Wikipedia

Zbigniew Domino

polski prokurator w czasach stalinizmu, pułkownik LWP, pisarz
Sprzątanie Wikipedii
Ten artykuł należy dopracować:
Uzupełnić działalność w okresie stalinowskim.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zbigniew Franciszek Domino (ur. 21 grudnia 1929 w Kielnarowej, zm. 11 czerwca 2019[1]) – pułkownik ludowego Wojska Polskiego, prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej w czasach stalinizmu, pisarz.

Zbigniew Domino
Ilustracja
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

21 grudnia 1929
Kielnarowa

Data śmierci

11 czerwca 2019

Przebieg służby
Siły zbrojne

Ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Poznaniu
Naczelna Prokuratura Wojskowa
Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego

Stanowiska

prokurator wojskowy

Późniejsza praca

dyplomata, pisarz

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Krzyż Zesłańców Sybiru Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Życiorys

edytuj

Syn Stanisława i Antoniny. W lutym 1940 został wywieziony z rodzicami i młodszym bratem Tadeuszem z Podola w głąb ZSRR do nieistniejącej obecnie osady Kalucze w tajdze nad Pojmą(inne języki) (dopływem Biriusy) na wschodzie Kraju Krasnojarskiego (w okolicy Kańska), przy granicy z obwodem irkuckim[2][3]. Zmarła tam w tym samym roku jego matka, ojciec wstąpił w maju 1943 do 1 DP. Zbigniew Domino przebywał później w Kajenie w tym samym rejonie. Wrócił do kraju w czerwcu 1946 i osiadł na Ziemiach Odzyskanych[4][5]. Należał do Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej. Od 1949 należał do PZPR.

W 1949 ukończył jako prymus Oficerską Szkołę Prawniczą w Jeleniej Górze[6]. W 1950 mianowany został oficerem śledczym Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Poznaniu. Oddelegowany do pracy w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, prokurator NPW w latach 1952 i 1954–1959, sekretarz tzw. komisji Mazura w latach 1956–1957. Zasadnicza część „raportu komisji Mazura” dotycząca odpowiedzialności oficerów śledczych z Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego oparta została na „Notatce w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” sporządzonej przez mjr. Zbigniewa Domino i opublikowanej w „Zeszytach Historycznych” w Paryżu w 1984 roku, tj. 15 lat przed ujawnieniem raportu komisji Mazura przez Gazetę Wyborczą (22.01.1999).

W latach 1959–1963 pracownik prokuratur Marynarki Wojennej. W 1967 mianowany szefem Wydziału ds. Szczególnej Wagi Naczelnej Prokuratury Wojskowej, później awansowany na szefa Oddziału V NPW ds. Zleconych. Prokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Rzeszowie, w latach 1973–1975 oficer do zleceń specjalnych Głównego Zarządu Politycznego WP. Eksternistyczne studia z prawa karnego: magisterskie (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1950, Uniwersytet Warszawski 1958) oraz doktoranckie (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 1967).

W latach 1980–1985 i 1989–1990 radca ambasady PRL w Moskwie. Od 27 października 1986 do 19 czerwca 1989 był zastępcą kierownika Wydziału Kultury Komitetu Centralnego PZPR[7]. 12 czerwca 1986 został członkiem II kadencji Narodowej Rady Kultury[8].

Prozaik, reportażysta, autor powieści, zbiorów opowiadań. Jego książki przetłumaczono na ukraiński, rosyjski, francuski, bułgarski, słowacki, białoruski, kazachski, gruziński. Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Władysława St. Reymonta[9], Literackiej Nagrody Ukraińskiej Fundacji Kultury im. Wołodymyra Wynnyczenki, Nagrody Miasta Rzeszowa (2003)[10].

W 2011 roku Janusz Zaorski wyreżyserował Syberiadę polską na podstawie najbardziej znanej książki Zbigniewa Domino.

Członek Związku Literatów Polskich. W latach 1970. był przez dwie kadencje przewodniczącym zarządu oddziału ZLP w Rzeszowie[4].

Zamieszkał w Rzeszowie. Był współwłaścicielem dworku (rządcówki) w Kielnarowej, który od 1904 pozostaje w rękach jego rodziny[11]. Domagał się przywrócenia w Rzeszowie zniesionej w latach 90. XX w. ulicy Anieli Krzywoń, młodej sybiraczki z Kańska poległej w bitwie pod Lenino[4]. Pochowany na cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie[12].

Twórczość

edytuj
  • Pragnienia
  • Błędne ognie (1974)
  • Brama niebiańskiego spokoju (1987)
  • Bukowa polana (1989)
  • Młode ciemności (1969)
  • Cedrowe orzechy: Opowiadania syberyjskie (1974)
  • Czas do domu chłopaki (1979)
  • Noc na kwaterze
  • Notatki spod błękitnej flagi
  • Psy
  • Pszenicznowłosa
  • Sztorm (1975)
  • Wicher szalejący (1979)
  • Za rok, za dzień (1981)
  • Syberiada polska (2001)
  • Czas kukułczych gniazd (2004)
  • Tajga (2007)
  • Kraina Smoka. Chiny wczorajsze, Chiny dzisiejsze (2008)
  • Młode Ciemności (2012)
  • Cedrowe orzechy (2014)
  • Zaklęty krąg (2017)
  • Sybiraczka (2019)

Odznaczenia i ordery

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Zmarł pisarz Zbigniew Domino.
  2. ↑ Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-11-15].
  3. ↑ Ryszard Zatorski, Zbigniew Domino – pisarz prawdziwy [online], zlp.rzeszow.pl [dostęp 2025-04-02].
  4. ↑ a b c Ryszard Zatorski, Pamięci Zbigniewa Domino. Pisarz wielkiego serca [online], zlp.rzeszow.pl [dostęp 2025-04-02].
  5. ↑ Ryszard Zatorski, Przeżyte nie mija – rozmowa ze Zbigniewem Dominą [online], tygodnikprzeglad.pl, 4 listopada 2012.
  6. ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 174. ISBN 83-223-2073-6.
  7. ↑ Włodzimierz Janowski, Aleksander Kochański, Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948–1990, red. Krzysztof Persak, wyd. ISP PAN, Warszawa 2000, s. 119
  8. ↑ Inauguracja II kadencji Narodowej Rady Kultury. „Nowiny”, s. 1, nr 137 z 13 czerwca 1986. 
  9. ↑ Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994–2009. [dostęp 2014-09-12].
  10. ↑ Nagrody dla Z. Domino i J. Fąfary, „Głos Tyczyna”, 346, 25 grudnia 2004, s. 1.
  11. ↑ Dworek w Kielnarowej [online], rof.org.pl [dostęp 2025-04-02].
  12. ↑ Groby zbrodniarzy komunistycznych. Krwawe kobiety i szwagier kardynała Macharskiego. Niezapomniani WIDEO [online], www.se.pl [dostęp 2023-06-11].
  13. ↑ Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 1, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1994, s. 194. ISBN 83-02-05446-1.
  14. ↑ Wręczenie odznak oraz nagród wojewódzkich. „Nowiny”, s. 1, nr 200 z 21 lipca 1972. 
  15. ↑ Złota odznaka "Zasłużonego Działacza ZPP" dla prokuratorów i sędziów wojskowych, „Prawo i Życie” (29), 14 października 1973, s. 2.
  16. ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №698/2006 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав з нагоди 15-ї річниці незалежності України. president.gov.ua, 19 sierpnia 2006. [dostęp 2024-03-31]. (ukr.).

Bibliografia

edytuj
  • Trzy dokumenty ujawniające mechanizmy przemocy i gwałtu w Polsce w latach 1947–1955, Zeszyty Historyczne, 69, 1984, s. 33–36
  • „Notatka w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” ze stycznia 1957 r. podpisana przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. Zbigniewa Domino, „Zeszyty Historyczne”, 69, 1984, s. 37–70
  • Jerzy Poksiński, TUN. Tatar–Utnik–Nowicki, Bellona, Warszawa 1992
  • Jerzy Poksiński, Spisek w wojsku. Victis honos, Bellona, Warszawa 1994
  • Krzysztof Szwagrzyk, Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, IPN, Kraków-Wrocław 2005
  • Krzysztof Szwagrzyk, Od kary śmierci do literatury, referat wygłoszony 10.09.2008 r. w sali Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, podczas Konferencji Naukowej IPN „Twórczość obca nam klasowo”, opublikowany skrót w książce Żołnierzowi Niepodległej..., IPN, Rzeszów 2012, s. 344–350
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Domino&oldid=76369443”