Wikipedia

Zoramthanga

indyjski polityk


Zoramthanga (ur. 13 lipca 1944[1] w Samthangu[2]) – indyjski polityk, premier stanowy Mizoramu (1998–2008, od 2018). Pochodzi z wielodzietnej rodziny, urodził się w pobliżu granicy z Mjanmą. Wstąpił w szeregi Mizo National Front (MNF), organizacji zbrojnej walczącej z rządem indyjskim. Od 1966 w podziemiu, zdobył zaufanie przywódcy MNF Laldengi, został jego adiutantem, następnie zaś prywatnym sekretarzem. Przebywał na emigracji politycznej, kolejno w Pakistanie Wschodnim, Mjanmie i Pakistanie. Do Indii powrócił w 1976, między 1980 a 1986 nadzorował partyzancką aktywność MNF z kwater organizacji na terytorium Mizoramu. Zastępca szefa separatystycznego rządu Mizoramu na uchodźstwie (od 1979). Wiceprzewodniczący, następnie od 1990 przewodniczący MNF. Kluczowa postać negocjacji pokojowych z rządem indyjskim. Po kapitulacji MNF w lipcu 1986 zaangażował się w życie polityczne. Poseł do Zgromadzenia Ustawodawczego Mizoramu różnych kadencji, w okresie od 1987 (ostatnia reelekcja w 2018). Minister edukacji i finansów stanu, następnie lider opozycji (1993-1998). Premier Mizoramu (1998-2008, od 2018). Wprowadził na terytorium Mizoramu zakaz sprzedaży i spożycia alkoholu. Zaangażowany w negocjacje ze zbrojnymi organizacjami działającymi na północnym wschodzie Indii. Ceniony za umiejętności oratorskie, w 2017 opublikował bestselerową książkę Mizo Hnam Movement History, poświęconą historii Mizoramu.

Zoramthanga
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

13 lipca 1944
Samthang

Zawód, zajęcie

polityk

Stanowisko

premier stanowy Mizoramu (1998–2008, od 2018)

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Młodość i wykształcenie edytuj

Urodził się w Samthang[3] w dystrykcie Champhai, w pobliżu granicy z Mjanmą[4][5], jako syn Darphungi i Vanhnuaichhingi[6]. Pochodzi z wielodzietnej rodziny, ma sześcioro rodzeństwa[7]. Ukończył Government Gandhi Memorial School w Champhai, kształcił się następnie w zakresie literatury angielskiej w D.M. College w Manipurze[8].

W ruchu separatystycznym edytuj

W 1965[9], wciąż jako student, wstąpił w szeregi Mizo National Front, organizacji walczącej z rządem indyjskim[10]. Rok później zszedł do podziemia[9]. Zdobył zaufanie Laldengi, przywódcy MNF, został jego adiutantem, następnie zaś prywatnym sekretarzem (1969)[11]. Towarzyszył mu na politycznej emigracji, początkowo w Pakistanie Wschodnim (dzisiejszy Bangladesz), później w stanie Rakhine w Mjanmie, wreszcie zaś w Pakistanie. W 1970 towarzyszył Laldendze w podróży do Chin, spotkał się podczas niej z premierem Zhou Enlaiem[9]. Do Indii powrócił na początku 1976, od 1980 do 1986 nadzorował partyzancką aktywność MNF przebywając już w Mizoramie. Korzystał wówczas z ukrytych w dżungli kwater organizacji[12]. W maju 1982 wydał nakaz opuszczenia Mizoramu przez osoby nienależące do ludu Mizo. Podobne deklaracje są integralną częścią miejscowego nacjonalizmu, kierowane są tak do osób pochodzących z pozostałych części Indii jak i do osiadłej w Mizoramie ludności plemiennej. Dokument podpisany przez Zoramthangę odróżniał się od innych tekstów tego typu. Pozwalał bowiem na pozostanie między innymi chrześcijanom regularnie uczęszczającym na nabożeństwa czy innym niż Mizo mongoloidom[13].

Awansowany w 1979, został zastępcą szefa separatystycznego rządu Mizoramu na uchodźstwie[14]. Awansował też w hierarchii MNF, otrzymał pozycję wiceprzewodniczącego macierzystej formacji[15]. Stanął wreszcie na jej czele po śmierci Laldengi w 1990[16].

Działalność polityczna od 1986 edytuj

Odgrywał kluczową rolę w negocjacjach pokojowych z władzami federalnymi[17]. Po kapitulacji MNF w lipcu 1986 i podpisaniu porozumienia z indyjskim rządem nadzorował przekształcenie Mizo National Front w partię polityczną[18]. Do Zgromadzenia Ustawodawczego Mizoramu wybrany po raz pierwszy w 1987, mandat odnawiał kolejno w 1989, 1993, 1998, 2003 i 2018[19].

W pierwszym rządzie Mizo National Front, kierowanym przez Laldengę, odpowiadał za resorty edukacji i finansów (od 1987)[20]. Był następnie liderem opozycji w stanowej legislatywie (1993–1998). Od 1998 do 2008 stał na czele stanowego rządu[21][22]. Funkcję premiera Mizoramu objął ponownie 15 grudnia 2018[23]. Jego zaprzysiężeniu towarzyszyło odczytywanie wersetów biblijnych oraz modlitwy[24], po raz pierwszy od przyznania Mizoramowi statusu stanu w 1987[25]. Religijny charakter ceremonii spotkał się z krytyką i zarzutami pogwałcenia rozdziału Kościoła od państwa[26][27]. Ceremonia zaprzysiężenia premiera oraz ministrów po raz pierwszy została przeprowadzona w języku mizo[28].

Zgodnie ze składanymi w kampanii wyborczej obietnicami wprowadził na terytorium Mizoramu zakaz sprzedaży i spożycia alkoholu[29]. Odwołał się tym samym do głęboko zakorzenionych tradycji poparcia dla prohibicji w zdominowanym przez protestantyzm mizoramskim społeczeństwie[30]. W połowie 2023, podczas krwawych rozruchów, które wstrząsnęły sąsiednim Manipurem[31][32] starał się nie ingerować w sprawy wewnętrzne tego stanu. Opowiadał się jednocześnie publicznie za zjednoczeniem wszystkich Mizo żyjących w granicach Indii w ramach jednej jednostki administracyjnej, odwołując się tak do długoletnich tradycji Mizo National Front w tej kwestii jak i do ducha porozumienia pokojowego z 1986[33].

Poza aktywnością polityczną w obrębie rodzinnego stanu zaangażowany jest również w negocjacje ze zbrojnymi organizacjami działającymi na północnym wschodzie Indii. Odgrywa w nich istotną rolę, pośrednicząc z reguły między rządem w Nowym Delhi a separatystami. Podkreślano zwłaszcza wysiłki Zoramthangi w tym kierunku związane z Nagalandem[34][35][36][37]. Proces negocjacji z separatystami porównywał do uwodzenia kobiety. Zestawienie to rozbawiło premiera Atal Bihari Vajpayeego, który, usłyszawszy je, miał wybuchnąć śmiechem[38].

Osobowość i dorobek twórczy edytuj

Ceniony za swoje umiejętności oratorskie[39][40]. Nie zna języka hindi[41], co wzbudzało pewne zainteresowanie, zwłaszcza w kontekście federalnych spotkań premierów stanowych prowadzonych w tym właśnie języku czy spotkań regionalnych NEDA, koalicji partii politycznych do której MNF należy[42]. Pobożny chrześcijanin, w 2007 skomponował pieśń-modlitwę, którą wykonał później popularny piosenkarz chrześcijański Joseph Zaihmingthanga[43].

Jest autorem Mizo Hnam Movement History, książki poświęconej historii Mizoramu od okresu rządów brytyjskich do podpisania porozumienia pokojowego z 1986. Praca zeszła z prasy drukarskiej w 2017, szybko osiągając status bestsellera[44][45].

Życie prywatne edytuj

2 lutego 1988, w kościele prezbiteriańskim w Dawrpui, poślubił Roneihsangi. Doczekał się z nią 2 dzieci, syna Ramthansiama i córki Milari[46].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Mizoram Legislative Assembly: Bio data of Shri Zoramthanga. [w:] Members of Legislative Assembly [on-line]. mizoram.nic.in. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  2. ↑ MNF: PU ZORAMTHANGA PRESIDENT, MNF. mnfparty.in. [dostęp 2022-01-03]. (ang.).
  3. ↑ Oinam Sunil: Zoramthanga has herculean task ahead. [w:] The Times of India [on-line]. timesofindia.indiatimes.com, 2013-11-24. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  4. ↑ Staff: Zoramthanga still going strong at 64. [w:] One India [on-line]. oneindia.com, 2008-07-13. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  5. ↑ Correspondent: Zoramthanga turns 76. [w:] The Assam Tribune [on-line]. assamtribune.com, 2020-07-14. [dostęp 2020-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-25)]. (ang.).
  6. ↑ NET Web Desk: Political Stalwarts Greet Mizoram CM Zoramthanga On His Birthday. [w:] NorthEast Today [on-line]. northeasttoday.in, 2021-07-13. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  7. ↑ PTI: Mizoram CM's sister dies of Covid, state's positivity rate at 32 per cent. [w:] The Times of India [on-line]. timesofindia.indiatimes.com, 2021-09-27. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  8. ↑ Zodin Sanga: Zoramthanga is as fit as a fiddle at 75!. [w:] The Assam Tribune [on-line]. assamtribune.com, 2010-09-15. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  9. ↑ a b c Shantanu Nandan Sharma: Zoramthanga: From being an insurgent to becoming Mizoram CM. [w:] The Economic Times [on-line]. economictimes.indiatimes.com, 2018-12-16. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  10. ↑ Henry L. Khojol: PM Modi, others greet Mizoram CM Zoramthanga on his 76th birthday. [w:] East Mojo [on-line]. eastmojo.com, 2020-07-13. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  11. ↑ FE Online: Zoramthanga Election Result: Meet the man who could be next Mizoram CM. [w:] Financial Express [on-line]. financialexpress.com, 2018-12-11. [dostęp 2022-01-03]. (ang.).
  12. ↑ Sudipta Bhattacharjee: ‘We orchestrated daring escapes from Indian custody, including one from the IB headquarters in James Bond style’. [w:] The Telegraph [on-line]. telegraphindia.com, 2021-06-27. [dostęp 2022-01-03]. (ang.).
  13. ↑ Singh 2014 ↓.
  14. ↑ IANS: Loyalty to Mizo cause propels Zoramthanga back to power. [w:] Onmanorama [on-line]. onmanorama.com, 2018-12-15. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  15. ↑ Prasanta Mazumdar: MNF chief Zoramthanga: The Sun Tzu of Mizoram. [w:] The New Indian Express [on-line]. newindianexpress.com, 2018-12-11. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  16. ↑ Sangeeta Barooah Pisharoty: 'I Won't Need the BJP to Form Government in Mizoram': Zoramthanga. [w:] The Wire [on-line]. thewire.in, 2018-12-11. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  17. ↑ The Hindu Net Desk: Who is Zoramthanga, the newly elected CM of Mizoram. [w:] The Hindu [on-line]. thehindu.com, 2018-12-15. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  18. ↑ S. Ghosh: 'Voters were fed up with corruption'. [w:] Frontline [on-line]. frontline.thehindu.com, 1998-12-05. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  19. ↑ Government of Mizoram: Chief Minister PU ZORAMTHANGA (15.12.2018 - ). [w:] About Government [on-line]. mizoram.nic.in. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  20. ↑ PTI: China and Pak Supported Mizo Insurgency, Says Former Chief Minister in Autobiography. [w:] The Wire [on-line]. thewire.in, 2018-12-10. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  21. ↑ Utpal Parashar: Zoramthanga: Second coming for the former rebel turned politician. [w:] Hindustan Times [on-line]. hindustantimes.com, 2018-12-12. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  22. ↑ Scroll Staff: Mizoram: Zoramthanga to take oath as chief minister on Saturday, say reports. [w:] Scroll.in [on-line]. scroll.in, 2018-12-12. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  23. ↑ Scroll Staff: Mizoram: Zoramthanga takes oath as chief minister. [w:] Scroll.in [on-line]. scroll.in, 2018-12-15. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  24. ↑ Paritosh Chakma: Chakmas : indigenous peoples of Mizoram. New Delhi: BlueRose Publishers, 2019, s. 73. ISBN 978-93-5382-993-3.
