Wikipedia

Zygmunt Konieczny (kompozytor)

polski kompozytor

Zygmunt Konieczny (ur. 3 stycznia 1937 w Krakowie)[1] – polski kompozytor piosenki literackiej, muzyki teatralnej i filmowej.

Zygmunt Konieczny
Ilustracja
Zygmunt Konieczny (2007)
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1937
Kraków

Pochodzenie

polskie

Gatunki

muzyka poważna, muzyka rozrywkowa, muzyka filmowa

Zawód

kompozytor

Aktywność

od 1959

Powiązania

Piwnica pod Baranami, Teatr Stary w Krakowie

Współpracownicy
Ewa Demarczyk
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Życiorys edytuj

Urodził się 3 stycznia 1937 w Krakowie[2]. Spędził dzieciństwo w Szczyrzycu[3]. W latach 1956–1962 studiował kompozycję u Stanisława Wiechowicza w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie[4][2].

Zadebiutował w 1959 w krakowskim kabarecie Piwnica pod Baranami, z którym silnie związany był do 1967. Skomponował wiele piosenek dla wykonawców Piwnicy, zwłaszcza dla Ewy Demarczyk, z którą współpracował od 1962[2]. Jako kompozytor muzyki teatralnej zadebiutował w 1959 muzyką do sztuki Arthura Millera Widok z mostu (w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego)[2]. Od 1963 nieformalnie związany z Teatrem Starym w Krakowie, dla którego napisał sporo partytur, m.in. Noc listopadową (1977)[2].

Komponuje również muzykę do filmów fabularnych, krótkometrażowych i animacji[2]. Jest m.in. autorem ścieżki dźwiękowej do filmów Jana Jakuba Kolskiego, np. Pornografia i Jasminum[2].

Prowadzi seminarium z muzyki teatralnej i filmowej w PWST w Krakowie[2].

Twórczość edytuj

Obfita i różnorodna twórczość Koniecznego odzwierciedla trzy obszary jego kompozytorskich zainteresowań. Są to: piosenka literacka (nazywana także aktorską lub poetycką), muzyka teatralna i muzyka filmowa. Najbliższa naturze kompozytora wydaje się jednak twórczość wokalno-instrumentalna, określana przez niego mianem piosenki literackiej. W powojennej historii polskiej piosenki kabaretowej Konieczny był jednym z pierwszych kompozytorów, który próbował przełamać istniejące w niej konwencje, a tym samym nadać utworom pisanym dla kabaretu walor twórczości artystycznej[1].

Punktem wyjścia dla jego kompozytorskich działań jest tekst literacki (najczęściej utwory wybitnych poetów, m.in. Leśmiana, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Baczyńskiego, Białoszewskiego), wraz z jego strukturą formalną, warstwą symboliczną i znaczeniową. Poprzez muzykę Konieczny stara się jak najdokładniej wydobyć wszystkie niuanse tekstu; tak więc muzyka w jego utworach jest rodzajem interpretacji tekstu literackiego. Ostatnim etapem działania Koniecznego jest praca z wykonawcą, któremu kompozytor stawia cały szereg wymagań wokalno-aktorskich. Komponuje najczęściej z myślą o konkretnym wykonawcy, wytyczając tym samym niewielki margines odchyleń od zaplanowanego wzoru[1].

W muzyce teatralnej i filmowej kompozytor często przenosi swoje doświadczenia z pracy nad utworami wokalno-instrumentalnymi. Specyfika form filmowych i teatralnych stwarza dodatkowe możliwości penetracji kompozytorskiej, zwłaszcza w zakresie formy muzycznej, brzmienia i harmoniki. Jego muzyka ma charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny styl, którego oryginalność tkwi w sposobie doboru i syntezie różnych elementów muzycznych, takich jak skala dur-moll i skale modalne, swobodne zestawienia akordów, metrorytmiczne ostinata oraz krótkie, urywane motywy melodyczne[1].

Życie prywatne edytuj

Syn Bronisława Koniecznego[5] i Marii z Gębików[6].

Miał czworo rodzeństwa, siostry: Janinę, zmarłą w dzieciństwie, Jadwigę, iberystkę i Annę, orientalistkę, oraz brata Leszka, biochemika[6].

Wybrane utwory edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[1][7])

W wykonaniu Ewy Demarczyk edytuj

Muzyka filmowa (wybór) edytuj

Muzyka teatralna (wybór) edytuj

  • Wyzwolenie (1976)
  • Noc listopadowa (1977)
  • Śnieżyca (1992)

Inne kompozycje (wybór) edytuj

  • Serce moje gram (2001) - oratorium
  • Muzyka baletowa (2016)
  • Kwartet smyczkowy (2016), w wersji orkiestrowej: Intermezzo (2022)[14]
  • Glissando (2022)

Dyskografia[15] edytuj

  • 1967 – Ewa Demarczyk śpiewa piosenki Zygmunta Koniecznego (Polskie Nagrania Muza)
  • 1974 – Dziady Adama Mickiewicza w inscenizacji Konrada Swinarskiego z muzyką Zygmunta Koniecznego (Polskie Nagrania Muza)
  • 1974 – Stanisław Wyspiański. Noc listopadowa z muzyką Zygmunta Koniecznego. Inscenizacja: Andrzej Wajda (Polskie Nagrania Muza)
  • 1994 – Jańcio Wodnik (Woycek)
  • 2000 – Prymas (Columbia)
  • 2007 – Wyspiański według Koniecznego (Rozstaje)
  • 2009 – Wielcy kompozytorzy filmowi, nr 10 (Agora)
  • 2022 – Zygmunt Konieczny. Muzyka teatralna i filmowa (Krakowskie Forum Kultury / DUX)

Odznaczenia i nagrody edytuj

Konieczny jest laureatem wielu nagród za piosenki, muzykę sceniczną i filmową[2].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Chmura 1997 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i Zygmunt Konieczny | Twórca | Culture.pl, „Culture.pl” [dostęp 2017-12-05] (pol.).
  3. ↑ Zygmunt Konieczny, www.zygmuntkonieczny.art.pl [dostęp 2017-12-05].
  4. ↑ Zygmunt Konieczny: Akademia Polskiego Filmu
  5. ↑ Bronisław Konieczny (oprac. Adam Rosiński, Ryszard Rybka): Moje życie w mundurze: czasy narodzin i upadku II Rzeczypospolitej. Księgarnia Akademicka, 2005. ISBN 83-7188-693-4
  6. ↑ a b Maria Filipowicz-Rudek: Kalendarium życia. O nieustającym dialogu między Don Kichotem a Sancho Panzą. filg.uj.edu.pl, 2009. s. 14. [dostęp 2018-05-05]. (pol.).
  7. ↑ Zygmunt Konieczny. [w:] Film Polski [on-line]. [dostęp 2018-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-15)]. (pol.).
  8. ↑ Czarne anioły. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  9. ↑ Grande Valse Brillante. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  10. ↑ Groszki i róże. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  11. ↑ Karuzela z Madonnami. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  12. ↑ Tomaszów. piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  13. ↑ 1920. Wojna i miłość. filmpolski.pl. [dostęp 2018-05-15]. (pol.).
  14. ↑ Intermezzo / kwartet smyczkowy – Muzyczny Ślad Krakowa [dostęp 2023-03-09] (pol.).
  15. ↑ Zygmunt Konieczny, Discogs [dostęp 2023-03-09] (ang.).
  16. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 488
  17. ↑ Odznaczenia państwowe w Święto Niepodległości. prezydent.pl, 11 listopada 2012. [dostęp 2012-11-11].
  18. ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-02-20].
  19. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  20. ↑ Encyklopedia Krakowa, s. 655, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Konieczny_(kompozytor)&oldid=69833198”