Wikipedia

Zenon Różewicz (lekarz)

Zenon Karol Różewicz[a] (ur. 12 października 1891 w Sanoku, zm. 13 listopada 1939 w Starym Bielsku) – polski doktor medycyny, chirurg i rentgenolog, działacz społeczny, kapitan lekarz Wojska Polskiego.

Zenon Różewicz
Data i miejsce urodzenia

12 października 1891
Sanok

Data i miejsce śmierci

13 listopada 1939
Stare Bielsko

Miejsce spoczynku

cmentarz komunalny w Czechowicach-Dziedzicach

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

lekarz zakładowy

Rodzice

Karol, Józefa

Małżeństwo

Julia z d. Celta

Dzieci

Zenon

Krewni i powinowaci

Jan, Michał, Jadwiga (rodzeństwo)

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” z Mieczami Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” z Mieczami

Życiorys edytuj

Zenon Karol Różewicz urodził się 12 października 1891 w Sanoku[1][2][3][4][5][6][7][8][9]. Był synem Karola (artysta malarz, 1864-1903[10][11]) i Józefy Anieli z domu Ullsperger[1][12][2][4][13]. Miał rodzeństwo: Jana Stefana (ur. 1890, inżynier)[13][12][14], Michała Romana (1893-1894)[15][16], Jadwigę Teresę (ur. 1894)[17][11]. Ojcem chrzestnym Jana i Zenona Różewiczów był Aleksander Piech (brązownik w Sanoku)[1][12][2]. Na początku XX wieku zamieszkiwał wraz z matką i rodzeństwem w Sanoku przy ulicy Jagiellońskiej[3].

Uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1909 ukończył VIII klasę i zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Karol Friser, Jakub Mikoś, Władysław Owoc, Jan Scherff, Stanisław Sinkowski, Zygmunt Wrześniowski, Karol Zaleski)[18]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1910 został uznany przynależnym do gminy Sanok[19]. W 1915 ukończył we Lwowie studia medycyny uzyskując stopień naukowy doktora[8][5][7].

W czasie I wojny światowej został powołany do służby w C. K. Armii, mianowany nadlekarzem z 1 listopada 1915 i do 1918 był przydzielony do Szkoły Aplikacyjnej Lekarzy Wojskowych[20][21][22]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został skierowany do służby w Szpitalu Okręgowym w Krakowie[5][7]. Pod koniec 1919 przeniesiono go do szpitala wojskowego w Dziedzicach, gdzie służył do końca funkcjonowania tegoż w 1922[4][5][7]. Według stanu z 1 czerwca 1921 w stopniu kapitana służył w Szpitalu Etapowym Nr 61[6]. W trakcie powstań śląskich udzielał pomocy medycznej uczestnikom tych walk[5]. W Wojsku Polskim został zweryfikowany w stopniu kapitana lekarza w korpusie oficerow rezerwy sanitarnych ze starszeństwem z dniem [23][24]. W 1923, 1924 był w rezerwie 8 Batalionu Sanitarnego z Torunia[25][26]. W 1934 jako kapitan rezerwy był przydzielony do kadry zapasowej 8 Szpitala Okręgowego i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Bielsko[27].

Od 1922 pracował jako lekarz zakładowy w Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” i w Fabryce Zapałek „Silesia”[5][7][28]. Od początku wykonywania zawodu lekarza był specjalistą chirurgiem[8], a później także rentgenologiem[29][9][4]. W połowie lat 20. figurował jako lekarz w Żebraczy pod Czechowicami[8][30]. W latach 20. został członkiem Związku Gospodarczego Lekarzy Polaków na Śląsku[31]. Był członkiem Śląskiej Okręgowej Izby Lekarskiej[32]. W latach 30. zasiadał w radzie lekarskiej przy dyrekcji Ubezpieczalni Społecznej w Bielsku na Śląsku[33][34]. Do 1939 był lekarzem w Czechowicach-Dziedzicach pod numerem 454[35][9]. Był aktywistą Macierzy Szkolnej Śląska Cieszyńskiego, członkiem miejscowego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Ligi Morskiej i Rzecznej, Funduszu Obrony Narodowej, opiekunem drużyny harcerskiej[5]. Otrzymał tytuł honorowego członka Związku Powstańców Śląskich[5].

