Wikipedia

Zdzisław Dębicki

polski poeta

Zdzisław Klemens Dębicki, ps. Dęb., Jaxa, K. Zebrzydowski (ur. 19 stycznia 1871 w Warszawie, zm. 7 maja 1931 tamże) – polski poeta, eseista, krytyk literacki, publicysta i pamiętnikarz okresu Młodej Polski, przez niektórych wiązany z impresjonizmem[2], nazywany „poetą księżyca” oraz „nastrojowcem”[3].

Zdzisław Dębicki
Dęb., Jaxa, K. Zebrzydowski
Ilustracja
Imię i nazwisko

Zdzisław Klemens Dębicki

Data i miejsce urodzenia

19 stycznia 1871
Warszawa

Data i miejsce śmierci

7 maja 1931
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo, literatura

Epoka

Młoda Polska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Wazów (Szwecja)
Nagrody

Nagroda Literacka miasta stołecznego Warszawy (1931)[1]

Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Grób poety Zdzisława Dębickiego na Starych Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie Gustawa, ziemianina z Wołynia, i Aleksandry z Kowalskich. Miał dwóch braci i siostrę[4]. Wychowany w duchu patriotyzmu (ojciec brał udział w powstaniu styczniowym), od młodych lat był w konflikcie z władzami zaboru rosyjskiego. Z warszawskiego gimnazjum wydalony za udział w kółkach samokształceniowych. Maturę zdał w Dorpacie (dziś Tartu – Estonia). Potem przez cztery lata studiował na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim (rozpoczął w 1891 studia medyczne, później prawnicze). Aresztowany w 1894, z powodu udziału w manifestacji na cześć 100. rocznicy powstania kościuszkowskiego, spędził pół roku w więzieniu na Pawiaku. Skazany na dwa lata zsyłki do Orska na Uralu (po roku został amnestionowany). Pozbawiony prawa studiowania na terenie Rosji, ukończył prawo we Lwowie (w 1898). W 1896 został członkiem Ligi Narodowej[4][5] (wcześniej publikował artykuły w piśmie redagowanym przez Romana Dmowskiego). Od 1899 mieszkał w Warszawie, współpracował z wieloma pismami, zajmując się krytyką literacką i publicystyką, pełniąc również funkcję kierownika literackiego „Biblioteki Dzieł Wyborowych”. Od 1910 żonaty z córką profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zofią Wierzbicką. Od 1912 zatrudniony jako sekretarz redakcji w „Tygodniku Ilustrowanym”; w 1918 został redaktorem naczelnym tego pisma i był nim do 1929. Wiele podróżował, działał w stowarzyszeniach dziennikarskich, był znanym bibliofilem.

Zmarł w Warszawie 7 maja 1931 roku. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 11-2-22,23)[6]. Pośmiertnie, w 1931 otrzymał Nagrodę Literacką miasta stołecznego Warszawy.

Twórczość edytuj

Debiutował w wieku lat 19, wierszem zamieszczonym w jednodniówce „Na głodnych” (1890), ale swój pierwszy tomik impresjonistycznych wierszy wydał dopiero w 1899. Kolejne jego publikacje, choć warsztatowo bardzo sprawne, były również utrzymane w młodopolskiej konwencji. Wyraźniejsze indywidualne cechy nosiły dopiero utwory zawarte w późniejszych tomach: Ojcze nasz, Kiedy ranne wstają zorze, czy Oglądam się za siebie, w których wyraźne religijne i patriotyczne motywy współistnieją z indywidualnymi już impresjami, czy wspomnieniami z lat dzieciństwa. Przeżycia z czasów I wojny i Legionów Polskich były inspiracją tomu Ta, co nie zginęła, napisanego wspólnie z Edwardem Słońskim. Wysoka kultura literacka, znajomość i szacunek dla literatury klasycznej widoczne były w jego pracy wydawniczej i krytyczno-literackiej, jak i w pismach publicystycznych, propagujących rozwój nauki i szkolnictwa. Związany z ruchem narodowo-demokratycznym[7], co widać było m.in. w książkach Miasteczko czy Kryzys inteligencji polskiej, swoje idee i poglądy (oraz pesymistyczne zdanie na temat cywilizacji) przedstawił w wydanym na rok przed śmiercią tomie Sam na sam. Złudy i prawdy. Uzupełnieniem twórczości Dębickiego są dwie jego książki wspomnieniowe: Grzechy młodości i Iskry w popiołach.

Ordery i odznaczenia edytuj

Publikacje edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Archiwum Korporacyjne: K! Vigintia. [dostęp 2012-05-05].
  2. ↑ Michał Gołębiowski: Bezkres poranka. O teologii poetyckiej i teologiach kontrkultury. Kraków: Tyniec, 2020, s. 68–69.
  3. ↑ Wilhelm Feldman: Współczesna literatura polska. Tom 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985, s. 256.
  4. ↑ a b K. Strugińska, Zapomniany młodopolski twórca wszechstronny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica“, 13, 2010, s. 207.
  5. ↑ K. Strugińska, Zdzisław Dębicki i jego związki z ideologią polskich nacjonalistów, [w:] Nacjonalizm polski do 1939 roku. Wizje kultury polskiej i europejskiej, red. K. Stępnik, M. Gabryś, Lublin 2011, s. 82–83.
  6. ↑ Cmentarz Stare Powązki: IGNACY KOWALSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].
  7. ↑ Epoki literackie, t. 8: Modernizm, red. S. Żurawski, Warszawa 2008, s. 60.
  8. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za zasługi, położone na polu pracy społecznej i narodowej oraz w dziedzinie organizacji dziennikarstwa w Polsce”.
  9. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
  10. ↑ Sveriges statskalender / 1931. Bihang, s. 167]

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zdzisław_Dębicki&oldid=73123679”