Wikipedia

Zeszyty Literackie

polskie czasopismo literackie (1982–2018)

Zeszyty Literackie – kwartalnik literacki, wydawany od 1982 do 2018 r. przez Barbarę Toruńczyk, początkowo w Paryżu, Mediolanie i od 1992 w Warszawie.

Zeszyty Literackie
Ilustracja
Znak graficzny „Zeszytów Literackich” zaprojektowany przez Jana Lebensteina
Częstotliwość

kwartalnik

Państwo

 Polska

Wydawca

Fundacja Zeszytów Literackich

Tematyka

kultura

Pierwszy numer

1982

Ostatni numer

2018

Redaktor naczelny

Barbara Toruńczyk

Średni nakład

7000 egz.

Format

A5

Liczba stron

ok. 264

ISSN

0751-0357

Strona internetowa

Zeszyty Literackie zaczęto wydawać w 1982 r. w Paryżu z inicjatywy Barbary Toruńczyk, która była także redaktor naczelną czasopisma. Po przemianach w Polsce redakcję przeniesiono do Warszawy. Wydawcą pisma była Agora, a od 2005 r. należąca do niej Fundacja Zeszytów Literackich, jednak w 2017 r. Agora wycofała się z finansowania przedsięwzięcia. Dzięki apelowi twórców i dziennikarzy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało pismu dotację, jednak była ona zbyt mała w stosunku do potrzeb, w związku z czym postanowiono zakończyć wydawanie „Zeszytów Literackich” w formie drukowanej w grudniu 2018 r., numerem 144[1]. Pismo jest kontynuowane w formie witryny internetowej, na której oprócz nowości znajdują się archiwalne wydania kwartalnika[2].

Zespół redakcyjny tworzyli: Stanisław Barańczak (zm. 2014), Ewa Bieńkowska, Iosif Brodski (zm. 1996), Tomasz Cyz, Wojciech Karpiński (zm. 2020), Petr Král, Ewa Kuryluk, Mikołaj Nowak-Rogoziński (sekretarz redakcji w latach 2010–2018), Tomasz Różycki, Roberto Salvadori, Adam Szczuciński, Tomas Venclova, Adam Zagajewski (zm. 2021), Marek Zagańczyk (1991–2008 sekretarz redakcji, a od września 2008 do grudnia 2018 zastępca redaktora naczelnego).

Redaktorem naczelnym w latach 1982–2018 (od pierwszego numeru do ostatniego) była Barbara Toruńczyk.

Wśród stałych współpracowników byli: Marian Bizan, Józef Czapski, Czesław Miłosz, Timothy Garton Ash, Joanna Guze, Zbigniew Herbert, Krzysztof Jung, Leszek Kołakowski, Jan Kott, Paweł Hertz, Jacek Woźniakowski, Anna Arno, Tomasz Różycki, Leszek Szaruga.

Autorem znaku graficznego pisma był Jan Lebenstein.

Charakter pisma edytuj

Kwartalnik stawia sobie za cel przyswojenie polskiemu czytelnikowi literatury powstałej na emigracji, scalenie literatury emigracyjnej i krajowej. „Zeszyty Literackie” przybliżają również najwybitniejszych pisarzy światowych. Zamieszczają zarówno autorów już uznanych, laureatów nagrody Nobla (m.in. Czesław Miłosz, Seamus Heaney, Derek Walcott, V.S. Naipaul), jak i twórców młodych, prezentują debiutantów. Zbigniew Herbert pisał o „Zeszytach Literackich”: „najlepsze polskie pismo literackie – tak twierdzę z ręką na sercu, i powtórzę to, jeśli zajdzie potrzeba, przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie”[3]. Ponadto o kwartalniku wypowiadali się m.in.: Tony Judt („Zeszyty Literackie” to najbardziej imponujące pismo literackie w Europie Wschodniej[4]), Jan Kott („Zeszyty Literackie” stały się najbardziej pożywnym i najbardziej uniwersalnym polskim czasopismem literackim), Timothy Garton Ash („Zeszyty Literackie” to jeden z najlepszych kwartalników literackich we współczesnej Europie), Leszek Kołakowski („Zeszyty Literackie” trzeba chwalić jako jedno z najbardziej udanych osiągnięć polskiej kultury. „Zeszyty Literackie” stworzyły, wolno powiedzieć, nowe środowisko kulturalne w Europie, które przyciąga autorów wszystkich pokoleń pióro w ręku trzymających)[5].

Na łamach kwartalnika ukazują się inedita polskich pisarzy, szczególne miejsce zajmują tu pisma Zbigniewa Herberta (listy, wiersze, utwory prozą). Większość pośmiertnych pierwodruków utworów Herberta została ogłoszona właśnie na łamach „Zeszytów Literackich”. Ponadto inedita m.in.: Józefa Czapskiego, Konstantego A. Jeleńskiego, Czesława Miłosza, Jerzego Stempowskiego, Aleksandra Wata. Stałe działy „Zeszytów Literackich” to: Europa Środka, Proza i Poezja, Podróże, Prezentacje, Świadectwa.

