Wikipedia

Zbigniew Oleński

Oficer Wojska Polskiego, pilot

Zbigniew Oleński (ur. 13 listopada 1907 Żytomierzu, zm. 20 czerwca 1970 w Manchesterze) – polski pilot szybowcowy i samolotowy, pilot doświadczalny, kapitan Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, uczestnik bitwy o Anglię.

Zbigniew Oleński
1 zwycięstwo
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

13 listopada 1907
Żytomierz

Data i miejsce śmierci

20 czerwca 1970
Manchester

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

1 pułk lotniczy
dywizjon 152
dywizjon 234
dywizjon 609
dywizjon 309
dywizjon 316

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941) Medal Lotniczy (czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi

Życiorys edytuj

Okres przedwojenny edytuj

Syn Tadeusza i Janiny. W 1913 roku jego rodzina przeprowadziła się do miejscowości Zepla na Białorusi. W 1919 roku przyjechali do odrodzonej Polski i zamieszkali początkowo w Pruszkowie, a następnie w Zamościu. W 1926 roku zdał egzamin maturalny w tamtejszym gimnazjum[1].

Rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w październiku 1930 roku uzyskał tzw. półdyplom[2]. Był członkiem Aeroklubu Warszawskiego, 20 października 1929 roku ukończył kurs pilotażu[3]. W następnych latach był aktywny jako pilot samolotowy i szybowcowy. Brał udział w konkursach krajowych i imprezach zagranicznych. Latem 1931 roku kierował wyprawą Aeroklubu Warszawskiego w Góry Świętokrzyskie, która poszukiwała miejsc nadających się do uprawiania szybownictwa. Zwrócił uwagę na Polichno, które charakteryzowało się korzystnym ukształtowaniem terenu[4]. W kolejnych latach powstała tam Szkoła Szybowcowa LOPP Polichno-Pińczów im. gen. Leona Berbeckiego[5].

W sierpniu 1931 roku wziął udział w III Locie Południowo-Zachodniej Polski. Wystartował w załodze z pilotem Korbielem, jednak ich RWD-4 rozbił się podczas startu z katowickiego lotniska. Załoga odniosła niegroźne obrażenia[6]. W 1932 roku był jednym z trzech pierwszych pilotów jacy w Bezmiechowej wykonali przelot docelowo-powrotny, w 1933 r. podczas II Międzynarodowego Mitingu Lotniczego uczestniczył w pokazie jednoczesnego holowania trzech szybowców przez samolot Lublin R.XIII[7]. Za udział w meetingu otrzymał nagrodę zarządu głównego LOPP w wysokości 500 zł[8].

W dniach 1-2 lipca 1933 roku wziął udział w zawodach lotniczych Lot Północno-Wschodniej Polski w Wilnie, gdzie wykonał pokaz akrobacji szybowcowej[9]. 31 maja 1934 roku wykonał nad Warszawą lot na szybowcu Komar, trwający 6 godzin i 8 minut. Był to nowy rekord Polski w długotrwałości lotu szybowcem nad terenem płaskim[10].

We wrześniu 1934 roku został powołany do wojska i skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów[1]. Następnie w 1935 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie[2].

W 1935 roku wystartował w III Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej, gdzie zajął pierwsze miejsce[11]. Podczas tych zawodów ustanowił, wynikiem 20 godzin i 13 minut, rekord Polski w długotrwałości lotu[12].

W 1935 roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. Jako kierownik Działu Naukowo-Badawczego w Oddziale Badań samolotów kierował badaniami nad osiągami samolotów myśliwskich, wykonywał też loty jako pilot doświadczalny. Opracował przyrządy pomiarowe własnej konstrukcji (przyspieszomierze i dynamometry), które wykorzystywał podczas lotów doświadczalnych. Był jednym z pilotów wykonujących loty próbne na prototypie PZL.50 Jastrząb[1].

Od kwietnia do lipca 1936 roku brał udział w kursie wyższego pilotażu w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Po jego ukończeniu otrzymał przydział w rezerwie do 1. pułku lotniczego w Warszawie[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 34. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[13].

We wrześniu 1938 roku wziął udział w Rajdzie Bałtyckim zorganizowanym przez Aeroklub Warszawski. 6 września podczas pokazu akrobacji w Tallinnie, pilotowany przez niego RWD-10 zderzył się w powierzchnią wody jeziora Ülemiste[14]. W wyniku katastrofy samolot został rozbity a pilot odniósł obrażenia kręgosłupa[15]. 26 czerwca 1939 roku na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej uzyskał dyplom inżyniera[1].

Okres II wojny światowej i powojenny edytuj

We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany i otrzymał przydział mobilizacyjny. Samolotem RWD-14 Czapla przeleciał do Lwowa, 17 września przekroczył granicę z Rumunią. Został internowany i przebywał w obozie w Harlan, z którego zbiegł. Przez Bukareszt, Ateny i Marsylię przedostał się do Paryża[16].

W grudniu 1939 roku przypłynął do Anglii i został skierowany do obozu w Eastchurch[17]. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy 76617[18]. Od 22 do 29 lipca został skierowany na testy w 1. School of Army Co-operation w Old Sarum, następnie został skierowany do 7 Operational Training Unit (OTU) w Hawarden, gdzie przeszedł przeszkolenie na samolotach Supermarine Spitfire[19].

Otrzymał przydział do 152. dywizjonu RAF, 14 sierpnia został przeniesiony do 234. dywizjonu w Middle Wallop, od 5. października 1940 roku służył w 609 dywizjonie myśliwskim RAF[20]. Zgłosił pewne zestrzelenie Me-109 i prawdopodobne Me-110[19].

