Związek Synarchiczny
Związek Synarchiczny – polskie ugrupowanie polityczne w okresie II Rzeczypospolitej.
| Data założenia |
1924 |
|---|---|
| Ideologia polityczna |
monarchizm |
Włodzimierz Tarło-Maziński, związany z masonerią, w maju 1924 utworzył Polski Związek Synarchiczny, w sierpniu 1928 przemianowany na Związek Synarchiczny. Do głównych działaczy należeli także Józef Jankowski i Stanisław Gaszyński. Do 1937 ugrupowanie nie przejawiało jednak szerszej działalności poza publikacyjną (pismo „Synarchista”, wychodzące od 1926 w Warszawie oraz różne wydawnictwa książkowe). W 1937 podjęto próby rozszerzenia działalności, m.in. poprzez powołanie Konfederacji Synarchicznej. W latach trzydziestych XX w. Tarło-Maziński usiłował przekonać do synarchizmu śląskie środowisko ONR[1].
Członkowie Związku Synarchicznego reprezentowali pogląd, że dla Polski najlepszym ustrojem byłaby synarchia, czyli połączenie głównej zalety ideologii liberalnych, tj. swobodnego rozwoju indywidualnego jednostek (który to rozwój w warunkach demokratycznych prowadzi do anarchii) z prawicowymi zasadami jedności państwa i silnych rządów. W praktyce uosobieniem tego związku miałby być synarcha – posiadacz pełnej władzy zwierzchniej. Przygotowaniem do ustroju synarchicznego byłaby monarchia konstytucyjna. Program gospodarczy zakładał udział robotników w zyskach przedsiębiorstw, odejście od złota jako miernika wartości na rzecz towarowej jednostki rozliczeniowej.
W okresie II wojny synarchiści kontynuowali w konspiracji swoją działalność pod przywództwem najpierw Stefana Pachnowskiego, potem Wacława Dunin-Goździkowskiego. Wydawali pisma „Na Odwiecznym Szlaku Polski”, „Herold Polski” i „Robotnik w Walce”. Utrzymywali kontakty zarówno z ugrupowaniami narodowo-katolickimi (Front Odrodzenia Polski) jak liberalno-demokratycznymi[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Różokrzyżowcy. W: Leon Chajn: Polskie wolnomularstwo 1920-1938. Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 486-487. ISBN 83-07-00952-9.
- ↑ Jarosław Tomasiewicz, Ezoterycy w konspiracji. Działalność i myśl polityczna synarchistów polskich w czasie okupacji niemieckiej. „Glaukopis” 2024, nr 41
Bibliografia
edytuj- Wojciech Roszkowski, Synarchiści polski międzywojennej, [w:] „Przegląd Powszechny”, 1983, nr 5-6.
- Jarosław Tomasiewicz: Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935. Katowice 2012, s. 364-368.