Zygmunt Chmielewski (aktor)

polski aktor

Zygmunt Chmielewski (ur. 4 maja?/16 maja 1894 w Odessie, zm. 26 maja 1978 w Warszawie) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny i pedagog.

Zygmunt Chmielewski
Ilustracja
Zygmunt Chmielewski, ok. 1935
Data i miejsce urodzenia

16 maja 1894
Odessa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

26 maja 1978
Warszawa, Polska

Zawód

aktor, reżyser teatralny, pedagog

Współmałżonek

Stanisława Perzanowska

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal 10-lecia Polski Ludowej
Scena z filmu Przybłęda (1933). Od prawej: Zygmunt Chmielewski (wójt), Ina Benita (Maryjka), Feliks Żukowski (Dmetro)

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Franciszka, magazyniera, i Wiktorii z Lewandowskich. W rodzinnej Odessie ukończył gimnazjum i szkołę handlową, równocześnie biorąc prywatne lekcje gry scenicznej. Tutaj też stawiał swoje pierwsze kroki na scenie, najpierw w rosyjskim Teatrze Farsy (1912–1914), a następnie w teatrze polskim (1914–1916).

W 1918 wraz z dywizją gen. Lucjana Żeligowskiego przywędrował z Rosji do Polski. 29 listopada 1919 zadebiutował na deskach Teatru Reduta w Warszawie rolą Oficera w spektaklu Ponad śnieg bielszym się stanę Stefana Żeromskiego.

Występował przede wszystkim na scenach stołecznych: Teatru Reduta (1919–1929), Teatru Ateneum (1930–1933 i 1937–1939), Teatru Nowego (1947–1949), Teatru Narodowego (1949–1953) i Teatru Polskiego (1953–1968). Można go było oglądać także na deskach teatrów Krakowa, Wilna i Łodzi. Od 1929 zajmował się też reżyserią teatralną.

W filmie debiutował w roku 1921 i większość swoich ról filmowych zagrał w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W latach 1955–1958 wykładał w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Był członkiem Zarządu ZASP-u (1933–1934 i 1947). 1 września 1968 przeszedł na emeryturę.

Występował również w Teatrze Telewizji, m.in. w spektaklach: Chirurgia Antona Czechowa w reż. Estery Wodnarowej (1954), Zastępca, Pan Lunot Guy de Maupassanta w reż. Marka Tadeusza Nowakowskiego (1957), Bunt aniołów Anatole’a France’a w reż. Jana Kulmy (1960) oraz w Annie Kareninie Lwa Tołstoja w reż. Adama Hanuszkiewicza (1961) i w przedstawieniu Stranitzky i bohater narodowy Friedricha Dürrenmatta w reż. Zygmunta Hübnera jako red. Grzmot (1962).

Od 30 grudnia 1920 jego żoną była aktorka Stanisława Perzanowska, znana m.in. z roli Heleny Matysiakowej w radiowej powieści Matysiakowie.

Zmarł 26 maja 1978 w Warszawie, pochowany 30 maja 1978 na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 37B-III-23)[1].

Filmografia

edytuj
 
Zygmunt Chmielewski z aktorką Aliną Żeliską na balu filmu polskiego w Warszawie, 27 stycznia 1939

Ordery i odznaczenia

edytuj

Upamiętnienie

edytuj
  • Jego nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej artystów zasłużonych dla kultury polskiej, umieszczonej w 2020 roku na budynku przy ul. Odolańskiej 20 w Warszawie, w którym mieszkał razem z żoną Stanisławą Perzanowską[5].

Przypisy

edytuj
  1. Cmentarze Bródzieńskie [online], brodnowski.grobonet.com [dostęp 2023-09-22].
  2. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  3. M.P. z 1927 r. nr 143, poz. 369 „za ofiarne szerzenie kultury polskiej w województwach wschodnich”.
  4. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  5. Niezwykli mieszkańcy mokotowskiego domu. [w:] Urząd Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy [on-line]. 3 grudnia 2020. [dostęp 2023-01-30].

Linki zewnętrzne

edytuj