Wikipedia

Zygmunt Kahane

Zygmunt Kahane (ur. 1846 w Lisku, zm. 22 maja 1889 w Dublanach) – polski zoolog.

Zygmunt Kahane
Data i miejsce urodzenia

1846
Lisko

Data i miejsce śmierci

22 maja 1889
Dublany

Zawód, zajęcie

zoolog

Stanowisko

profesor

Rodzice

Ignacy

Krewni i powinowaci

Maurycy, Filip, Leon (bracia)

Życiorys edytuj

Urodził się 1846 w Lisku w rodzinie żydowskiej[1]. Był synem Ignacego (lekarz, zm. 1875)[2][3][1][4][5]. Miał braci Maurycego (1836-1896), Filipa (1838-1915), Leona (zm. 1864)[6] oraz siostrę Ludwikę (w latach 90. XIX wieku w stanie panieńskim członkini sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[7])[8][9][10][3][1][a]. Wraz z rodziną przeprowadził się do Sanoka pod zaborem austriackim[11][12], gdzie ojciec rodziny od około 1857 pracował jako lekarz[13].

W latach uczęszczał 1858-63 do Gimnazjum w Rzeszowie[14]. Będąc uczniem VII klasy 3 lutego 1863 opuścił szkołę i wyjechał do Krakowa z zamiarem przystąpienia na ochotnika do powstania styczniowego[4]. Jego faktyczny udział w insurekcji nie został ustalony, zaś po powrocie gimnazjalistę spotkały reperkusje ze strony władz szkolnych, otrzymał zezwolenie na egzamin prywatny z VII klasy, a do kolejnej już nie uczęszczał[4], jako że miał zostać usunięty ze szkoły[1] (w walkach brali też udział jego bracia Filip, Maurycy i Leon, a ostatni z nich poległ[15][16][3]). Po upadku zrywu zdołał powrócić do Galicji, twierdząc, że nieobecność jego spowodowana była chorobą, uniknął represji, skończył szkołę średnią[17].

Studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ukończeniu studiów przez trzy lata praktykował w tej dziedzinie, po czym zapisał się do Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach, którą ukończył w 1875[1]. W latach 1875-1877 studiował zoologię u Leuckarta w Lipsku[1]. Wówczas napisał pracę, w której wykazał istnienie układu nerwowego u płazińców[1]. Od około 1878 był prowizorycznym adiunktem w Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Dublanach[18] (od około 1881 pod nazwą Krajowa Wyższa Szkoła Rolnicza)[19], a od około 1883 do końca życia był tam profesorem chowu zwierząt[20]. W szkole dublańskiej był profesorem hodowli ogólnej, zoologii ogólnej, anatomii, fizjologii i histologii zwierząt oraz hodowli szczegółowej konia w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach[1]. Zorganizował tam również muzeum zoologiczne, laboratorium i pracownię zootomiczną[1].

Od około 1879 był członkiem oddziału lwowskiego C. K. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego[21], a od około 1881 także oddziału samborsko-staromiejsko-turczańskiego[22].

22 maja 1889, po przybyciu ze Lwowa do Dublan, udał się do laboratorium i popełnił samobójstwo strzałem z pistoletu[23]. W liście pozostawionym żonie oświadczył, że do targnięcia się na swoje życie popchnęły go długoletnie cierpienia[24]. Według innego doniesienia prasowego miał odebrać sobie życie w przystępie nerwowego rozdrażnienia[25]. Jego pogrzeb odbył się 25 maja 1889[26].

Prace edytuj

  • O tasiemcu nastroszonym (Taenia perfoliata Goeze). Pam AU mat-przyr 4, 1878
  • Teorie rozpłodu płciowego w swym pochodzie historycznym. Kosmos 1878, 1879

Uwagi edytuj

  1. ↑ W niektórych źródłach (Stanisław Feliksiak, sztetl.org.pl) podano, że Zygmunt był synem Ignacego, aczkolwiek o jego istnieniu w swoich wspomnieniach nie wspomnieli przy okazji opisu rodziny zarówno Filip Kahane jak również Karol Kalita, zob. Dzieje Żuawa 1903 ↓, s. 167, 168 Kalita 1913 ↓, s. 125

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i Stanisław Feliksiak: Słownik biologów polskich. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1987, s. 244. ISBN 83-01-00656-0.
  2. ↑ Księga uchwał Rady miejskiej od lutego 1874 do stycznia 1876. T.V. sanockabibliotekacyfrowa.pl. s. 166. [dostęp 2022-02-05].
  3. ↑ a b c Majer Bałaban. Żydzi w powstaniu 1863 r. Próba bibliografii rozumowanej. „Przegląd Historyczny”. Tom 34 (2), s. 593, 1937-1938. 
  4. ↑ a b c Marian Hubert Terlecki: Udział Podkarpacia w powstaniu styczniowym. Krosno: 1997, s. 42. ISBN 83-87282-47-2.
  5. ↑ Zygmunt Kahane. sztetl.org.pl. [dostęp 2021-08-02].
  6. ↑ Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 246-247. Bertold Merwin: Żydzi w powstaniu 1863r.. Lwów: Jedność, 1910, s. 16-17.
  7. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 143. ISBN 978-83-939031-1-5.
  8. ↑ Dzieje Żuawa 1903 ↓, s. 167, 168.
  9. ↑ Kalita 1913 ↓, s. 125.
  10. ↑ Bałaban 1916 ↓, s. 200.
  11. ↑ J. Rzepka: Filip Sanbra-Kahane. powiatlancut.pl. [dostęp 2021-07-31]. za: Bogdan Stępień. Filip Sanbra-Kahane (1838-20 XI 1915). „Prace Historyczno-Archiwalne”. Tom 17, s. 189-199, 2006. 
  12. ↑ Teresa Bagińska-Żurawska: Willa Filipa Sanbra Kahane. lancut.pl. [dostęp 2021-07-31].
  13. ↑ Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1858. Lwów: 1858, s. 240.
  14. ↑ 1 Liceum Ogólnokształcące w Rzeszowie - Urodzeni do 1945r. [online], 1lo.rzeszow.pl [dostęp 2020-11-24].
  15. ↑ Kalita 1913 ↓, s. 121-126.
  16. ↑ Bałaban 1916 ↓, s. 200-201.
  17. ↑ Szymon Jakubowski, Bracia Kahane - żydowscy bohaterowie Powstania Styczniowego, „Podkarpacka Historia” nr 1-2 (25-26), styczeń-luty 2017, s. 16.
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1879. Lwów: 1879, s. 440.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 445.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 455.
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 456.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 456.
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 435.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 435.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 435.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 435.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 435.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 504.
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1880. Lwów: 1880, s. 548.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1881. Lwów: 1881, s. 564.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 565.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 566.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 550.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 550.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 550.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 551.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 551.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 643.
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1882. Lwów: 1882, s. 570.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1883. Lwów: 1883, s. 570.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1884. Lwów: 1884, s. 554.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1885. Lwów: 1885, s. 554.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1886. Lwów: 1886, s. 554.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1887. Lwów: 1887, s. 555.<
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1888. Lwów: 1888, s. 555.
    •Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: 1889, s. 647.
  23. ↑ Kronika. „Czas”. Nr 120, s. 3, 25 maja 1889. 
  24. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr 120, s. 3, 25 maja 1889. 
  25. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 143, s. 3, 24 maja 1889. 
  26. ↑ † Zygmunt Kahane. „Rolnik”. Nr 21, s. 167, 25 maja 1889. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Kahane&oldid=71764096”