W okresie międzywojennym współpracował i przyjaźnił się z innym lekarzem wojskowym i społecznikiem mjr. dr. Bronisławem Wachulskim[5][7]. W 1921 poślubił Julię Celta (pielęgniarka)[5]. Miał syna Zenona (ur. 1921, funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej)[36][5].

Po wybuchu II wojny światowej w czasie kampanii wrześniowej udał się do Warszawy[5][7]. Po nastaniu okupacji niemieckiej powróciwszy do miejsca stałego zamieszkania uczestniczył w uroczystościach na cmentarzu w Dziedzicach ku czci powstańców śląskich w dniu 1 listopada 1939[5]. Tydzień potem, 7 listopada 1939 był w gronie 75 osób aresztowanych przez Niemców w Czechowicach, w Dziedzicach i w okolicach[5]. Według Leopolda Piesko doktor Różewicz został aresztowany wraz z trzema harcerzami, a przyczyną jego zatrzymania było rzekome przechowywanie munduru żołnierza Wojska Polskiego[28]. 13 listopada 1939 został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji pięciu osób (prócz niego czterech wspomnianych harcerzy i bielszczanin) na tzw. Kornowej Kępie w Starym Bielsku[37][5][7][38] (miejsce określane wzgl. jako lasek starobielski[28]).

Upamiętnienie edytuj

Po zakończeniu wojny 23 września 1945 dokonano ekshumacji ofiar zbrodni, których szczątki pochowano w zbiorowym grobie wojennym na cmentarzu parafii Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Dziedzicach przy ul. Legionów 5[39][40][5][41]. Na tym samym cmentarzu został pochowany jego syn Zenon (zmarły tragicznie 2 października 1946)[42][43] i żona Julia (1896-1965)[44].

W 60 rocznicę śmierci doktora na ścianie zamieszkiwanego przez niego niegdyś domu przy ulicy Nad Wisłą 1 w Czechowicach-Dziedzicach odsłonięto tablicę upamiętniającą jego osobę[5][45]. Przy ulicy Warszawskiej w Bielsku-Białej ustanowiono obelisk upamiętniający ofiary egzekucji z 13 listopada 1939[46].

Odznaczenia edytuj

  • Srebrny Krzyż Zasługi (15 września 1938, za zasługi na polu pracy w instytucjach ubezpieczeń społecznych)[47]

