Wikipedia

Adile (córka Mahmuda II)

Adile (ur. 23 maja 1826, zm. 12 lutego 1899) – osmańska księżniczka, turecka poetka i filantropka. Córka sułtana Mahmuda II, przyrodnia siostra sułtanów Abdülmecida I i Abdulaziza.

Życiorys edytuj

Adile urodziła się 23 maja 1826 r. Jej ojcem był sułtan Mahmud II, a matką – jego czwarta małżonka Zernigâr[1][2]. Jej imię wybrał ojciec[3]. Po śmierci matki w 1830 r., czteroletnia Adile została oddana pod opiekę Nevfidan, pierwszej spośród małżonek Mahmuda II[1], która nie miała własnych dzieci[3]. Kształciła się, podobnie jak rodzeństwo[3], w pałacu. Brała lekcje Koranu, języków arabskiego i perskiego, muzyki i kaligrafii. Lekcje kaligrafii pobierała u Ebubekira Mümtaza Efendiego, najsłynniejszego kaligrafa tamtej epoki[2]. Gdy jej kształcenie miało się ku końcowi, zaczęła tworzyć własne wiersze[3].

Po śmierci ojca w 1839 roku, trzynastoletnią Adile wziął pod swoją opiekę jej starszy przyrodni brat, nowy sułtan Abdulmecid I[2]. W 1845 roku sułtan zaaranżował małżeństwo Adile z Mehmetem Alim Paszą, który służył jako doradca w cesarskim arsenale[2]. Inne źródło opisuje go jako komendanta arsenału[3].

Przygotowania do ślubu rozpoczęto 24 marca 1845 r., umowę małżeńską zawarto 27 kwietnia Pałacu Topkapı, ale główne uroczystości weselne przełożono na lato następnego roku[2]. Ślub odbył się 7 czerwca 1845 roku i trwał cały tydzień[2]. Ostatniego dnia obchodów Adile został przewieziona do pałacu Neşatabad znajdującego się w Defterdarburnu. Był to dawny pałac Hatice, córki sułtana Mustafy III[2].

Po ślubie Mehmet Ali Pasza został dowódcą osmańskiej floty i łącznie służył na tym stanowisku pięciokrotnie. Pod rządami Abdulmecida był też raz wielkim wezyrem[2]. W małżeństwie Mehmeta Alego i Adile urodziło się czworo dzieci: syn Ismail Bey i trzy córki: Hayriye, Sıdıka i Aliye; jedynie Hayriye dożyła dorosłości (zmarła w 1869 r. w wieku 23 lat)[2]. W 1868 r. Mehmet Ali Pasza zmarł i Adile została wdową[2]. Po śmierci męża zrezygnowała z wystawnego życia, jakie dotąd prowadziła[3]. Sułtanem był już wówczas Abdulaziz, również jej przyrodni brat.

Adile Sultan była kobietą głęboko religijną[4]. Około 1845 roku została wyznawczynią szejka Szunmulu Alego Efendiego[5] i wstąpiła do bractwa Nakszbandijja. Organizowała spotkania szejków i derwiszów w Pałacu Neşetabad. Przyjmowała też biednych ludzi, którzy mogli prosić księżniczkę o różnoraką pomoc[4]. Przeznaczała na cele charytatywne znaczne sumy, które otrzymywała od sułtana Abdülhamida II, panującego od 1876 r[3].

