Zdzisław Krygowski

polski matematyk, profesor Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Poznańskiego

Zdzisław Jan Ewangeli Antoni Krygowski (ur. 22 grudnia 1872 we Lwowie, zm. 10 sierpnia 1955 w Poznaniu) – polski matematyk, inicjator badań kryptologicznych nad Enigmą, rektor Politechniki Lwowskiej.

Zdzisław Krygowski
Data i miejsce urodzenia

22 grudnia 1872
Lwów

Data i miejsce śmierci

10 sierpnia 1955
Poznań

Profesor nauk matematycznych
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

13 listopada 1895

Habilitacja

1908

Profesura

1 listopada 1909

Uczelnia

Uniwersytet Paryski
Politechnika Lwowska
Uniwersytet Poznański

Okres zatrudn.

1896–1938
1946–1955

Rektor
podpis
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja)
Grób rodzinny, w którym spoczywa również Bogumił Krygowski

Życiorys

edytuj

Rodzina

edytuj

Zdzisław Krygowski był synem Antoniego Krygowskiego (1824–1904), z wykształcenia matematyka i fizyka, pedagoga, profesora gimnazjów w Tarnopolu, Tarnowie i Lwowie, który w latach 1876–1887 był dyrektorem gimnazjum w Wadowicach.

Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach (I-V kl. do 1882) potem do gimnazjum III im. Sobieskiego w Krakowie w latach 1882–1887.

Kraków

edytuj

Opublikował około 30 prac o funkcjach eliptycznych i hipereliptycznych i ich całkach w czasopismach polskich i francuskich („Prace Matematyczno-Fizyczne”, „Wiadomości Matematyczne”, „Comptes rendus de l’Académie des Sciences de Paris”, w „Bulletin de la Société Mathematique de France”), m.in. „O rozwijaniu funkcji Z(n) Jacobiego na szeregi trygonometryczne” („Prace Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki” 1922).

  • W sierpniu 1889 został mianowany następcą nauczyciela matematyki i fizyki w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie.

Przemyśl

edytuj

W latach 1899–1901 był nauczycielem w C.K. Gimnazjum w Przemyślu.

  • 1901 – mianowany docentem elementów matematyki wyższej na Wydziale Chemii i Architektury Politechniki Lwowskiej, wykładał tamże równocześnie matematykę i fizykę w Wyższej Szkole Realnej. Obie funkcje pełnił do 1908 r., z krótką przerwą 1906–1907, kiedy wyjechał do Paryża, gdzie pracował nad rozprawą habilitacyjną.
  • 1908 – Habilitował się we Lwowie na podstawie pracy „Sur le développement des fonctions hyperelliptiques en séries trigonométriques” („Prace Matematyczno-Fizyczne” 1908).
  • 31 października 1908 mianowany profesorem nadzwyczajnym matematyki w Politechnice Lwowskiej,
  • od 13 grudnia 1908 objął Katedrę Matematyki po tragicznym zgonie prof. Stanisława Kępińskiego.
  • od 1 listopada 1909 profesor zwyczajny.
  • W latach 1913–1915 był dziekanem Wydziału Inżynierii Wodnej Politechniki we Lwowie,
  • 1917–1918 – rektor tej uczelni.

Prócz prac opublikowanych w tym czasie w czasopismach Krygowski opracował:

  • „Elementa matematyki wyższej” (Kurs litograficzny) i
  • „Wykłady matematyki” (cz. 1 „Rachunek różniczkowy i teoria szeregów”, wydane staraniem studentów Politechniki Lwowskiej.

Poznań

edytuj

Zorganizował Seminarium poświęcone funkcjom analitycznym, którym kierował przez 19 lat. W 1919 r. powołano go na wiceprzewodniczącego do pierwszej w Poznaniu Komisji Egzaminacyjnej na kandydatów na nauczycieli.

 
Fotokopia podziękowania z podpisem gen. Piskora ze Sztabu Głównego WP
  • w latach 1920–1921 dziekan Wydziału Filozoficznego
  • w latach 1919–1920 i 1934–1936 prorektor Uniwersytetu Poznańskiego.
  • 29 stycznia 1929 otrzymał od gen. Tadeusza Piskora ze Sztabu Głównego Wojska Polskiego podziękowanie za pomoc przy zorganizowaniu tajnego kursu szyfrów wśród studentów trzeciego i czwartego roku. Wybrał spośród swoich studentów ostatnich dwu lat grupę liczącą ponad dwadzieścia osób. Program kursu obejmował dziedziny matematyki stojące u podstaw kryptoanalizy (m.in. kombinatorykę i rachunek prawdopodobieństwa) oraz stosowne działy analizy matematycznej. Specjalistyczne zajęcia i wykłady prowadzili, prócz prof. Krygowskiego, dojeżdżający w tym celu z Warszawy: mjr Franciszek Pokorny, kpt. Maksymilian Ciężki oraz inż. Antoni Palluth. Wraz z końcem 1929 r. podjęto systematyczne prace nad rozwiązaniem niemieckiego systemu Enigma. 1 września 1932 roku zlikwidowano poznańską ekspozyturę Biura Szyfrów, a trzech najzdolniejszych kryptologów przeniesiono do stolicy. Byli to Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki, najzdolniejsi uczniowie prof. Krygowskiego.
  • w 1938 przeniesiono go w stan spoczynku.

Do wybuchu wojny mieszkał w Poznaniu przy ul. Focha 54, II p. W czasie wojny, na skutek wysiedlenia przez okupanta w grudniu 1939 roku stracił cale swoje mienie, a w tym bezcenny księgozbiór około 3000 książek. Deportowany najpierw do baraków na ul. Głównej, potem do Radomska, a następnie przebywał w Krakowie. Tutaj też po wyzwoleniu objął wykłady w tworzącej się Politechnice Krakowskiej.

  • 1946–1955 – powrócił na Uniwersytet Poznański jako zwyczajny profesor kontraktowy, wykładał tam do kwietnia 1955.

W latach 1946 i następnych współpracował z katedrą chemii fizjologicznej Uniwersytetu Poznańskiego publikując wspólnie z prof. Stefanem Dąbrowskim prace dotyczące dyfuzji ciał w cieczy.

Krygowski był prezesem Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego i Oddziału Poznańskiego tegoż towarzystwa. W 1926 r. został prezesem towarzystwa.

Interesował się muzyką, szczególnie szopenistyką. Jako członek Société de Frédéric Chopin był w stałym kontakcie z prezesem „Commité d’Action” tegoż towarzystwa Édouardem Ganche, wydawcą dzieł Chopina.

Zdzisław Krygowski zmarł 10 sierpnia 1955 o godzinie 5:30 w Poznaniu. Pochowany 13 sierpnia 1955 na cmentarzu przy ul. Lutyckiej i Szczawnickiej.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi na polu pracy naukowej”.

Bibliografia

edytuj
  • Uniwersytet Poznański za rektoratu Heljodora Święcickiego, Księga Pamiątkowa: (pod redakcją Adama Wrzoska), Poznań MCMXXIV.
  • Historia Ruchu Naukowego Studentów Matematyki i Informatyków na Uniwersytecie w Poznaniu 1919–1999 (pod redakcją: Magdalena Jaroszewska, Maciej Kandulski, Małgorzata Małowińska), UAM, Poznań 1999.
  • Informator Wydziałowy, Rok XII, numer 10 (113) Wydział Matematyki i Informatyki UAM (pod redakcją: Magdalena Jaroszewska, Julian Musielak), UAM, Poznań lipiec 2005.

Linki zewnętrzne

edytuj