia poświęcona pisarzowi).
  • Maciej Dęboróg-Bylczyński, oprac. graf. Witold Wedecki, Pamięć, nostalgia, tożsamość. Kulturowe aspekty estetyki pogranicza w twórczości Zbigniewa Żakiewicza, Bydgoszcz 2011 (monografia).
  • Czytanie Żakiewicza, pod red. Tatiany Czerskiej i Renaty K. Łozowskiej, Szczecin 2012 (tom pokonferencyjny).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Żakiewicz&oldid=75357516”