Święty Franciszek medytujący
Święty Franciszek medytujący – obraz autorstwa hiszpańskiego malarza pochodzenia greckiego Dominikosa Theotokopulosa, znanego jako El Greco.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1587-1597[1] |
| Medium | |
| Wymiary |
116 × 102 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
(1587-1587)[2]
103 × 87 cm
kol. prywatna Federico Torello w Barcelonie
El Greco wielokrotnie malował portret św. Franciszka. Przedstawiał go w różnych pozach ekstazy, niemal zawsze z nieodłącznym artefaktem: trupią czaszką lub krucyfiksem. Po raz pierwszy po temat sięgnął jeszcze podczas swojego pobytu w Rzymie, tuż przed wyjazdem do Hiszpanii; przez całe życie z jego warsztatów wyszło ponad sto różnych wersji przedstawiających Franciszka z czego dwadzieścia pięć zostały wykonane ręką mistrza. Ze wszystkich wizerunków Franciszka emanuje duchowość i ascetyzm świętego. Wizerunek świętego Franciszka ujętego z profilu na ciemnym tle i z martwą naturą na którą składa się krucyfiks i czaszka, jest nową propozycją El Greca w ukazaniu franciszkańskiego mistycyzmu. Z warsztatu El Greca wyszło przynajmniej pięć wersji takiego ujęcia Franciszka medytującego.
Opis obrazu edytuj
Święty Franciszek medytujący to trzeci obok Świętego Franciszka pogrążonego w modlitwie i Portretu świętego Franciszka wariant Franciszka i jego przepełniającej go wiary w Chrystusa. Główny nacisk artysta stawia na światło z którym eksperymentuje i na sposób wyrażenia uczuć świętego. Franciszek przedstawiony jest w pozycji stojącej, lekko pochylonej. Ma wychudzoną twarz o mocnych zarysowanych policzkach i nosie. Wzrok ma szklisty skierowany na krucyfiks. Tradycyjnie jego postać jest nieproporcjonalnie wielka w stosunku do jego głowy. Habit dodatkowo powiększa ją. Również dłonie, a zwłaszcza palce, są wyjątkowo wydłużone. Prawą dłoń Franciszek przyciska na piersi niejako wskazując na swoją skromną osobę; lewa dłoń wskazuje na czaszkę, symbol ludzkiej śmiertelności. Tak jak w innych wersjach Franciszek ukazany został na skraju jaskini; kawałek zachmurzonego nieba widoczne jest w lewym górnym rogu.
Inne wersji i różnice edytuj
Obecnie znanych jest przynajmniej pięć wersji Świętego Franciszka medytującego. Najwcześniejsza pochodzi prawdopodobnie z Joselyn Ar Museum[3], Omaha, kolejne znajdują się lub pochodzą z prywatnej kolekcji Frederico Torello, z Montensinos Collection, w Walencji, z prywatnej kolekcji Marques de Santa Maria Collection w Madrycie oraz z prywatnej kolekcji V. Aker z Oslo[4]. El Greco tworząc kilka wersji w tym samym czasie eksperymentował głównie ze źródłem światła. Wersja pochodząca z Joselyn Museum w Nebrasce ukazuje świętego niemal w blasku dnia, w wersji z Torello Collection w Barcelonie ukazuje go o zmierzchu, a wersja z Montesinos Collection z Walencji w świetle księżyca. W czterech wymienionych wersjach Franciszek ma skierowany wzrok w stronę krucyfiksu, jego oczy są załzawione, ale przyjmujące z pokorą los jaki go czeka. W wersji z Walencji Franciszek spuszcza wzrok na czaszkę. Również i ten artefakt ukazywany jest w różnym skrócie perspektywicznym; największy można zauważyć w wersji z Barcelony. Tylko dwie wersje, z Omaha i Barcelony, są sygnowane przez artystę. Podpisy znajdują się na białej kartce leżącej w dolnym lewym rogu; odpowiednio doménikos theotokópoulos i doménikos theotokópoulos epoíei. W wersjach z Walencji i Oslo nie ma białych kartek ani sygnatury artysty. W 2010 roku Franciszek z Oslo, na aukcji w domu handlowym Christie’s został sprzedany za kwotę 1,829,201 USD[5]
Przypisy edytuj
- ↑ Według Wetheya lata 1580–1585.
- ↑ Według Wetheya lata 1590–159.
- ↑ Joslyn Art Museum Omaha Nebraska | Art Museum, Art Classes Omaha Nebraska | Entertainment Omaha [online], www.joslyn.org [dostęp 2017-11-21].
- ↑ Wersje wymienia José Gudiol, Harold Wethey i ostatnia wersję opisuje D. Davies i J. H. Elliott.
- ↑ Saint Francis of Assisi in meditation by El Greco | Blouin Art Sales Index [online], artsalesindex.artinfo.com [dostęp 2017-11-21].
Bibliografia edytuj
- David Davies, John H. Elliott, El Greco, Wyd. National Gallery Company, London 2003 ISBN 978-1-8570-9938-6.
- José Gudiol, The complete painting of El Greco, Wyd. Greenwich House, Nowy Jork 1983 ISBN 0-517-404990.
- Beat Wismer, Michael Scholz-Haensel, El Greco and modernism, Wyd. Museum Kunstpalast, ISBN 978-3-7757-3327-4.