Zgrupowanie Krybar, właśc. Grupa Bojowa „Krybar” – zgrupowanie Armii Krajowej walczące w powstaniu warszawskim, na terenie Powiśla w Rejonie I Obwodu Śródmieście AK od 5 sierpnia do 3 września 1944.

Grupa Bojowa „Krybar”
Ilustracja
Historia
Państwo

 Polskie Państwo Podziemne

Sformowanie

5 sierpnia 1944

Rozformowanie

3 września 1944

Powstańcy z „Krybara”: „Rafałki” ze zgrupowania „Konrad”
Powstańcy z „Krybara”: Pluton zgrupowania „Konrad”
Transporter Szary Wilk zdobyty przez żołnierzy VIII Zgrupowania na ul. Tamka
Pomnik zgrupowania „Krybar” przy ul. Tamka

Grupa Bojowa „Krybar” została utworzona na mocy rozkazu komendanta Rejonu I Obwodu Śródmieście AK 5 sierpnia, z połączenia części dotychczasowych III oraz VIII Zgrupowań oraz oddziału WSOP „Elektrownia”. Dowództwo objął kpt. Cyprian Odorkiewicz „Krybar”. Od 3 września grupa wzmocniona oddziałami ze Starego Miasta otrzymała nazwę Grupa „Powiśle”, której dowództwo objął mjr Stanisław Błaszczak „Róg”. 6 września, po upadku Powiśla, grupa została rozwiązana.

Organizacja edytuj

W skład grupy bojowej weszły:

  • VIII zgrupowanie pod dowództwem por. Mariana Mokrzyckiego „Bicz”, w składzie:
    • 1 kompania – por. Zbyszko Golian „Zbyszek Solny”, plutony 104, 105, 106;
    • 2 kompania – ppor Jan Jasieński „Jaś” (do 7 sierpnia 1944 por. „Bicz” Marian Mokrzycki), plutony 107, 108, 109;
    • 3 kompania – por. Jan Piotrowski „Lewar” (faktycznie walczyła poza zgrupowaniem w Śródmieściu Północnym);
    • 4 kompania – por. Marian Malinowski „Pobóg”, plutony 1141, 1142, 1117;
    • pluton 119 saperów – ppor. Stanisław Andrzejewski „Paweł Zaręba”;
    • pluton 1105 Kolumny Motorowej „Wydra” – por Łęczycki Jerzy „Niesobi".
  • III zgrupowanie „Konrad” – pod dowództwem por. Juliusza Szawdyna „Konrada” w składzie:
    • 1 kompania - por. rez. Henryk Jaworski „Wrzos”;
    • 2 kompania - por. rez. lot. Stanisław Krowacki „Leonowicz";
    • 3 kompania – por. Tadeusz Kisiel „Rawicz”.

Szlak bojowy edytuj

1 sierpnia o godzinie 17.00 oddziały VIII zgrupowania podjęły nieudany, ze względu na przewagę ogniową Niemców, atak na Pałac Rady Ministrów, hotel Bristol i Uniwersytet. 2 i 3 sierpnia toczono walki w celu opanowania Powiśla od Wybrzeża Kościuszkowskiego wzdłuż ul. Tamka do Oboźnej, Nowego Światu i ul. Foksal. Udało się opanować rejon od Nowego Światu wzdłuż ul. Smolnej. Niepowodzeniem zakończył się też atak III zgrupowania na most Poniatowskiego i kolejowy most średnicowy. Zdziesiątkowane oddziały zgrupowania obsadziły Powiśle od mostu Poniatowskiego wzdłuż Solca i ul. Dobrej w kierunku północnym. Sukcesem zakończył się atak na Elektrownię Warszawską. Miało to duże znaczenie psychologiczne, a także strategiczne – energia elektryczna była dostarczana do 5 września.

Po zajęciu Powiśla celem zgrupowania stało się zdobycie silnie ufortyfikowanych budynków Uniwersytetu Warszawskiego. Do przeprowadzenia ataku zbudowano samochód pancerny „Kubuś” i użyto zdobytego na nieprzyjacielu 14 sierpnia transportera opancerzonego Sd.Kfz.251/3 Ausf.D, który najpierw otrzymał nazwę „Jaś”, a później „Szary Wilk”. Ataki podejmowane 23 sierpnia i 2 września zakończyły się niepowodzeniem.

Od 3 do 6 września Niemcy przeprowadzili zmasowane ataki na Powiśle z kilku stron, w wyniku których oddziały zgrupowania traciły kolejne pozycje i zostały zmuszone do wycofania się na drugą stronę Nowego Światu. Do utraty Powiśla straciło ok. 50% żołnierzy[1].

Od 6 września podjęto obronę na odcinku Nowy Świat, Warecka, Poczta Główna. Pozycje te zajmowano do 2 października.

Żołnierze edytuj

W okresie istnienia Zgrupowania Krybar w poszczególnych jego oddziałach zidentyfikowano następujące liczby żołnierzy[2]:

  • VIII zgrupowanie „Bicz”: 706;
  • III zgrupowanie „Konrad”: 780;
  • Oddział WSOP „Elektrownia”: 329.

Wśród nich byli m.in.: Krzysztof Boruń, Janina Burska-Toborowicz „Siostra Janina”, Stanisław Dutkiewicz „Andrzej”, Barbara Kieżun, Mieczysław Kluge „Karol”, Stanisław Kopf, Jan Kosek „Janosik”, Jerzy Rachwał, Janusz Paszyński „Machnicki”, Zofia Raciborska, Zdzisław Sadowski i Stanisław Szuttenbach „Longin”, Wacław Jastrzębowski[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar”. Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 194. ISBN 83-211-1037-1.
  2. Piotr Rozwadowski: Wojsko powstania warszawskiego. Wydanie specjalne. Biblioteka II wojny światowej. Polskie Państwo Podziemne. Bellona, 2014, s. 75. ISBN 978-83-11-13351-8.
  3. Wacław Marian Jastrzębowski. 1944.pl. [dostęp 2020-03-07].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj