Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej

ogólnopolska organizacja harcerska

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR) – organizacja harcerska, powołana 12 lutego 1989 przez instruktorów z terenu całej Polski. Powstała, aby zjednoczyć wysiłki niezależnych środowisk harcerskich poprzez powołanie alternatywnej ogólnopolskiej organizacji harcerskiej.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
ilustracja
Data powstania

12 lutego 1989

Liczebność

20 653

Zasięg działalności

Polska

Siedziba

ul. Litewska 11/13
00-589 Warszawa

Jednostka naczelna

Rada Naczelna ZHR

Władze
Przewodniczący

hm. Krzysztof Wójtowicz

Naczelnicy

hm. Anna Stasik (Naczelniczka Harcerek ZHR)
hm. Marcin Mucha (Naczelnik Harcerzy ZHR)

Strona internetowa

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej odwołuje się do tradycji ideowej skautingu i polskiego harcerstwa, kontynuuje zasady programowe, metodyczne i organizacyjne Związku Harcerstwa Polskiego lat 1918–1939 oraz twórczo rozwija dorobek niezależnych środowisk harcerskich działających po 1945 w ZHP i poza nim. ZHR używa tradycyjnego hymnu, odznak oraz Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego. Lilijka harcerska będąca symbolem ZHR (tradycyjna lilijka przepasana w węźle biało-czerwoną szarfą) została zaprojektowana w 1989 przez hm. Małgorzatę Wojtkiewicz z Sopotu.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej to wspólnota przyjaciół – dzieci, młodzieży i dorosłych, która w oparciu o wartości chrześcijańskie, poprzez przykład własny instruktorek i instruktorów harcerskich, pracę nad sobą, służbę, przygodę oraz inne elementy metody harcerskiej wychowuje człowieka pełnego radości życia, odpowiedzialnego za Polskę i gotowego podjąć wyzwania współczesności.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej jest organizacją non-profit, od 20 kwietnia 2004 zarejestrowany jest jako organizacja pożytku publicznego. Związek opiera swoją działalność wychowawczą na społecznej pracy członków. Związek jest niezależny organizacyjnie i ideowo od jakiejkolwiek partii politycznej[1]. Związek od kilkunastu lat współpracuje z Confederation of European Scouts, posiadając tam status członka współpracującego (ang. associate member)[2] a od października 2023 status organizacji zaprzyjaźnionej.[3] ZHR uczestniczy także w organizowanym przez CES co cztery lata Eurojamie. ZHR od wielu lat współpracuje z organizacjami harcerskimi poza granicami kraju, w tym Związkiem Harcerstwa Polskiego działającym poza granicami kraju, Związkiem Harcerstwa Polskiego na Litwie i Harcerstwem Polskim na Ukrainie, czego owocem było podpisanie 14 października 2017 roku w Krakowie Porozumienia Organizacji Harcerskich[4].

Historia edytuj

Metoda harcerska edytuj

Praca wychowawcza prowadzona jest w oparciu o metodę harcerską w odrębnych organizacjach harcerek i harcerzy. Związek modyfikuje swój program i sposoby działania, aby odpowiadać na wyzwania zmieniającej się rzeczywistości.

Zbiórki odbywają się regularnie w grupach metodycznych podzielonych programowo oraz wiekowo odpowiadając na wyzwania wychowawcze rozwoju psychofizycznego młodego człowieka.

Zuchy/Zuchenki: 7–11 lat

Harcerze/Harcerki: 11–15 lat

Wędrownicy/Wędrowniczki: 15–18 lat

Harcerze Starsi/Harcerki Starsze: 18–30 lat

Sylwetka Instruktora ZHR edytuj

Instruktor dba o rozwój własny, odkrycie własnego powołania i wytrwale dąży do wyznaczonych przez siebie celów. Jest chrześcijaninem, zna zasady swojej wiary i pogłębia je, żyje nauką Kościoła. Jest patriotą aktywnie służy swojemu krajowi, uczestniczy w życiu kraju, zna jego historię. Dąży do ideału zawartego w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim, zna i stosuje odpowiednią metodę harcerską.

Służba edytuj

Elementem wychowania harcerskiego ZHR jest służba rozumiana jako wyraz czynnej chęci niesienia pomocy bliźnim. Drużyny harcerskie zrzeszone w ZHR pełnią służbę na rzecz wybranych przez siebie podmiotów.

Szczególną formą służby z wieloletnią tradycją jest Biała Służba jako służba pomocnicza pielgrzymom podczas pielgrzymek papieskich. Stała się elementem kształtującym ZHR i znakiem rozpoznawczym organizacji. Biała służba w istotny sposób skupiła i zintegrowała harcerstwo, które skrystalizowało się w formie RHR-u, stając się ważnym elementem rodowodu ZHR. Wydarzeniami, gdzie harcerze pełnią służbę przede wszystkim polegającą na zabezpieczeniu medycznym są Światowe Dni Młodzieży.

ZHR od początku istnienia poprzez Referat Wschód gromadzący różne środowiska z całej Polski angażował się we współpracę z polskimi organizacjami harcerskimi w krajach byłego ZSRR. Działanie przyniosło efekt w postaci wsparcia kształceniowego oraz wymiany metodycznej i programowej. Ważnym elementem działania Referatu Wschód stało się pełnienie służby na rzecz rodaków mieszkających poza granicami Polski.

Władze edytuj

  • Władze naczelne:
    • Zjazd ZHR – najwyższa władza ZHR, zwoływany jest co 2 lata
    • Rada Naczelna ZHR – składająca się z: 22 członków wybranych przez Zjazd ZHR, Przewodniczącego ZHR, Naczelniczki Harcerek, Naczelnika Harcerzy oraz 12 przewodniczących zarządów okręgów
    • Naczelnictwo ZHR – zarząd ZHR, Skład: Przewodniczący ZHR, Naczelniczka Harcerek, Naczelnik Harcerzy oraz 8 członków wybranych przez Radę Naczelną w tym: 2 wiceprzewodniczących, Sekretarz Generalny ZHR, Naczelny Kapelan, Skarbnik i Komisarz Zagraniczny
    • Przewodniczący ZHR
    • Naczelniczka Harcerek ZHR
    • Naczelnik Harcerzy ZHR,
    • Komisja Rewizyjna ZHR – 9 członków wybranych przez Zjazd ZHR kontroluje działalność władz Związku oraz jednostek organizacyjnych pod względem przestrzegania przez nie Statutu, regulaminów Związku oraz powszechnie obowiązujących przepisów prawa, kontroluje gospodarkę majątkową Związku, oraz przedstawia władzom Związku i jednostkom organizacyjnym informacje, zalecenia, i wnioski wynikające z kontroli.
    • Sąd Harcerski ZHR – 5 członków wybranych przez Zjazd ZHR rozpatruje apelacje członków Związku, usuniętych ze Związku lub w inny sposób ukaranych dyscyplinarnie przez władze, rozstrzyga wszelkie spory między członkami Związku oraz między tymi członkami a władzami Związku oraz spory majątkowe pomiędzy okręgami ZHR posiadającymi osobowość prawną oraz pomiędzy tymi okręgami a Związkiem.
       
      Siedziba Związku przy ul. Litewskiej 11/13 w Warszawie
  • Władze okręgu:
  • obwody ZHR

Aktualne Władze Naczelne[5] edytuj

Zjazd Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej edytuj

Zjazd jest naczelną władzą Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. Zjazd jest zwoływany co dwa lata. Termin oraz miejsce zjazdu ustala ustępująca Rada Naczelna ZHR stosowną uchwałą.

W zjeździe uczestniczą delegatki i delegaci, którzy zostali wybrani przez instruktorów i instruktorki w odpowiednim Okręgu ZHR oraz z urzędu: członkowie Rady Naczelnej, Naczelnictwa, Komisji Rewizyjnej ZHR oraz Sądu Harcerskiego. Zjazd jest prawomocny przy obecności co najmniej połowy delegatek i delegatów.

Nadzwyczajny Zjazd ZHR edytuj

  • Zwoływany z własnej inicjatywy przez Naczelnictwo, na prośbę Rady Naczelnej, Komisji Rewizyjnej Związku lub na pisemne żądanie połowy delegatek i delegatów ostatniego Zjazdu.
  • W Naczelnym Zjeździe ZHR biorą udział władze ZHR oraz delegatki i delegaci ostatniego Zjazdu.
  • Na Nadzwyczajnym Zjeździe rozpatrywane są tylko te sprawy przez które ów zjazd zwołano.

Kalendarium Zjazdów edytuj

  • I Zjazd Walny ZHR – 1-2.04.1989 r. – Sopot
  • II Zjazd ZHR – 30.11-02.12.1990 r. – Wrocław
  • Nadzwyczajny Zjazd ZHR Zjednoczeniowy – 3.10.1992 r. – Warszawa
  • III Zjazd ZHR – 26-28.02.1993 r. – Warszawa
  • IV Zjazd ZHR – 23-26.02.1995 r. – Warszawa
  • V Zjazd ZHR – 02-03.03.1997 r. – Otwock
  • VI Zjazd ZHR – 15-17.10.1999 r. – Warszawa
  • VII Zjazd ZHR – 23-25.11.2001 r. – Warszawa
  • Zjazd Programowy ZHR – 28-30.11.2003 r. – Poznań
  • VIII Zjazd ZHR – 26-28.03.2004 r. – Gdynia
  • IX Zjazd ZHR – 21-23.04.2006 r. – Warszawa
  • X Zjazd ZHR – 11-13.04.2008 r. – Warszawa
  • XI Zjazd ZHR – 23-25.04.2010 r. – Warszawa
  • XII Zjazd ZHR – 20-22.04.2012 r. – Warszawa
  • (XIII) Nadzwyczajny Zjazd ZHR – 8.09.2012 r. – Częstochowa
  • XIV Zjazd ZHR – 04-06.04.2014 r. – Gdańsk
  • XV Zjazd ZHR – 01-03.04.2016 r. – Warszawa
  • XVI Zjazd ZHR – 13-15.04.2018 r. – Warszawa
  • Nadzwyczajny Zjazd ZHR – 18.04.2020 r. – forma zdalna, obrady transmitowane z Sali Ministerstwa Rozwoju w Warszawie
  • XVII Zjazd ZHR – 27-29.08.2021 r. – Ząbie
  • Nadzwyczajny Zjazd ZHR – 25-27.11.2022 r. – Warszawa
  • XVIII Zjazd ZHR 01-03.09.2023 r. – Ząbie

Historia Zjazdów edytuj

I Zjazd ZHR – odbył się w Sopocie, 1 i 2 kwietnia 1989 roku. W zjeździe wzięło udział 424 delegatek i delegatów z całego kraju. Uchwalono Statut ZHR, wybrano władze, m.in. przewodniczącego ZHRhm. Tomasz Strzembosz, naczelnika ZHR – hm. Krzysztof Stanowski.

II Zjazd ZHR – odbył się we Wrocławiu, trwał dwa dni (30 listopada do 1 grudnia 1990 roku) z udziałem 204 delegatek i delegatów z całego kraju. Na zjeździe podjęto 8 Uchwał, dokonano podziału na dwie autonomiczne organizacje: Harcerzy i Harcerek. Przewodniczącym został ponownie hm. Tomasz Strzembosz, nowym naczelnikiem – hm. Tomasz Maracewicz, a naczelniczką – hm. Bogusława Pasieka-Butkiewicz.

Nadzwyczajny Zjazd ZHR Zjednoczeniowy – który odbył się 3 października 1992 w Warszawie, został zwołany, aby podjąć decyzję o zjednoczeniu ZHR i ZHP-1918. Honorowym gościem zjazdu był prymas Polski kardynał Józef Glemp.

