Zespół pałacowo-parkowy w Siarach
Zespół pałacowo-parkowy (Pałac Długoszów) – zabytkowy dwór otoczony parkiem, znajdujący się w Gorlicach (dawniej w miejscowości Siary). Budynek zaprojektowany przez atelier architektoniczne Fellner & Helmer. Wybudowany w latach 1900–1908. Wykonany w stylu wiedeńskiej secesji z elementami neobarokowymi. Inicjatorem budowy kompleksu był galicyjski przemysłowiec naftowy Władysław Długosz. W 1976 roku pałac został wpisany do rejestru zabytków.
 nr rej. A-201/76 z 25.11.1976[1].
| |
.jpg) Widok na fronton neobarokowego pałacu w Siarach i fontannę | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Węgierska 135 |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1900 |
| Ukończenie budowy |
1908 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Gorlic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
 49°38′12,44″N 21°11′01,75″E/49,636790 21,183820
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
.JPG)
Pierwotnie w miejscu zespołu znajdował się drewniany dwór Dembowskich, którego początki sięgają XIV wieku[2]. Pod koniec XIX wieku teren został wykupiony przez Długosza od jego przyszłego teścia, Władysława Dembowskiego[3]. Z inicjatywy nowego właściciela dotychczasowy budynek został zastąpiony murowanym pałacem[3]. W 1916 roku, podczas I wojny światowej, posiadłość została częściowo zniszczona[3]. Następnie dobudowano południową część, gdzie mieściły się apartamenty Długosza. W grudniu 1928 roku wybuchł pożar, po którym budynek został odbudowany w niezmienionym kształcie[3][4].
Po śmierci Długosza w 1937 roku majątek przejął jego syn, Tadeusz. Pozostał w jego posiadaniu do 1941 roku. W czasie okupacji w pałacu mieścił się niemiecki szpital. W 1945 roku Długoszowie zostali wywłaszczeni. Kolejno w budynku znajdowały się siedziby instytucji takich jak: Urząd Ziemski, Samopomoc Chłopska, PGR i stadnina koni.
Liczne zaniedbania w okresie PRL-u doprowadziły do nieodwracalnych zniszczeń w strukturze zabytku. W 1996 roku kompleks został wykupiony przez Barbarę Dustanowską-Długosz, wdowę po Jerzym Długoszu. Ze względu na brak funduszy na konserwację obiektu, nowa właścicielka była zmuszona sprzedać majątek Edwardowi Brzostowskiemu.
Architektura edytuj
Pałac jest zbudowany w stylu neobarokowym z cegły i kamienia[3]. Elewacja budynku ma kolor bladoróżowy; jej charakterystycznym elementem są duże okna typu porte-fenetre[3] i bogato zróżnicowane bryły dachów. Kamienne słupy, na których opierają się balkony i okucia nad wejściem udekorowane są secesyjnymi motywami. Balustrady i gzymsy zdobią dekoracyjne wazy z piaskowca. Półkolisty hall wewnątrz pałacu obejmuje dwie kondygnacje z antresolą o ozdobnej, drewnianej balustradzie[2].
Główna oś kompozycyjna przebiega na linii wschód-zachód. Ze zniszczonego dworku zostało zachowane skrzydło dobudowane wcześniej przez Dembowskiego[2].
Park edytuj
.JPG)
Zgodnie z przekazami ustnymi rodziny Długoszów, projektantem parku był Arnold Röhring[4].
W parku znajdują się liczne elementy małej architektury jak pergola, fontanna i rzeźby. W okresie powojennym na terenie pałacu działała państwowa stadnina koni huculskich. Później została przeniesiona do Gładyszowa. Obecnie cały kompleks jest w posiadaniu osoby prywatnej, gdzie organizowane są imprezy okolicznościowe, noclegi oraz istnieje możliwość zwiedzania obiektu[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c sekowa.info - autor zbiorowy: Pałac w Siarach. sekowa.info. [dostęp 2015-04-23]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Katarzyna Kobylarczyk: Wielki Wybuch 1914-1918. Kraków: mik, 2014, s. 29. ISBN 978-83-61406-57-0.
- ↑ a b
Joanna Nowostawska-Gyalókay, Pałac Długoszów w Siarach, [w:] Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego [online], dnidziedzictwa.pl, 2013 [dostęp 2016-04-26].
- ↑ Przewodnik Beskid Niski dla prawdziwego turysty. Białystok: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2007, s. 380.
