Zygmunt Konieczny (kompozytor)
Zygmunt Konieczny (ur. 3 stycznia 1937 w Krakowie)[1] – polski kompozytor piosenki literackiej, muzyki teatralnej i filmowej.
| ||
 Zygmunt Konieczny (2007) | ||
| Data i miejsce urodzenia | 3 stycznia 1937 Kraków | |
| Pochodzenie | polskie | |
| Gatunki | muzyka poważna, muzyka rozrywkowa, muzyka filmowa | |
| Zawód | kompozytor | |
| Powiązania | Piwnica pod Baranami, Teatr Stary w Krakowie | |
| Współpracownicy | ||
| Ewa Demarczyk | ||
| Odznaczenia | ||
  
| ||
| Strona internetowa | ||
ŻyciorysEdytuj
Urodził się 3 stycznia 1937 w Krakowie[2]. Spędził dzieciństwo w Szczyrzycu[3]. W latach 1956–1962 studiował kompozycję u Stanisława Wiechowicza w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie[2].
Zadebiutował w 1959 w krakowskim kabarecie Piwnica pod Baranami, z którym silnie związany był do 1967. Skomponował wiele piosenek dla wykonawców Piwnicy, zwłaszcza dla Ewy Demarczyk, z którą współpracował od 1962[2]. Jako kompozytor muzyki teatralnej zadebiutował w 1959 muzyką do sztuki Arthura Millera Widok z mostu (w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego)[2]. Od 1963 nieformalnie związany z Teatrem Starym w Krakowie, dla którego napisał sporo partytur, m.in. Noc listopadową (1977)[2].
Komponuje również muzykę do filmów fabularnych, krótkometrażowych i animacji[2]. Jest m.in. autorem ścieżki dźwiękowej do filmów Jana Jakuba Kolskiego, np. Pornografia i Jasminum[2].
Prowadzi seminarium z muzyki teatralnej i filmowej w PWST w Krakowie[2].
TwórczośćEdytuj
Obfita i różnorodna twórczość Koniecznego odzwierciedla trzy obszary jego kompozytorskich zainteresowań. Są to: piosenka literacka (nazywana także aktorską lub poetycką), muzyka teatralna i muzyka filmowa. Najbliższa naturze kompozytora wydaje się jednak twórczość wokalno-instrumentalna, określana przez niego mianem piosenki literackiej. W powojennej historii polskiej piosenki kabaretowej Konieczny był jednym z pierwszych kompozytorów, który próbował przełamać istniejące w niej konwencje, a tym samym nadać utworom pisanym dla kabaretu walor twórczości artystycznej[1].
Punktem wyjścia dla jego kompozytorskich działań jest tekst literacki (najczęściej utwory wybitnych poetów, m.in. Leśmiana, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Baczyńskiego, Białoszewskiego), wraz z jego strukturą formalną, warstwą symboliczną i znaczeniową. Poprzez muzykę Konieczny stara się jak najdokładniej wydobyć wszystkie niuanse tekstu; tak więc muzyka w jego utworach jest rodzajem interpretacji tekstu literackiego. Ostatnim etapem działania Koniecznego jest praca z wykonawcą, któremu kompozytor stawia cały szereg wymagań wokalno-aktorskich. Komponuje najczęściej z myślą o konkretnym wykonawcy, wytyczając tym samym niewielki margines odchyleń od zaplanowanego wzoru[1].
W muzyce teatralnej i filmowej kompozytor często przenosi swoje doświadczenia z pracy nad utworami wokalno-instrumentalnymi. Specyfika form filmowych i teatralnych stwarza dodatkowe możliwości penetracji kompozytorskiej, zwłaszcza w zakresie formy muzycznej, brzmienia i harmoniki. Jego muzyka ma charakterystyczny, łatwo rozpoznawalny styl, którego oryginalność tkwi w sposobie doboru i syntezie różnych elementów muzycznych, takich jak skala dur-moll i skale modalne, swobodne zestawienia akordów, metrorytmiczne ostinata oraz krótkie, urywane motywy melodyczne[1].
Życie prywatneEdytuj
Syn Bronisława Koniecznego[4] i Marii z Gębików[5].
Miał czworo rodzeństwa, siostry: Janinę, zmarłą w dzieciństwie, Jadwigę, iberystkę i Annę, orientalistkę, oraz brata Leszka, biochemika[5].
Wybrane utworyEdytuj
(na podstawie materiałów źródłowych[1][6])
W wykonaniu Ewy DemarczykEdytuj
- Czarne anioły (sł. Wiesław Dymny[7], 1967)
- Grande valse brillant (sł. Julian Tuwim[8], 1967)
- Groszki i róże (sł. Julian Kacper i Henryk Rostworowski[9], 1967)
- Karuzela z madonnami (sł. Miron Białoszewski[10], 1967)
- Tomaszów (sł. Julian Tuwim[11], 1967)
- Wiersze wojenne (sł. Krzysztof Kamil Baczyński, 1967)
Inne kompozycjeEdytuj
- Wyzwolenie (1976) – muzyka teatralna
- Noc listopadowa (1977) – muzyka teatralna
- Lawa (1989) – muzyka filmowa
- Prymas. Trzy lata z tysiąca (2000) – muzyka filmowa
- Pornografia (2003) – muzyka filmowa
- Jasminum (2006) – muzyka filmowa
- 1920. Wojna i miłość (2010) – muzyka do serialu[12]
Odznaczenia i nagrodyEdytuj
Konieczny jest laureatem wielu nagród za piosenki, muzykę sceniczną i filmową[2].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Chmura 1997 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Zygmunt Konieczny | Twórca | Culture.pl, „Culture.pl” [dostęp 2017-12-05] (pol.).
- ↑ Zygmunt Konieczny, www.zygmuntkonieczny.art.pl [dostęp 2017-12-05].
- ↑ Bronisław Konieczny (oprac. Adam Rosiński, Ryszard Rybka): Moje życie w mundurze: czasy narodzin i upadku II Rzeczypospolitej. Księgarnia Akademicka, 2005. ISBN 83-7188-693-4
- ↑ a b Maria Filipowicz-Rudek: Kalendarium życia. O nieustającym dialogu między Don Kichotem a Sancho Panzą (pol.). filg.uj.edu.pl, 2009. s. 14. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Zygmunt Konieczny (pol.). W: Film Polski [on-line]. [dostęp 2018-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-15)].
- ↑ Czarne anioły (pol.). piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ Grande Valse Brillante (pol.). piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ Groszki i róże (pol.). piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ Karuzela z Madonnami (pol.). piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ Tomaszów (pol.). piwnicapodbaranami.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ 1920. Wojna i miłość (pol.). filmpolski.pl. [dostęp 2018-05-15].
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 488
- ↑ Odznaczenia państwowe w Święto Niepodległości. prezydent.pl, 11 listopada 2012. [dostęp 11 listopada 2012].
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 20 lutego 2020].
- ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979.
- ↑ Encyklopedia Krakowa, s. 655, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000
BibliografiaEdytuj
- Bogdan Chmura: Konieczny Zygmunt. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 5: KLŁ część biograficzna. Kraków: PWM, 1997, s. 159–160. ISBN 83-224-3303-4. OCLC 164821167. (pol.)