III Zjazd ZHR – odbył się w Warszawie w dniach 26-28 lutego 1993 roku. W zjeździe wzięło udział 248 delegatek i delegatów. Honorowym przewodniczącym został hm. Tomasz Strzembosz, przewodniczącym – hm. Wojciech Hausner, naczelniczką – hm. Maria Kuczma, naczelnikiem – hm. Marcin Jędrzejewski. Na zjeździe wręczono również sztandar Związkowi Harcerstwa Rzeczypospolitej przez fundatorów.

IV Zjazd ZHR – odbył się 25 i 26 lutego 1995 roku w Warszawie. Nastąpiły poważne zmiany w statucie, wykreślono otwartość światopoglądową i możliwość składania Przyrzeczenia Harcerskiego na Dobro Najwyższe. Podjęto uchwałę o przystąpieniu do Federacji Harcerstwa Polskiego. Wybrano władze: przewodniczący – hm. Feliks Borodzik, naczelniczka harcerek – hm. Urszula Kret i naczelnik harcerzy – hm. Marcin Jędrzejewski.

V Zjazd ZHR – obradował w dniach 1 i 2 marca 1997 roku w Otwocku. Wybrano władze: przewodniczący – hm. Feliks Borodzik, naczelniczka harcerek – hm. Urszula Kret i naczelnik harcerzy – hm. Adam Komorowski.

VI Zjazd ZHR – obradował w dniach 16 i 17 października 1999 roku w Warszawie. Zakończył się nieudaną próbą zamiany paragrafu 4 punktu 4 Statutu, który brzmiał: „Związek jest organizacją chrześcijańską, otwartą na wszystkich, których postawa jest zgodna z Przyrzeczeniem i Prawem Harcerskim.” Wybrano władze: przewodniczący – hm. Piotr Koj, naczelniczka harcerek – hm. Ewa Borkowska-Pastwa i naczelnik harcerzy – hm. Adam Komorowski.

VII Zjazd ZHR – obradował w dniach 22-24 listopada 2001 roku w Warszawie. Delegaci nie wprowadzili istotnych zmian ideowych czy też organizacyjnych w Związku. Proponowana poprawka do statutu stwierdzająca chrześcijański charakter ZHR nie została przyjęta. Wybrano władze: przewodniczący – hm. Piotr Koj, naczelniczka harcerek – hm. Ewa Borkowska-Pastwa i naczelnik harcerzy – hm. Paweł Zarzycki.

VIII Zjazd ZHR – obradował 26 do 28 marca 2004 roku w Gdyni. VIII Zjazd wprowadził do Statutu ZHR-u kilka poprawek, z których najważniejsza określa, że instruktorki i instruktorzy ZHR-u są chrześcijanami (czego deklaracja stała się jednym z wymagań uzyskania stopnia instruktorskiego). Wybrano władze: przewodniczący – hm. Kazimierz Wiatr, naczelniczka harcerek – hm. Magdalena Masiak i naczelnik harcerzy – hm. Paweł Zarzycki.

IX Zjazd ZHR – obradował w dniach 21-23 kwietnia 2006 roku w Warszawie. Wprowadził do Statutu ZHR kilka poprawek, stanowiących m.in. że nie można łączyć członkostwa w Sądzie Harcerskim, Komisji Rewizyjnej ZHR z udziałem w innych władzach Związku z wyjątkiem udziału w Zjeździe ZHR oraz zjazdach okręgów. Dopisano do działań ZHR informację wymaganą przez ustawę o organizacjach pożytku publicznego. Wybrano władze naczelne: przewodniczącym został hm. Marcin Jędrzejewski, naczelniczką harcerek ponownie hm. Magdalena Masiak, a naczelnikiem harcerzy hm. Michał Sternicki.

X Zjazd ZHR – obradował w dniach 11-13 kwietnia 2008 roku w Warszawie. Wybrano władze naczelne: przewodniczącym został hm. Michał Butkiewicz, naczelniczką harcerek hm. Maria Brzeska-Deli, a naczelnikiem harcerzy hm. Michał Sternicki.

