Wikipedia

Łaziska (powiat lipski)

wieś w województwie mazowieckim

Łaziska – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie lipskim, w gminie Ciepielów[5][6].

Łaziska
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

lipski

Gmina

Ciepielów

Liczba ludności (2011)

448[2][3]

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

27-310[4]

Tablice rejestracyjne

WLI

SIMC

0617479

Położenie na mapie gminy Ciepielów
Mapa konturowa gminy Ciepielów, na dole znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Położenie na mapie powiatu lipskiego
Mapa konturowa powiatu lipskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Łaziska”
Ziemia51°12′29″N 21°30′58″E/51,208056 21,516111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Bożego Ciała w Wielgiem[7].

Integralne części wsi Łaziska[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0617485 Kacze Doły część wsi
0617491 Na Błoniu część wsi
0617500 Na Hektarach część wsi
0617516 Na Mostkach część wsi
0617522 Połówki część wsi
0617539 Półanki część wsi
0617545 Rozdroże część wsi
0617551 Stara Wieś część wsi
0617568 Zamoście część wsi
0617574 Zapłocie część wsi
0617580 Zarośle część wsi

Prywatna wieś szlachecka, powstała w XV wieku. W 1414 r. należała do Jana Oleśnickiego, następnie do Głogowskich.[8] W drugiej połowie XVI wieku położona była w powiecie radomskim województwa sandomierskiego[9]. W XVIII w. wieś należała do rodu Lipińskich.[10] W 1779 r. Łaziska zakupił cześnik parnawski Jan Lipiński wraz z żoną Katarzyną Sadowską, a w 1796 r. jego synowie sprzedali odziedziczoną wieś Piotrowi Nowosielskiemu[11]. W 1827 r. wieś liczyła 30 gospodarstw i 207 mieszkańców, w końcu XIX w. 44 gospodarstwa i 311 mieszkańców[12]. W 1879 r. folwark w Łaziskach został odłączony od dóbr w Bąkowej. W Łaziskach znajdowały się wówczas zakłady przemysłowe: młyn parowy, młyn wodny, browar, gorzelnia i dwie smolarnie[12]. W latach 80 XIX w. istniała gmina Łaziska z siedzibą w Czerwonej licząca 2350 mieszkańców.[13]

Ostatnimi właścicielami wsi byli Anna i Kazimierz Boscy. Boski zdobył majątek na handlu w Rosji, osiadając na przełomie XIX i XX w. w Łaziskach. Małżeństwo poświęcało się działalności społecznej. Anna organizowała nauczanie chłopskich dzieci, również w języku polskim, za co dwukrotnie była więziona na Pawiaku (pierwszy raz w 1905 r. za organizację strajku szkolnego, drugi raz - w czasie I wojny światowej, za przewożenie nielegalnej literatury).[14] W dwudziestoleciu międzywojennym mieszkańcy Łazisk należeli do Związku Młodzieży Wiejskiej "Wici".[15] W latach 1905-1925 w miejscowości działała szkoła, przeniesiona następnie do Wielgiego.[15]

Kazimierz Boski był pomysłodawcą założenia Ochotniczej Straży Pożarnej w Łaziskach, utworzonej 3 maja 1930 r.[16] W skład pierwszego zespołu strażackiego wchodziło 21 okolicznych mieszkańców, a w zarządzie organizacji zasiadali Kazimierz Boski i Jan Szczodry. Z pomocą mieszkańców Łazisk na miejscu starej cegielni wybudowano remizę strażacką oraz scenę, gdzie urządzano zabawy taneczne i występy lokalnej młodzieży. Za pozyskiwane w ten sposób pieniądze opłacano wydatki straży pożarnej.

W pierwszych latach XX w. we wsi wybudowano kryty gontem ośmiorak, budynek mieszkalny przeznaczony dla służby dworskiej (stangreta, stolarza, pastucha, gajowego). Budynek podzielony był na kilka odrębnych izb, w każdej z nich znajdowała się kuchnia i piec do pieczenia chleba.[13]

Boscy byli właścicielami majątku ziemskiego, dworku wybudowanego na przełomie XIX i XX w. i otaczającego go parku o powierzchni 1,65 ha z połowy XIX.[17][18] Do dworku prowadzi modrzewiowa aleja, wpisana wraz z parkiem na listę zabytków przyrody.[19] Obecnie ustalona jest strefa podlegająca ochronie konserwatora zabytków obejmująca dwór oraz teren w promieniu 100 m od granic parku.[13] Po II wojnie światowej dobra objęła reforma rolna, majątek rozparcelowano, a żyjącą jeszcze Annę Boską pozbawiono praw do majątku i przewieziono do domu starców w Warszawie.[14] Po 1945 r. w dworku mieściła się szkoła państwowa, w 1969 r. budynek rozbudowano na potrzeby szkoły.[15] Szkoła w Łaziskach funkcjonowała do 2000 r.[20] Obecnie w budynku mieści się Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy „Dworek Uroczysko” prowadzący warsztaty terapii zajęciowej dla osób z dysfunkcjami psychofizycznymi.[21][22]

  • Dwór w Łaziskach, 2011 r.
    Dwór w Łaziskach, 2011 r.
  • Stan w 2020 r.
    Stan w 2020 r.

Łaziska były siedzibą gminy do wybuchu II wojny światowej. W 1943 r. wieś liczyła 604 mieszkańców. [13]W czasie II wojny światowej mieszkańcy wsi ukrywali w swoich gospodarstwach partyzantów Batalionów Chłopskich.[15] Podczas wojny okoliczni rolnicy organizowali patrole na obrzeżach wioski, chroniąc swoje bydło przed zarekwirowaniem i ukrywając je w lasach otaczających Łaziska.[15]

Po wojnie do 1954 roku ponownie istniała gmina Łaziska[23]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa radomskiego.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 71672
  2. ↑ Wieś Łaziska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-01-22], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-05-05].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 688 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  6. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. ↑ Untitled | PDF [online], scribd.com [dostęp 2024-04-26] (ang.).
  9. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  10. ↑ Marek Nasiadka, Małopolski Przełom Wisły. Od Sandomierza do Kazimierza..., Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-94-6 [dostęp 2020-06-05] (pol.).
  11. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2022-01-04].
  12. ↑ a b Łaziska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 622.
  13. ↑ a b c d https://resources.ongeo.pl/dokumenty/mpzp/100230165.pdf
  14. ↑ a b Czesław Barański, Życie Powiśla nr 3/2017, Epizody z historii rodów ziemiańskich, 2017.
  15. ↑ a b c d e Mapa strony - Gmina Ciepielów - Portal gov.pl [online], bip.ciepielow.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  16. ↑ l, 90-lecie OSP Łaziska! [online], MojeLipsko.info, 3 maja 2020 [dostęp 2020-06-05] (pol.).
  17. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2020-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-08)].
  18. ↑ Łaziska [online], Polskie Zabytki [dostęp 2020-06-05].
  19. ↑ Łaziska - Polskie Zabytki - Katalog zamków, pałaców i dworów w Polsce [online], www.polskiezabytki.pl [dostęp 2020-07-09].
  20. ↑ http://www.mazowieckieobserwatorium.pl/przewodniki/pdf/przewodnik-lipski.pdf
  21. ↑ Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy w Łaziskach - Starostwo Powiatowe w Lipsku [online], www.powiatlipsko.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  22. ↑ Antoni Sokołowski, Nowy dom pomocy w Łaziskach [online], Echo Dnia Radomskie, 11 lutego 2008 [dostęp 2020-06-05] (pol.).
  23. ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2022-01-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łaziska_(powiat_lipski)&oldid=73625364”