Wikipedia

Zygmunt Platonoff-Plater

podpułkownik Wojska Polskiego

Zygmunt Antoni Józef Platonoff–Plater (ur. 30 kwietnia 1893 w Porębie, pow. pułtuski[1], zm. 13 lub 14 kwietnia[2] 1940 w Katyniu) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej[3].

Zygmunt Antoni Józef
Platonoff–Plater
Ilustracja
mjr dypl. I pułku szwoleżerów Zygmunt Platonoff-Plater (zdjęcie z 1931 r. pochodzi z archiwum rodzinnego, rekonstrukcja Piotr Jeczeń)
podpułkownik dyplomowany kawalerii podpułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

30 kwietnia 1893
Poręba

Data i miejsce śmierci

13 lub 14 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Pierwsza Kompania Kadrowa,
1 Pułk Ułanów Legionów Polskich,
1 Pułk Szwoleżerów,
2 Dywizja Kawalerii,
Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych,
3 Pułk Szwoleżerów,
Sztab Główny

Stanowiska

zastępca dowódcy pułku

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa,
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej Odznaka Sztabu Generalnego Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”

Życiorys edytuj

Syn Józefa i Jadwigi z Witowskich[1]. Absolwent Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie (1914)[4]. Już w czwartej klasie tej szkoły związał się z „Zarzewiem”[5]. W 1913 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich[6]. W lipcu 1914 uczestniczył w letnim kursie PDS w Sączu, skąd przybył do Krakowa i został wcielony jako sekcyjny[7] do 2 plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej[6]. Pod koniec 1915 został przeniesiony do 1 pułku ułanów. 31 marca 1917 ukończył z wynikiem dostatecznym sześciotygodniowy kawaleryjski kurs oficerski. Posiadał wówczas stopień starszego ułana. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu z obozu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.

Z dniem 15 listopada 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z przydziałem do 1 Brygady Kawalerii. Następnie przeniesiony[8] do 1 pułku szwoleżerów, w którego szeregach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. 19 stycznia 1921 zweryfikowany w stopniu porucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 roku[9], w dniu 1 kwietnia 1923 awansowany do stopnia rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 38 lokatą[10][11]. W 1924 był dowódcą 1 szwadronu 1 pszw[12]. W końcu 1925 roku przydzielono go do 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie, objął funkcję pierwszego oficera sztabu[13]. Został zwycięzcą Rajdu 2 Dywizji Kawalerii, który odbył się w dniach 14–26 września 1926[14]. 2 listopada po zdaniu egzaminów wstępnych został skierowany na Kurs Normalny 1927/1929 do Wyższej Szkoły Wojennej[15], a po jej ukończeniu w 1929 przydzielony do Departamentu Kawalerii MSWojsk. na etat kierownika referatu[1]. 1 stycznia 1931 został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem z dniem awansu i 20 lokatą[16]. 8 kwietnia 1931 został skierowany na trzytygodniowy kurs broni pancernych dla oficerów sztabowych i dyplomowanych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych[17]. W 1932 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych[18], jego oddziałem macierzystym pozostawał 1 pułk szwoleżerów[19]. W latach 1937–1939 pełnił funkcję zastępcy dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich w Suwałkach[20]. Zawodnik Sekcji Jeździeckiej Wojskowego Klubu Sportowego „Legia” w Warszawie[21]. Na stopień podpułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 6. lokatą w korpusie kawalerii[22]. Wiosną 1939 został przydzielony do Oddziału IV Sztabu Głównego, w którym zajmował się sprawami związanymi z zadaniami wojennymi dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, jako delegata kwatermistrza Naczelnego Wodza na wypadek „Z”. W trzeciej dekadzie sierpnia 1939 został przydzielony na stanowisko delegata kwatermistrza Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I na stację rozdzielczą.

 
Uroczystość wręczenia przez Józefa Piłsudskiego odznaki "za wierną służbę" oficerom i żołnierzom I Brygady Legionów w Piasecznie (22-150-9)

Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został wzięty do niewoli. Według stanu z 20 i 28 października był jeńcem obozu w Putywlu. Zgodnie z aktami osobowymi z obozu putywlskiego w czasie kampanii wrześniowej miał być w sztabie Okręgu Korpusu Nr III. W listopadzie 1939 został przeniesiony do Kozielska. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[2] – lista wywózkowa 025/1 poz 41, nr akt 912[23] z 9.04.1940[2]. Został zamordowany 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[2]. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 08.05.1943[24] figuruje na liście AM-209-1570 jako nierozpoznany podpułkownik i Komisji Technicznej PCK GARF-53-01570 – jako nierozpoznany podpułkownik, prawdopodobnie Płatonof Władysław. Przy szczątkach w mundurze podpułkownika znaleziono przepustkę ze Złoczowa do Łowicza z dnia 24.09.1939 w języku rosyjskim, rożne adresy, złoty sygnet z szafirem, kartki, fotografię[25][26][27].

W Archiwum Robla znajduje się: kalendarzyk znaleziony przy zwłokach kapitana Józefa Trepiaka, w którym Platonoff został wymieniony pod datą 11.04.1940 jako jeden z oficerów wywiezionych tego dnia z obozu (pakiet 0867-06).

Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „Gońcu Krakowskim” nr 89 „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 127[28] i „Nowym Czasie”[29]

Krewni w 1946 i 1990 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

W Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu znajduje się ubiór Zygmunta Platonoffa-Platera 3 pułku szwoleżerów złożony z: kurtki mundurowej wz. 1936, prod. M.Goldberg, spodni wieczorowych – szaserów, pasa salonowego wz. 1928, rapci salonowych wz. 1928, trzewików-sztybletów, zbioru odznaczeń – 13 szt.[30]

Życie prywatne edytuj

Żonaty z Irena Leonią Dunin-Łabęcką. W 1935 mieszkał przy ul. Agrykola 3 w Warszawie[31].

Był doskonałym jeźdźcem, o czym świadczą liczne nagrody w konkursach hippicznych[32][33][34], i tancerzem[35].

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

  • Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)
  • Dęby Pamięci zasadzone przez Zespół Szkół im Jana Pawła II w Kleosinie, certyfikat 228/212/WE/2008[46] i Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Słubicach[47].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 489.
  2. ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 594.
  3. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 193.
  4. ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1914, nr 23. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2020-08-15].
  5. ↑ Tadeusz Dybczyński, Wspomnienia z moich prac konspiracyjnych w latach 1899–1913, „Niepodległość” (T. VIII, z. 1 (18)), Warszawa 1933, s. 366.
  6. ↑ a b Oleandry, Lista imienna Pierwszej Kompanii Kadrowej (stan 6 VIII 1914 r.) [online], jpilsudski.org [dostęp 2019-10-13] (pol.).
  7. ↑ „Polska Zbrojna” (R.17, nr 215), 6 sierpnia 1938, s. 3.
  8. ↑ „Dziennik Rozkazów Wojskowych” (R.2, nr 32), 22 marca 1919, s. 807, 820.
  9. ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, nr 4), 29 stycznia 1921, s. 138.
  10. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1924, s. 604.
  11. ↑ „Dziennik Personalny” (R.5, nr 32), 2 kwietnia 1924, s. 174.
  12. ↑ „Polska Zbrojna” (R.4, nr 85), 26 marca 1924, s. 2.
  13. ↑ a b „Żołnierz Polski” (R.10, nr 1), 1 stycznia 1928, s. 14.
  14. ↑ Jaroszewicz, Raid 2 dywizji kawalerji, „Przegląd Kawaleryjski” (Nr 5 (15)), 1926, s. 70.
  15. ↑ „Dziennik Personalny” (R.8, nr 25), 31 października 1927, s. 312.
  16. ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 16), 3 grudnia 1930, s. 330.
  17. ↑ „Dziennik Personalny” (R.12, nr 5), 3 sierpnia 1931, s. 252.
  18. ↑ „Dziennik Personalny” (R.13, nr 6), 23 marca 1932, s. 235.
  19. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1932, s. 146, 420.
  20. ↑ Władysław Lewandowski, Zarys historii 201 pułku szwoleżerów - 3 pułku szwoleżerów mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego, lipiec 1920 - 23 sierpnia 1939, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” (21 (167)), 1983, s. 113.
  21. ↑ Katyńska hekatomba [online], Historia ze starej fotografii, 31 marca 2018 [dostęp 2019-10-13] (pol.).
  22. ↑ Rybka R., Stepan K., Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006, s. 129.
  23. ↑ J. Tucholski, op cit, s. 648.
  24. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 199.
  25. ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  26. ↑ The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 134
  27. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 209
  28. ↑ „Nowy Kurier Warszawski” (R. 5, nr 127), 30 maja 1943, s. 2.
  29. ↑ „Nowy Czas”, 28 maja 1943, s. 1.
  30. ↑ Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Miasta Kołobrzeg na lata 2016–2019. e-dziennik.szczecin.uw.gov.pl. [dostęp 2021-04-18].
  31. ↑ Komunikat nr 3, „Komunikat SUWoSP” (nr 3), Stowarzyszenie Uczestników Walki o Szkołę Polską, 1935, s. 4.
  32. ↑ „Kurjer Warszawski” (R.106, nr 262), 23 września 1926, s. 6.
  33. ↑ „Stajon” (R.2, nr 25), 19 czerwca 1924, s. 14.
  34. ↑ „Polska Zbrojna” (R.4, nr 160), 13 czerwca 1924, s. 5.
  35. ↑ „Polska Zbrojna” (R.2 , nr 324), 28 listopada 1922, s. 7.
  36. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
  37. ↑ „Gazeta Polska” (R.3, nr 130), 13 maja 1931, s. 4.
  38. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  39. ↑ „Dziennik Personalny” (R.17, nr 2), 11 listopada 1936, s. 18.
  40. ↑ a b c d Muzeum Katyńskie - Szczegóły [online], www.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2019-10-12].
  41. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 595,.
  42. ↑ M.P. z 1927 r. nr 283, poz. 778 „za zasługi około rozwoju sportu konnego w wojsku”.
  43. ↑ Jerzy Dziewirski, Katyń oskarża, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” (7), 1993, s. 315.
  44. ↑ Stefan Pomarański, Z historycznych dni lipca i sierpnia 1914, Warszawa 1936, s. 65.
  45. ↑ „Dziennik Personalny” (R.11, nr 12), 28 czerwca 1930, s. 260.
  46. ↑ Bohaterowie. Katyń… ocalić od zapomnienia, strona 393 [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2019-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-01] (pol.).
  47. ↑ Młodzi słubiczanie pamiętają o historii [online], www.slubice24.pl, 2 grudnia 2008 [dostęp 2019-10-13].

Bibliografia edytuj

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych
  • Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1932.
  • The Katyn Forest Massacre: hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Platonoff-Plater&oldid=72221987”