Posiadała rezydencję letnią Validebağ i pałac w Kandilli, oba w azjatyckiej części Stambułu. Po śmierci męża opuściła pałac w Kandilli i przeniosła się do Pałacu Nadbrzeżnego w Fındıklı. Podarowała państwu pałac, w którym zamieszkiwała z mężem pod warunkiem, że zostanie on przekształcony w pierwszą średnią szkołę średnią dla dziewcząt w Imperium Osmańskim. Jej życzenie spełniło się dopiero w 1916 r., kiedy działacz ruchu młodotureckiego, mąż stanu i pedagog Ahmed Rıza otworzył w tym miejscu szkołę średnią dla dziewcząt nazwaną imieniem Adile. Była to jednak nie pierwsza, a druga szkoła średnia dla dziewcząt w imperium. Szkoła przeniosła się do nowego budynku w 1969 roku, a pałac Adile spłonął w 1986 roku z powodu zwarcia elektrycznego. W odbudowanym budynku w 2006 r. otwarto lokalne centrum edukacji i kultury[2].

Adile zmarła w wieku siedemdziesięciu trzech lat jako ostatnia z potomków sułtana Mahmuda II. Została pochowana w mauzoleum w Eyüp w Stambule obok męża i dzieci[6][7][3].

Poezja edytuj

Poezja Adile była utrzymana w klasycznym stylu. Choć żyła wystarczająco długo, by poznać nowoczesną poezję osmańską, pozostała wierna tradycji, która wciąż była silna, zwłaszcza w pałacu[8]. Znała poezję suficką[3]. Twórczość Adile nie wyróżnia się jednak ani pod względem językowym, ani pod względem siły uczucia i wyrazu[9]. Pisana jest językiem znacznie prostszym, niż w przypadku innych autorów jej epoki[3]. Z o wiele większym powodzeniem poezją zajmowały się współczesne jej twórczynie: Leyla Hanım, Fitnat Hanım i Leyla Gülefşan Hanim[9].

Jej poezja ma przede wszystkim charakter religijny[3]. Po śmierci swojego męża tworzyła elegie[2]. Wiersze poświęciła również swojej matce, swojej przybranej matce Nevfidan, swoim zmarłym dzieciom, zamordowanemu sułtanowi Abdulazizowi[3].

Dywan poetycki autorstwa Adile, pierwszy taki zbiór napisany przez osmańską poetkę[7][3], został opublikowany w 1996 r.[10]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Uluçay, Mustafa Çağatay, Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Ötüken 2011. ISBN 978-9-754-37840-5, s. 197.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Arif Kolay, Hayırsever, Dindar, Nazik ve Şâire Bir Padişah Kızı: Âdile Sultan, „Akademik İncelemeler Dergisi”, 12 (2), 2017, s. 1–33, DOI: 10.17550/akademikincelemeler.306917, ISSN 1306-7885 [dostęp 2023-04-23] (tur.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m ALİ TÜFEKÇİ, Adile Sultan, 1st female poet with a diwan in Ottoman Empire [online], Daily Sabah, 4 sierpnia 2020 [dostęp 2023-04-23] (ang.).
  4. ↑ a b Hakan Arslanbenzer: Adile Sultan: Late Ottoman splendor and dignity. Daily Sabah, 2017-08-12. [dostęp 2021-01-24].
  5. ↑ Buṭrus Abū Mannah: Studies on Islam and the Ottoman Empire in the 19th Century, 1826-1876. Isis Press, 2001, s. 83. ISBN 978-975-428-187-3.
  6. ↑ Uluçay, Mustafa Çağatay, Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Ötüken 2011. ISBN 978-9-754-37840-5, s. 200.
  7. ↑ a b İstanbul Kadın Müzesi – Adile Sultan [online], www.istanbulkadinmuzesi.org [dostęp 2023-04-23].
  8. ↑ Fanny Davis: The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918. Greenwood Press, 1986, s. 231, seria: Contributions in women’s studies. ISBN 978-0-313-24811-5.
  9. ↑ a b Kemal Çiçek: The Great Ottoman-Turkish Civilisation. Yeni Türkiye, 2000, s. 252. ISBN 978-975-6782-17-0.
  10. ↑ Türkiye araştırmaları literatür dergisi, Bilim ve Sanat Vakfı 2007, s. 125.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adile_(córka_Mahmuda_II)&oldid=72776376”