austro-węgierskie

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji Austro-Węgierskim w języku niemieckim był określany jako „Zeno Różewicz”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 284 (poz. 200).
  2. ↑ a b c Księga urodzeń z miejscowości Bykowce, Posada Olchowska, Posada Sanocka, Sanok 1890–1897. s. 54 (poz. 200).
  3. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 650, 750.
  4. ↑ a b c d Alfred Puzio: Słownik medycyny i farmacji Górnego Śląska. T. 1. Katowice: Śląska Akademia Medyczna, 1993, s. 232.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Dr Różewicz: ocalić od zapomnienia. czecho.pl, 2013-11-27. [dostęp 2021-07-03]. Na podstawie źródła: Sylwia Plucińska, Doktor Różewicz - postać zapomniana, Kalendarz Czechowic-Dziedzic, 1992.
  6. ↑ a b Spis oficerów służących czynnie w dniu 1. 6. 21 r. Oficerowie korpusu sanitarnego. Warszawa: 1921, s. 454.
  7. ↑ a b c d e f g h Erwin Woźniak: Powstańcze Dziedzice. towarzystwo.czechowice-dziedzice.pl. [dostęp 2021-07-03].
  8. ↑ a b c d Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1925, s. 307.
  9. ↑ a b c Urzędowy spis : lekarzy, lekarzy dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykazy aptek, szpitali, ubezpieczalni społecz., ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny. Warszawa: 1939, s. 194.
  10. ↑ Księga chrztów 1861–1870. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 62 (poz. 3).
  11. ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 361 (poz. 14).
  12. ↑ a b c Księga urodzeń z miejscowości Bykowce, Posada Olchowska, Posada Sanocka, Sanok 1890–1897. s. 20 (poz. 117).
  13. ↑ a b Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 243 (poz. 116).
  14. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 424 (poz. 190).
  15. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 47 (poz. 196).
  16. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 238 (poz. 161).
  17. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 118 (poz. 248).
  18. ↑ XXVIII. Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1908/9. Sanok: Fundusz Naukowy, 1909, s. 55, 70.
  19. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 411 (poz. 73).
  20. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 1030.
  21. ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 1372.
  22. ↑ a b c Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1694.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1224.
  24. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1104.
  25. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1171.
  26. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1063.
  27. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 215, 786.
  28. ↑ a b c Leopold Piesko: Dzieje cmentarz w Dziedzicach. s. 8.
  29. ↑ Spis lekarzy-prakt., lekarzy-specjalistów, lek. dentystów, lek. weterynaryjnych, techników dentyst., położnych, szpitali, aptek i kas chorych województwa śląskiego według stanu z dnia 20 lipca 1932. Katowice: 1932, s. 7.
  30. ↑ Historia naszej szkoły. sp2czechowice.pl. [dostęp 2021-07-03].
  31. ↑ Sprawozdanie Związku Gospodarczego Lekarzy Polaków na Śląsku za rok 1927. s. 22.
  32. ↑ Ogłoszenie. „Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego”. Nr 5, s. 56, 15 lutego 1935. 
  33. ↑ Sprawozdanie Roczne za Rok 1936 / Ubezpieczalnia Społeczna w Bielsku na Śląsku. Bielsko n/Śl.: 1937, s. 8.
  34. ↑ Die Ubezpieczalnia Społeczna Bielsko-Cieszyn. „Schlesischer Merkur”. Nr 34, s. 4, 24 sierpnia 1938. (niem.). 
  35. ↑ Sprawozdanie Związku Gospodarczego Lekarzy Polaków Województwa Śląskiego za rok 1933. s. 23.
  36. ↑ Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Zenon Różewicz. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-07-03].
  37. ↑ Zbigniew Kapała. Harcerze śląscy polegli i zamordowani w latach 1939-1945 (IV). Mieczysław Łaszczok. „Trybuna Robotnicza”. Nr 166, s. 4, 25 sierpnia 1982. 
  38. ↑ Jacek Kachel. Wrzesień. „W Bielsku-Białej”. wydanie nadzwyczajne, s. 16, Wrzesień 2019. Gmina Bielsko-Biała. 
  39. ↑ Zenon Różewicz. czechowicedziedzice.artlookgallery.com. [dostęp 2021-07-03].
  40. ↑ Miejsca pamięci. Grób wojenny. czechowice-dziedzice.pl. [dostęp 2021-07-03].
  41. ↑ Wykaz cmentarzy, kwater i grobów wojennych na terenie województwa śląskiego. katowice.uw.gov.pl. s. 10. [dostęp 2021-07-03].
  42. ↑ Zenon Różewicz. czechowicedziedzice.artlookgallery.com. [dostęp 2021-07-03].
  43. ↑ Tego samego 2 października 1946 śmierć w katastrofie samochodowej poniósł Kazimierz Lebiedzik Nekrologi. „Dziennik Zachodni”. Nr 274, s. 2, 3, 4, 4 października 1946.  Nekrologi. „Trybuna Robotnicza”. Nr 272, s. 8, 4 października 1946. 
  44. ↑ Julia Różewicz. czechowicedziedzice.artlookgallery.com. [dostęp 2021-07-03].
  45. ↑ Miejsca pamięci. Tablica upamiętniająca Zenona Różewicza. czechowice-dziedzice.pl. [dostęp 2021-07-03].
  46. ↑ Tomasz Giza, Teresa Dziemińska, Jolanta Rakowska: Ślady przeszłości. Przewodnik bibliograficzny. Bielsko-Biała: Książnica Beskidzka, 2006, s. 30.
  47. ↑ M.P. z 1938 r. nr 215, poz. 455.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zenon_Różewicz_(lekarz)&oldid=71921336”