Zygmunt Wolanin
Zygmunt Wolanin ps. Zenon (ur. 30 listopada 1914 w Turzych Rogach, zm. 24 maja 1946 w Warszawie) – major, żołnierz NSZ i NZW.
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1918 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
 
| |
Okres przedwojenny edytuj
Urodził się jako syn Stanisława i Eleonory z Goławskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Łukowie, tam też rozpoczął naukę w gimnazjum, którą kontynuował w Pińsku[1]. Po zdaniu matury w 1935 rozpoczął studia na Wydziale Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zamieszkały w Krasnymstawie. Członek SN.
Okres wojny i powojenny edytuj
Komendant placówki w Celinach, następnie komendant II Rejonu NSZ w Łukowie. Po 1944 szef PAS Okręgu Lubelskiego NSZ oraz II Obszaru NZW.
Aresztowany w lipcu 1945 i sądzony w tzw. procesie 23. Proces toczył się w Warszawie, w gmachu Towarzystwa Higienicznego przy ul. Karowej i był pierwszym wielkim procesem pokazowym w Polsce po 1944. 23 oskarżonych oskarżono o spacyfikowanie 6 czerwca 1945 zamieszkanej przez Ukraińców wsi Wierzchowiny na pograniczu powiatów Krasnystaw i Chełm. Zygmunta Wolanina oskarżono o wydanie rozkazu pacyfikacji. Faktycznie oskarżeni (oprócz jednego) nie byli tego dnia w Wierzchowinach.
19 marca 1946 Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk. A. Janowskiego skazał z 1 Dekr. na karę śmierci siedmiu spośród 23 oskarżonych[2]. Nr sprawy W.1692/46[3]. Zygmunt Wolanin został stracony 24 maja 1946. Pozostawił trójkę dzieci[4].
Według późniejszych ustaleń ciała straconych siedmiu członków lubelskiego PAS NSZ pochowano w pobliżu glinianek, w rejonie obecnej ul. Grójeckiej w Warszawie, w okolicach współczesnego pomnika Obrońców Warszawy we wrześniu 1939.
Postanowieniem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie z dnia 17 września 1993 wyrok skazujący kpt. Zygmunta Wolanina został unieważniony.
Decyzją z kwietnia 1995 prezydent RP odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego[5] i Krzyżem Partyzanckim[6].
Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie w Kwaterze „na Łączce”.
Bibliografia edytuj
- Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945-56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991., zob także Straceni w Więzieniu mokotowskim.
- Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
- AIPN, Teczki więźniów 1946, Wolanin Zygmunt
- AWL, WSR w Warszawie, 117/91/1718
- Informator o nielegalnych..., według indeksu
- W. Minkiewicz, Mokotów, Wronki, Rawicz..., s. 89
- Niewinnie Straceni..., s. 96
- H. Pająk, Oni..., według indeksu
- Ł. Socha (M. Turlejska), Te pokolenia żałobami czarne..., s. 159–160
- „Wokanda” 1991, nr 31 (listy)
- Żołnierze wyklęci..., według indeksu.
Przypisy edytuj
- ↑ http://fkw.edu.pl/wp-content/uploads/2014/09/Zygmunt-Wolanin-ps.-Zenon.pdf
- ↑ Sprawiedliwości staje się zadość. Kara śmierci dla bratobójców z NSZ. Ogłoszenie wyroku w procesie warszawskim. „Trybuna Robotnicza”, s. 1, Nr 78 z 20 marca 1946.
- ↑ "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.
- ↑ Wyroki śmierci na żołnierzy podziemia w latach 1944-1946.
- ↑ Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. nsz.com.pl. [dostęp 2015-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
- ↑ Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim. nsz.com.pl. [dostęp 2015-11-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-18)].