W dziale Europa Środka publikowane są teksty dotyczące szeroko rozumianej Europy Środkowej, przede wszystkim literackie, dotyczące tradycji artystycznych tego regionu Europy, a także odnoszące się do polityki i filozofii. Pojawiają się tu szkice takich autorów jak: Isaiah Berlin, Nicola Chiaromonte, Emil Cioran, Mircea Eliade, Václav Havel, Vladimír Holan, Danilo Kiš, Milan Kundera, Leszek Kołakowski, Norman Manea, Adam Michnik, Timothy Snyder, Tomas Venclova. Adam Michnik pisał o tym dziale: „największą zasługę „Zeszytów Literackich” widzę w wymyślonej przez Barbarę Toruńczyk rubryce Europa Środka. To jej autorka decydowała królewskim gestem, kto do tej Europy Środka należy i w jaki sposób można zaliczyć tam Nabokova czy Annę Achmatową, to dzięki „Zeszytom Literackim” poznaliśmy geniusz eseistyczny Josifa Brodskiego, a także współczesną twórczość Tomasa Venclovy, to „Zeszytom Literackim” zawdzięczamy znajomość wspaniałej polemiki między Milanem Kunderą a Josifem Brodskim na temat środkowej Europy porwanej przez totalitarnego byka”[6].

W dziale Podróże publikowane są szkice pisarzy-podróżników, z różnych tradycji i okresów literackich – zapisy nie tylko podróży w przestrzeni, ale także w czasie i w kulturze. Wśród autorów znajdują się m.in.: Robert Byron, Bruce Chatwin, Kenneth Clark, Zbigniew Herbert, Jarosław Iwaszkiewicz, Patrick Leigh Fermor, Claudio Magris, Sándor Márai, Pawieł Muratow, V.S. Naipaul, Paul Theroux, Mariusz Wilk, Marek Zagańczyk.

Dział Proza i Poezja prezentuje utwory poetyckie i prozatorskie (przede wszystkim nurtu klasycznego) autorów polskich i światowych w przekładach najlepszych polskich tłumaczy: Stanisława Barańczaka, Joanny Guze, Pawła Hertza, Małgorzaty Łukasiewicz, Maryny Ochab, Joanny Ugniewskiej. Wśród publikowanych autorów znajdują się m.in.: Claude Arnaud, Stanisław Barańczak, Iosif Brodski, Roberto Calasso, J.M. Coetzee, Nadine Gordimer, Julia Hartwig, Seamus Heaney, Zbigniew Herbert, Ernst Jünger, Jan Kott, Ewa Kuryluk, Czesław Miłosz, Wiesław Myśliwski, Vladimir Nabokov, Maciej Niemiec, Anna Piwkowska, Joanna Pollakówna, Tomasz Różycki, Salman Rushdie, Roberto Salvadori, Andrzej Szczeklik, Jaroslav Seifert, Julian Stryjkowski, Wisława Szymborska, Magdalena Tulli, Derek Walcott, Aleksander Wat, Jacek Woźniakowski, Adam Zagajewski.

Nagrody i Dyplomy edytuj

Począwszy od 1997 roku przyznawane są nagrody i dyplomy „Zeszytów Literackich”[7].

Nagrody

  • Nagroda im. Josifa Brodskiego w dziedzinie poezji – laureaci: Anna Arno i Monika Ples (2003), Tomasz Różycki (2006), Maciej Niemiec (2012 – pośmiertnie)
  • Nagroda im. Konstantego A. Jeleńskiego za debiut – laureaci: Marcin Sabiniewicz (1997), Anna Arno (2002), Adam Szczuciński (2003), Zofia Król (2006), Natalia de Barbaro (2007)
  • Nagroda im. Pawła Hertza dla tłumaczy – laureaci: Maryna Ochab i Teresa Worowska (2006), Joanna Guze i Małgorzata Łukasiewicz (2007), Joanna Ugniewska (2012)
  • Nagroda im. Józefa Czapskiego za esej – laureaci: Tomasz Cyz (2006), Juliusz Kurkiewicz (2007), Janusz Majcherek i Piotr Mitzner (2012)
  • Nagroda Edytorska – laureaci: Jan Zieliński (2007), Paweł Kądziela i Maria Ofierska (2012)
  • Nagrody im. Krzysztofa Junga Przyjaciół „Zeszytów Literackich” – laureaci: Wojciech Ornat (2012), Maria i Bohdan Paczowscy (2012)
  • Nagroda Specjalna – laureaci: Piotr Kłoczowski (2003), Stanisław Barańczak (2012)

Dyplomy

  • Dyplom Mecenasa Literatury i Sztuk Pięknych – laureaci: Helena Łuczywo, Adam Michnik, Wanda Rapaczyńska, Aleksander Smolar (2007)
  • Dyplom Ojca Założyciela Pisma Literackiego – laureat: Krzysztof Apt (2007)

Wybrane numery tematyczne edytuj

Książki wydane nakładem Zeszytów Literackich edytuj

Pod szyldem pisma ukazują się także publikacje książkowe.

Wydane w Paryżu edytuj

Wydane w Warszawie edytuj

Pisma Zbigniewa Herberta

Pisma Czesława Miłosza

Seria Podróże

Seria Poetycka

Pozostałe książki

Przypisy edytuj

  1. ↑ Koniec „Zeszytów Literackich”. W grudniu 2018 roku ostatni numer kwartalnika [online] [dostęp 2018-10-02] (pol.).
  2. ↑ zeszyty literackie.pl.
  3. ↑ Zbigniew Herbert, Głosy Herberta, Warszawa, Zeszyty Literackie, 2008.
  4. ↑ Tony Judt, Thinking the Twentieth Century: Intellectuals and Politics in the Twentieth Century, Heinemann 2012.
  5. ↑ Materiały wydawcy, źródło: http://zeszytyliterackie.pl/.
  6. ↑ Adam Michnik, „Gazeta Wyborcza”, 15 X 2002.
  7. ↑ „Zeszyty Literackie”, Warszawa 2019, wykaz publikacji 1–144, s. 139–140. ISSN 0751-0357, ISBN 9770751035903.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zeszyty_Literackie&oldid=71385782”