Actio praescriptis verbis

Actio praescriptis verbis – w prawie rzymskim powództwo chroniące uprawnionego z kontraktu nienazwanego – o wykonanie świadczenia wzajemnego.

Charakterystyka powództwa

Actio praescriptis verbis przyznawano stronie kontraktu, która wykonała już swoje świadczenie. Np. strona kontraktu zamiany (permutatio) mogła skarżyć kontrahenta, o wykonanie świadczenia wzajemnego, dopiero z chwilą przeniesienia na niego oznaczonej w umowie rzeczy; darczyńca, który dokonał darowizny z poleceniem (donatio sub modo), mógł pozywać obdarowanego celem przymuszenia go do wykonania polecenia (modus). Powództwo należało do actiones bonae fidei.

Rozwój historyczny

Początkowo kontrahent, który wykonując kontrakt nienazwany spełnił świadczenie, chroniony był skargą o zwrot świadczenia. Jeżeli spełnione świadczenie polegało na dare, wówczas przyznawano stronie powództwo z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (condictio ob rem dati). Jeżeli spełnione świadczenie polegało na facere, wówczas stronie przyznawano actio doli. Następnie zaczęto przyznawać actio in factum, w celu wyrównania szkody powstałej przez niewykonanie świadczenia wzajemnego, co chroniło negatywny interes umowny kontrahenta.

Pierwszym kontraktem, z tytułu którego zaczęto przyznawać actio prescriptis verbis prawdopodobnie już w okresie klasycznym, był kontrakt estymatoryjny (aestimatum) będący historycznym poprzednikiem umowy komisu. Szersze zastosowanie powództwo to znalazło jednak dopiero w prawie justyniańskim, m.in. w kontraktach zamiany (permutatio), ugody (transactio) czy precarium.

Bibliografia

• MarekM. Kuryłowicz MarekM., AdamA. Wiliński AdamA., Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116 .brak strony (książka)
• Władysław Rozwadowski „Prawo rzymskie” Wydanie II. Poznań 1992 ISBN 83-01-10031-1