  25. ↑ Utpal Parashar: Mizo National Front leader Zoramthanga sworn in as Mizoram chief minister. [w:] Hindustan Times [on-line]. hindustantimes.com, 2018-12-15. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  26. ↑ Swarajya Staff: Church State Separation To Church-State? In A First, CM’s Oath Taking Ceremony Conducted With Bible Verses In Mizoram. [w:] Swarajya [on-line]. swarajyamag.com, 2018-12-16. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  27. ↑ Paritosh Chakma: Chakmas : indigenous peoples of Mizoram. New Delhi: BlueRose Publishers, 2019, s. 73-74. ISBN 978-93-5382-993-3.
  28. ↑ Devdiscourse News Desk: Mizo Synod, read aloud verses from Bible and led the prayer. [w:] Devdiscourse [on-line]. devdiscourse.com, 2018-12-15. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  29. ↑ Krishna Kumar Rai: CM Zoramthanga bans liquor in Mizoram. [w:] TFI Post [on-line]. tfipost.com, 2018-12-19. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  30. ↑ N William Singh: The fall of kohhran swarkar in Mizoram. [w:] Himal Southasian [on-line]. himalmag.com, 2014-08-26. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  31. ↑ Madhusree Goswami: 'CM Biren Singh Pushing Anti-Tribal Agenda': Why Is Manipur on the Boil?. [w:] The Quint [on-line]. thequint.com, 2023-05-03. [dostęp 2023-05-31]. (ang.).
  32. ↑ Smitha Nair: Interview: ‘Biren Singh pushed rash policies in Manipur, added to Kuki resentment’. [w:] Scroll.in [on-line]. scroll.in, 2023-05-23. [dostęp 2023-06-01]. (ang.).
  33. ↑ Isaac Zoramsnaga: Mizoram CM Zoramthanga bats for unification of Zo areas?. [w:] NorthEast Live [on-line]. northeastlivetv.com, 2023-05-19. [dostęp 2023-06-07]. (ang.).
  34. ↑ Wasbir Hussain: Parties focus on peace, development. [w:] Hindustan Times [on-line]. hindustantimes.com, 2003-11-18. [dostęp 2022-01-03]. (ang.).
  35. ↑ Subir Bhaumik: Mizoram's model elections. [w:] BBC News [on-line]. bbc.co.uk, 2003-11-18. [dostęp 2022-01-03]. (ang.).
  36. ↑ Unrepresented Nations & Peoples Organization: "Nagas Shouldn't Be a Danger to India and Vice Versa". [w:] About Government [on-line]. unpo.org, 2005-03-03. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  37. ↑ Karin Kaasik: The Chin and Mizo: Ex-brothers?. [w:] The Irrawaddy [on-line]. irrawaddy.com, April 2004. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  38. ↑ Subir Bhaumik: I told Atalji negotiating with a rebel group is like wooing a lady: Zoramthanga. [w:] The Telegraph [on-line]. telegraphindia.com, 2020-02-08. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  39. ↑ The Sunday Profile: The rebel who chose peace. [w:] The Indian Express [on-line]. indianexpress.com, 2021-08-08. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  40. ↑ He once discarded this seat,now his fate depends on it. [w:] The Indian Express [on-line]. indianexpress.com, 2013-11-21. [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  41. ↑ Myithili Hazarika: ‘They all spoke in Hindi’: When Mizoram CM hit translation hurdle at meeting with PM Modi. [w:] The Print [on-line]. theprint.in, 2020-04-29. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  42. ↑ Hoihnu Hauzel: Life And Career Of Pu Zoramthanga. [w:] The North East Stories [on-line]. thenestories.com, 2020-05-28. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  43. ↑ Sangeeta Barooah Pisharoty: How the BJP Set the Agenda for Its Ambitious ‘Look Northeast’ Policy. [w:] The Wire [on-line]. thewire.in, 2016-12-31. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
  44. ↑ Utpal Parashar: Mizoram’s ex-CM Zoramthanga, a rebel-turned-politician, pens history bestseller. [w:] Hindustan Times [on-line]. hindustantimes.com, 2017-03-20. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  45. ↑ IANS: Zoramthanga's loyalty to Mizo National Front helped him return to power. [w:] Business Standard [on-line]. business-standard.com, 2018-12-15. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).
  46. ↑ Bureau Report: Life And Career Of Pu Zoramthanga. [w:] Zee News [on-line]. zeenews.india.com, 2003-11-13. [dostęp 2020-12-24]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zoramthanga&oldid=72879188”