Zygmunt Döllinger
Zygmunt Antoni Döllinger, także Doellinger, ps. „Doelli”[1] (ur. 1 kwietnia 1899 w Bogumiłowicach, zm. 29 maja 1949 w Londynie) – polski działacz niepodległościowy, polityk i prawnik, kapitan artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, starosta brzeski, tarnowski i żywiecki, poseł na Sejm RP.
Pełne imię i nazwisko |
Zygmunt Antoni Döllinger |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1899 |
Data i miejsce śmierci |
29 maja 1949 |
poseł na Sejm RP V kadencji | |
Okres |
od 28 listopada 1938 |
Przynależność polityczna | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 1 kwietnia 1899 w Bogumiłowicach, w ówczesnym powiecie brzeskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Leopolda (1859–1928), naczelnika miejscowej stacji c. k. kolei państwowych i Józefy ze Zbigniewiczów (1869–1930)[2][3][4][5]. Był bratem Kazimierza Mariana Czesława (1895–1946), działacza niepodległościowego[6], odznaczonego Krzyżem Niepodległości[7] i Krzyżem Walecznych[8], doktora praw, sędziego Wojskowego Sądu Okręgowego Nr VII w Poznaniu[9] i sędziego Sądu Okręgowego w Krakowie, notariusza w Przeworsku[10][5], porucznika audytora pospolitego ruszenia Wojska Polskiego[11][12] i Franciszka (ur. 1897), działacza niepodległościowego, odznaczonego Medalem Niepodległości[13], doktora praw, adwokata, podporucznika piechoty pospolitego ruszenia Wojska Polskiego[14][15].
Od 1909 uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie[16][17][18][19]. 1 sierpnia 1914 w Oleandrach wstąpił do Legionów Polskich[20][4]. Pełnił służbę w c. k. Komendzie I Brygady w charakterze gońca[21]. W styczniu 1915 został zwolniony z Legionów „z powodu młodocianego wieku i niedorozwoju fizycznego”[20]. Po powrocie do Krakowa kontynuował naukę w c. k. Gimnazjum V[22][23]. Dwa lata później zdał tam egzamin maturalny[24]. 15 września 1917 został wcielony do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej[20]. Ukończył szkołę oficerów artylerii[21]. Egzamin złożył z odznaczeniem[21]. Został przydzielony do c. k. Pułku Artylerii Polowej Ciężkiej Nr 46[20]. Służbę w armii zaborczej pełnił do 31 października 1918[21].
W listopadzie 1918 wstąpił do 1 Pułku Artylerii Polowej Legionów[21]. Został przydzielony do 3. baterii i w jej szeregach walczył na wojnie z Ukraińcami, a następnie wojnie z bolszewikami[21]. 1 marca 1920 został przeniesiony do 16 Pułku Artylerii Polowej[21][4]. Wyróżnił się w walkach pod wsią Średnica-Maćkowięta (2 sierpnia) i Paproć Mała (4 sierpnia), dowodząc w zastępstwie 2. baterią I dywizjonu[21]. 8 i 20 sierpnia 1920 porucznik Lubomir Głażewski sporządził dwa wnioski na odznaczenie podporucznika Döllingera Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari[25]. Oba wnioski „gorąco poparł” podpułkownik Adam Koc, dowódca Dywizji Ochotniczej, do której przydzielony był I dywizjon[25]. W styczniu 1921 Zygmunt Döllinger został przeniesiony do rezerwy[21]. W rezerwie został przydzielony do 26 Pułku Artylerii Polowej w Skierniewicach[26][27][28]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1314. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[29][30]. W 1934, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Tarnów. Miał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „reklamowany na 12 miesięcy”[31].
Po zwolnieniu z wojska kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[21]. W maju 1921 ponownie przerwał studia i wziął udział w III powstaniu śląskim jako dowódca artylerii Grupy „Południe”[21][32]. W 1923 ukończył studia z tytułem doktora praw[21]. 6 listopada tego roku rozpoczął aplikację sędziowską w Sądzie Okręgowym w Krakowie[21][4]. W grudniu 1925 zdał egzamin sędziowski ze stopniem celującym[21][4]. W maju 1926 został mianowany sędzią powiatowym w Białej[21][33]. 16 lutego 1929 został wybrany burmistrzem Białej, a w czerwcu 1930, po rozwiązaniu Rady Miasta, mianowany komisarzem rządowym Białej[21][4]. W lutym 1931 został mianowany starostą powiatowym w Brzesku, a 25 marca 1932 starostą powiatowym w Tarnowie, w dotychczasowym VII stopniu służbowym[21][34]. Od 30 kwietnia 1934 do 5 marca 1938 pełnił funkcję starosty powiatowego w Żywcu[4]. Był założycielem Towarzystwa Ziemi Żywieckiej[35]. W październiku 1935 został członkiem Rady Naczelnej Związku Powstańców Śląskich[36]. Później pełnił funkcję inspektora ministerialnego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych[37]. 16 listopada 1938 został wybrany posłem na Sejm RP V kadencji w Okręgu nr 87 miasto Wadowice[37] z ramienia Obozu Zjednoczenia Narodowego, którego był członkiem i kierownikiem Oddziału Polityczno-Społecznego[38]. 1 września 1939 Eugeniusz Kwiatkowski zanotował w swoim Dzienniku: „Doellinger rozpuszczał w kuluarach Sejmu pogłoskę, że grupa generała Skwarczyńskiego zajęła Gdańsk. Władze wojskowe nie potwierdziły tego”[39].
We wrześniu 1939 dowodził 2. baterią w Ośrodku Zapasowym Artylerii Lekkiej nr 3 w Wilnie[40]. W walkach nie wziął udziału[40]. 19 września 1939 został internowany na terytorium Republiki Litewskiej[41]. W 1940, po zajęciu Litwy przez ZSRR, został przekazany do Obozu NKWD w Kozielsku (tzw. Kozielsk II), a 2 lipca 1941 do Obozu NKWD w Griazowcu[41]. 21 lipca tego roku został osadzony w więzieniu w Wołogdzie[41]. 9 października 1941, po zwolnieniu z więzienia, przybył do Buzułuku[41]. Tam został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i przydzielony do 6 Pułku Artylerii Lekkiej[40]. Później jako kapitan pełnił służbę w Oddziale Informacyjnym Sztabu Armii Polskiej na Wschodzie[4].
Po demobilizacji zamieszkał u brata Franciszka[4]. Zmarł 29 maja 1949 w Londynie[4]. Został pochowany na Cmentarzu Brompton[42][38].
14 lutego 1931 ożenił się z Zofią z Uniechowskich ps. „Pajączek” (1909–1993), damą Orderu Virtuti Militari, z którą miał córkę Annę Karolę (ur. 19 grudnia 1932[43][35], zm. 2014), po mężu Ursyn-Niemcewicz, lekarkę[42].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3472[2][44][45]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[38]
- Medal Niepodległości – 15 kwietnia 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[46]
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi[4]
- Gwiazda Górnośląska – 29 maja 1927[47]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[48]
- odznaka pamiątkowa „Orlęta”[4]
- odznaka pamiątkowa „Krzyż Legionowy”[4]
Przypisy
edytuj- ↑ Mielżyński 1931 ↓, s. 188.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Szematyzm 1899 ↓, s. 679.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Żołnierze Niepodległości: Döllinger Zygmunt Antoni, ps. „Doelli”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-11-28].
- ↑ a b LEOPOLD DÖLLINGER. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2022-11-28].
- ↑ Żołnierze Niepodległości: Döllinger Kazimierz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 171, poz. 208.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 993.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1085, 1093.
- ↑ Nekrolog. Academica. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 200.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 265, 930.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ Sprawozdanie 1910 ↓, s. 88, klasa Ia, w tym samym roku szkolnym Franciszek ukończył klasę IIIa, a Kazimierz klasę IVa.
- ↑ Sprawozdanie 1911 ↓, s. 129, klasa IIa.
- ↑ Sprawozdanie 1912 ↓, s. 188, klasa III.
- ↑ Sprawozdanie 1913 ↓, s. 162, klasa IV.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Sprawozdanie 1915 ↓, s. 97, klasa VI.
- ↑ Sprawozdanie 1916 ↓, s. 88, klasa VII.
- ↑ Sprawozdanie 1921 ↓, s. 19.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 5–10.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 53.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 766.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 686.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 857.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 782.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 275, 935.
- ↑ Mielżyński 1931 ↓, s. 41, 191–193, 195.
- ↑ Kirkiczenko i Kraczkiewicz 1927 ↓, s. 136.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych”. 8, s. 282, 1932-05-31. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
- ↑ a b Łoza 1938 ↓, s. 146.
- ↑ Nowe władze Związku Powstańców Śląskich. „Powstaniec Śląski”. 11, s. 22, listopad 1935. Katowice.
- ↑ a b M.P. z 1938 r. nr 264, poz. 619.
- ↑ a b c Krzyżanowski 2011 ↓, s. 32.
- ↑ Kwiatkowski 2003 ↓, s. 154.
- ↑ a b c Zygmunt Döllinger: Kwestionariusz. [w:] B.I.110a, s. 111 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ a b c d Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-11-29].
- ↑ a b Grób rodziny Ursyn-Niemcewicz Doellinger. Polski Instytut Naukowy w Kanadzie. [dostęp 2022-11-30].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Błaszkowski 1929 ↓, s. 80.
- ↑ Wiśniewski 1929 ↓, s. 30.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124.
- ↑ Wiadomości ze Śląska: Odznaczenia. „Goniec Śląski”. 123, s. 3, 1927-05-31. Katowice.
- ↑ Lista osób odznaczonych Odznaką Honorową L.O.P.P. z okazji XV tygodnia L.O.P.P.. „Lot i OPLG Polski”. 8–9, s. 54, sierpień–wrzesień 1938. Warszawa.
Bibliografia
edytuj- Doellinger (Dollinger) Zygmunt Antoni. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.46-3659 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-11-28].
- Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1899. Lwów: Nakładem Prezydyum c. k. Namiestnictwa, 1899. (pol.).
- Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1910. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1910.
- Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1911. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1911.
- Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1912. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912.
- Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum św. Jacka w Krakowie za rok szkolny 1913. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1913.
- IX. Sprawozdanie Dyrekcyi c. k. Gimnazyum V. w Krakowie za rok szkolny 1914/15. Kraków: Nakładem Dyrekcyi c. k. Gimnazyum V., 1915.
- X. Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum V. w Krakowie za rok szkolny 1915/16. Kraków: Nakładem Dyrekcyi c. k. Gimnazyum V., 1916.
- XI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum V. w Krakowie za rok szkolny 1920/21. Kraków: Nakładem Państwowego Gimnazyum V., 1921.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych , 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Paweł Błaszkowski: 16. Dywizja, jej powstanie, organizacja i udział w walkach. W 10-cio letnią rocznicę istnienia 1919–1929. Czesław Jarnuszkiewicz (red.) Longin Lam (red.). Grudziądz: Zakłady Graficzne Wiktora Kurelskiego, 1929.
- Jerzy Kirkiczenko, Marian Kraczkiewicz: Kalendarz sądowy na rok 1927. Zygmunt Krzysztoporski (red.). Warszawa: 1927.
- Lech Krzyżanowski: Zygmunt Antoni Döllinger, prawnik, polityk. W: Maciej Fic, Lech Krzyżanowski, Miłosz Skrzypek: Poczet Wybitnych Powstańców Śląskich. Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Cum Laude”, 2011. ISBN 978-83-929815-7-2.
- Eugeniusz Kwiatkowski: Dziennik. Lipiec 1939 – sierpień 1940. Marian Marek Drozdowski (oprac.). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania, 2003. ISBN 83-87658-52-9.
- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
- Maciej Mielżyński: Wspomnienia i przyczynki do historji III-go powstania górnośląskiego. Mikołów: nakładem autora, 1931.
- Marian Wiśniewski: Zarys historji wojennej 16-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.