Zofia Trzeszczkowska

polska poetka i tłumaczka

Zofia Trzeszczkowska, z domu Mańkowska (ur. 1847 w Dorohowicy na Białorusi, zm. 7 października 1911 tamże) – polska poetka i tłumaczka.

Zofia Trzeszczkowska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1847
Dorohowica

Data i miejsce śmierci

7 października 1911
Dorohowica

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Pisała tylko pod pseudonimem literackim Adam M-ski, stanowiącym skrót nazwiska jej ojca. Była żoną oficera, podczas wojny rosyjsko-tureckiej wyjechała wraz z nim do Rosji. Towarzyszyła mu w tej wyprawie będąc cały czas w męskim przebraniu. Po jej śmierci ujawniono prawdziwe nazwisko.

Swoje wiersze publikowała w krakowskim „Ateneum”, warszawskich: „Życiu”, „Głosie”, „Prawdzie”, „Tygodniku Ilustrowanym”. Jedynie poemat Jeden z wielu (z 1890) udało się wydrukować; reszta publikacji, w tym zbiór wierszy Przebrzmiałe akordy, została wstrzymana przez cenzurę. Tłumaczyła dzieła Byrona, Baudelaire’a, Camõesa, Lamartine'a, Mistrala, Machara.

Życiorys

edytuj

Ta, dziś już niemal zapomniana, poetka przez całe życie ukrywała swoją płeć i znana była powszechnie pod kryptonimem Adama M-ski, co było skrótem imienia i nazwiska jej ojca. Dopiero po jego śmierci okazało się, że autorka licznych przekładów jest kobietą. Trzeszczkowska tak dalece i tak konsekwentnie zatajała swą kobiecość, że przebywając stale w swym majątku rodzinnym nie była nigdy w Warszawie, kontakty ze środowiskiem literackim i z redakcjami pism, w których publikowała, utrzymywała wyłącznie na drodze korespondencji.

Twórczość

edytuj

Swoje oryginalne wiersze, nigdy nie zebrane i nie wydane w osobnych tomach, publikowała w czasopismach epok, do których chronologicznie ze względu na datę urodzenia należała, a więc zarówno w pozytywistycznej „Prawdzie”, w „Ateneum”, w „Głosie” i „Tygodniku Ilustrowanym”, jak też warszawskim i krakowskim „Życiu”.

Utwory te w swej zawartości treściowej i orientacji ideowej powtarzały motywy i tematy będące tylko odbiciem stanu i tradycji polskiej poezji XIX-wiecznej; uczucia patriotyczne oraz echa walk wyzwoleńczych. Najwięcej rysów własnych zawierały te wiersze, w których znajdowało swój wyraz długoletnie obcowanie poetki z folklorem i krajobrazem kresów białoruskich, zwłaszcza Pieśni dorohowieckie, poświęcone wsi, która była majątkiem rodzinnym.

Mimo wtórności tematycznej oryginalna twórczość Trzeszczkowskiej odznacza się wysoką sprawnością wierszopisarską, a cecha ta ujawnia się mocno w pracy przekładowej, której poświęcił Adam M-ski bodaj najwięcej czasu i trudu, i przez którą stał się uznany. Rozpiętość zainteresowań translatorskich tej poetki była bardzo duża, od Camõesa do Byrona i Lamartine'a. Doskonała znajomość języków, z których tłumaczyła, intuicja lingwistyczna, a także sprawność wersyfikacyjna ułatwiła jej wczucie się każdorazowo w indywidualną własność przekładanych utworów i znalezienie dla ich polskiej wersji odpowiedniego wyrazu.

Teksty

edytuj
  • Jeden z wielu (1890)[1]
  • Przebrzmiałe akordy (zbiór wierszy)
  • Tęskna
  • Usta
  • Wziąłem ci wszystko...
  • Zagasłe oczy

Tłumaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Zofia Trzeszczkowska, Jeden z wielu : poemat [online], polona.pl [dostęp 2019-09-18].

Bibliografia

edytuj
  • J.Z. Jakubowski: Poetki Młodej Polski. Wrocław: 1963.
  • M. Jastrun: Antologia poezji Młodej Polski. Wrocław: 1982.

Linki zewnętrzne

edytuj