Zimokwiat

rodzaj roślin

Zimokwiat (Chimonanthus Lindl.) – rodzaj roślin należący do rodziny kielichowcowatych (Calycanthaceae). Obejmuje 6 gatunków[4][5][6]. Wszystkie są endemitami Chin, występując w ich środkowej, południowo-wschodniej i wschodniej części[4]. Wszystkie gatunki rosną w lasach i zadrzewieniach górskich, rzadziej nad strumieniami i na przydrożach[3], na terenach skalistych[5] na rzędnych od 200 do 2500 m n.p.m.[3] Kwiaty zapylane są przez chrząszcze[5].

Zimokwiat
Ilustracja
Kwiaty zimokwiatu wczesnego (od dołu)
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

Euphyllophyta

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Klad

magnoliowe

Rząd

wawrzynowce

Rodzina

kielichowcowate

Rodzaj

zimokwiat

Nazwa systematyczna
Chimonanthus J. Lindley
Bot. Reg. t. 404. 1 Oct 1819[2]
Typ nomenklatoryczny

C. fragrans J. Lindley (=C. praecox L.)[2]

Synonimy
  • Butneria Duhamel (1755)[3]
  • Meratia Loiseleur-Deslongchamps[2][3]
Liście i owoce zimokwiatu wczesnego

Popularny w uprawie jest zimokwiat wczesny. Gatunek jest jedną z nielicznych i najbardziej efektownie kwitnących roślin w okresie zimowym, od dawna uprawianą jako ozdobna w Chinach i Japonii[5]. Do Europy sprowadzony został w 1766, a do Polski w 1820[7]. Ceniony jest mimo tego, że wzrost od nasienia do pierwszego kwitnienia trwać może przez 12–14 lat. Pachnące kwiaty były podobnie jak kwiaty lawendy przechowywane z tkaninami i bielizną, dla nadania im przyjemnego aromatu[6].

Nazwa rodzajowa, zarówno zwyczajowa, jak i naukowa, powstała ze złożenia słów odnoszących się do specyficznego terminu kwitnienia. W przypadku nazwy naukowej utworzono ją z greckich słów cheimon znaczącego „zima” i anthos znaczącego „kwiat”[7].

Morfologia edytuj

Pokrój
Zrzucające liście i zimozielone krzewy, czasem wyrastające w małe drzewa, o pokroju wyprostowanym[3], z czasem rozłożystym[5]. Młode gałązki są mniej lub bardziej czworokątne w przekroju poprzecznym. Pędy rozgałęziają się dychotomicznie[3].
Liście
Naprzeciwległe, cienkie, czasem nieco skórzaste i szorstkie z wierzchu[3].
Kwiaty
Rozwijają się przed liśćmi w ich kątach, jeszcze w okresie zimowym i wczesną wiosną[5]. Są krótkoszypułkowe. Listki okwiatu zachodzące na siebie, wyrastające spiralnie i mimo pewnego zróżnicowania wielkości nie dzielą się na kielich i koronę. Mają barwę białą, żółtawobiałą, żółtą, często z purpurowymi wzorami. Pręcików jest 5 do 8, ich nitki są cienkie i owłosione. Prątniczków liczne, owłosione. Zalążnia górna składa się z 5–15 wolnych słupków – każdy zawierający po dwa zalążki, z których tylko jeden się rozwija[3].
Owoce
Wydłużone, urnowate owoce rzekome[7][3], zawierają niełupki z pojedynczymi nasionami o długości 1 cm[5].

Systematyka edytuj

Jeden z rodzajów z podrodziny Calycanthoideae Burnett w obrębie rodziny kielichowcowatych Calycanthaceae[1].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy edytuj

  1. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-08-06] (ang.).
  2. a b c Chimonanthus J. Lindley. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-01-08].
  3. a b c d e f g h i Chimonanthus Lindley. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-08].
  4. a b c Chimonanthus Lindl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-01-08].
  5. a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 73. ISBN 0-333-73003-8.
  6. a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 193, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. a b c Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. Tom III. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 114-115. ISBN 83-01-12029-0.