W listopadzie 1940 roku został członkiem Polskiej Grupy Ekspertów[21]. Wykorzystując swą wiedzę pilota doświadczalnego opracował szczegółowy raport o wadach samolotu Spitfire Mk. I i zaproponował zmiany prowadzące do udoskonalenia jego konstrukcji (poprawa widoczności do tyłu i ułatwienie opuszczania samolotu przy skoku ze spadochronem)[22]. 20 marca 1941 roku został awansowany na stopień porucznika[1].

23 marca 1941 roku został przeniesiony do Działu Aerodynamiki Stosowanej Królewskiego Instytutu Lotnictwa w Farnborough, gdzie zajął się analizowaniem osiągów i charakterystyk wytrzymałościowych płatowców oraz opracowaniu efektywnych metod pilotowani i walki powietrznej[2]. Przedstawił Brytyjczykom wyniki swych doświadczeń w walce kołowej z zastosowaniem klap, uzyskane podczas testowania jesienią 1938 roku szybowca TS-1/34 Promyk[23]. W celu weryfikacji swych prac wykonywał loty bojowe w składzie 309. i 316. dywizjonu[16]. Wykonał loty na około 100 typach alianckich samolotów, w tym prototypowym Miles M.20, a także zdobycznych Fw 190A-4 i Bf 110[24].

1 września 1943 roku został awansowany na stopień kapitana, w Królewskim Instytucie Lotnictwa został awansowany na stanowisko starszego aerodynamika. W 1945 roku został przeniesiony do Centralnego Instytutu Myśliwskiego RAF, a następnie skierowany na staż do Dowództwa Lotnictwa Myśliwskiego RAF. Został zdemobilizowany w 1947 roku w polskim stopniu kapitana i angielskim majora (S/Ldr)[16].

Został zatrudniony w wytwórni lotniczej A.V. Roe (Avro), gdzie pracował jako aerodynamik i pilot doświadczalny. Pracował przy projektach samolotów odrzutowych, m.in. przy bombowcu Avro Vulcan[16][2].

Zmarł 20 czerwca 1970 roku w Manchesterze[25].

Został sklasyfikowany na 236. miejscu listy Bajana[26].

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Jerzy Jędrzejewski 2014 ↓, s. 441.
  2. ↑ a b c d e Zieliński, Matusiak, Gretzyngier 2015 ↓, s. 178.
  3. ↑ Zakończenie kursu pilotażu przy Aeroklubie Akademickim i rozgrywka Wojskowych Zawodów Lotniczych 1 p.l.. „Polska Zbrojna”. 289, s. 2, 21 października 1929. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  4. ↑ Lotnicza przeszłość Polichna. sppolichno.edupage.org. [dostęp 2019-10-22]. (pol.).
  5. ↑ Loty szybowcowe nad Warszawą. „Polska Zbrojna”. 126, s. 7, 7 maja 1932. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  6. ↑ III Lot Południowo-Zachodniej Polski. „Polska Zbrojna”. 227, s. 5, 21 sierpnia 1931. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  7. ↑ II międz. meeting lotniczy w Warszawie. „Polska Zbrojna”. 145, s. 2, 26 maja 1933. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  8. ↑ Zwycięzcy i nagrody w II międz. meetingu lotniczym w Warszawie. „Polska Zbrojna”. 146, s. 11, 27 maja 1933. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  9. ↑ Zawody lotnicze w Wilnie. „Polska Zbrojna”. 174, s. 4, 25 czerwca 1933. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  10. ↑ Nowy polski rekord szybowcowy. „Polska Zbrojna”. 147, s. 2, 1 czerwca 1934. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  11. ↑ Zawody szybowcowe w Ustjanowej. „Skrzydlata Polska”. 11/1935, s. 295–310, listopad 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  12. ↑ Szybowce polskie zdobywają przestworza. Nowe dwa rekordy w Ustjanowej. „Polska Zbrojna”. 271, s. 2, 2 października 1935. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  13. ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 213.
  14. ↑ Min. Selter wzniósł toast na pomyślność lotnictwa polskiego. „Polska Zbrojna”. 277, s. 1, 7 września 1938. Warszawa: Jan Sotomski. OCLC 1036641953. 
  15. ↑ Raid Bałtycki Aeroklubu Warszawskiego. „Skrzydlata Polska”. 9/1938, s. 246-250, wrzesień 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  16. ↑ a b c d Jerzy Jędrzejewski 2014 ↓, s. 442.
  17. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 46.
  18. ↑ a b Oleński Zbigniew. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-10-19].
  19. ↑ a b The Airmen's Stories - F/O Z Olenski. bbm.org.uk. [dostęp 2019-10-19]. (ang.).
  20. ↑ Bitwa o Anglię. polishairforce.pl. [dostęp 2019-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-01)]. (pol.).
  21. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 100.
  22. ↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 102.
  23. ↑ Jerzy B. Cynk 1971 ↓, s. 703.
  24. ↑ Wojtek Matusiak. Polacy za sterami Fw 190. „Skrzydlata Polska”. Nr 11(2481)/2019, s. 59-60, listopad 2019. Warszawa. 
  25. ↑ Tadeusz Jerzy Krzystek 2012 ↓, s. 421.
  26. ↑ "Lista Bajana". polishairforce.pl. [dostęp 2019-10-19].
  27. ↑ M.P. z 1939 r. nr 65, poz. 131 „za zasługi w dziedzinie lotnictwa sportowego”.

Bibliografia edytuj

  • Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893–1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
  • Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
  • por. pil. Zbigniew Oleński. W: Józef Zieliński, Wojtek Matusiak, Robert Gretzyngier: Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13984-8. OCLC 924759692.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Oleński&oldid=72818256”