XI Zjazd ZHR – obradował w dniach 23-25 kwietnia 2010 roku w Warszawie. Wybrano władze naczelne: przewodniczącym został hm. Michał Butkiewicz wybrany na drugą kadencję pokonując hm. Ireneusz Dzieszko stosunkiem głosów 168 do 65. Naczelniczką harcerek została ponownie hm. Maria Brzeska-Deli, na naczelnika harcerzy wybrano hm. Radosława Podogrockiego.

XII Zjazd ZHR – obradował w dniach 20-22 kwietnia 2012 roku w Warszawie. Wybrano władze naczelne: przewodniczącym została hm. Ewa Borkowska-Pastwa. Naczelniczką harcerek została hm. Katarzyna Bieroń, wygrywając z hm. Ewą Ciosek, na naczelnika harcerzy wybrano hm. Sebastiana Grochalę.

XIII (Nadzwyczajny) Zjazd ZHR – obradował w dniu 8 września 2012 w Częstochowie. Zjazd obradował wyłącznie w sprawach, dla których został zwołany. Były nimi:

  1. Podjęcie uchwały o przystąpieniu do PROM.
  2. Zmiany w Statucie ZHR związane z tym przystąpieniem oraz z bardziej efektywnym wykorzystaniem składki programowej (uchwalonej na XII Zjeździe ZHR).
  3. Przyjęcie okolicznościowej uchwały w sprawie XXX-lecia pierwszej Pielgrzymki Harcerek i Harcerzy do Częstochowy, podczas której złożono wotum z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim.

Struktura organizacyjna i liczebność edytuj

Struktury organizacyjne w ZHR
Organizacja Harcerzy ZHR Organizacja Harcerek ZHR
Naczelnik Harcerzy ZHR Naczelniczka Harcerek ZHR
Główna Kwatera Harcerzy ZHR Główna Kwatera Harcerek ZHR
Chorągwie harcerzy ZHR Chorągwie harcerek ZHR
Hufce męskie ZHR Hufce żeńskie ZHR
Gromady męskie, drużyny męskie, kręgi męskie Gromady żeńskie, drużyny żeńskie, kręgi żeńskie

Liczba harcerek i harcerzy w ZHR wynosiła w:

  • 2022 – 20653[6]
  • 2017 – 18741 (11 194 harcerek[7] i 7547 harcerzy[8])
  • 2015 – 16730 (10 337 harcerek[7] i 6393 harcerzy[8])

Zloty edytuj

Zloty (ang. jamboree) są tradycyjnymi spotkaniami harcerzy i skautów.

Nagrody edytuj

W 2016 Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej otrzymał nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej[9]. ZHR otrzymał tytuł „Organizacja Pozarządowa Roku” 2019 Forum Ekonomicznego[10].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Statut ZHR par. 4 pkt 6. [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-04)].
  2. Confederation of European Scouts. [dostęp 2018-08-22]. (ang.).
  3. Formalizacja współpracy ZHR z [dostęp 2023-11-18]
  4. Porozumienie Organizacji Harcerskich. [dostęp 2018-08-22]. (pol.).
  5. Zakończył się XVIII Zjazd Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej.. zhr.pl, 2023-09-03. [dostęp 2023-09-05].
  6. Liczebność | Facebook, www.facebook.com [dostęp 2023-04-17] (pol.).
  7. a b Sprawozdanie Naczelniczki Harcerek.
  8. a b Sprawozdanie Naczelnika Harcerzy.
  9. Kustosz Pamięci Narodowej 2016. ipn.gov.pl. [dostęp 2018-03-01].
  10. Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].

Bibliografia edytuj

  • Katarzyna Marszałek: Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. T. I: Utworzenie i rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (1989–1999). Kraków: Impuls, 2017, s. 13 i nast. ISBN 978-83-7850-890-8. (pol.).
  • Katarzyna Marszałek: Wybór źródeł do dziejów Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej. T. II: Rozwój Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (2001–2016). Kraków: Impuls, 2017, s. 9 i nast. ISBN 978-83-7850-891-5. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj