Polówka pustotrzonowa
Polówka pustotrzonowa (Agrocybe vervacti (Fr.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
polówka pustotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Agrocybe vervacti (Fr.) Singer Beih. Botan. Centralbl., Abt. B 56: 167 (1936) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agrocybe, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1821 r. Elias Fries pod nazwą Agaricus vervacti. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Rolf Singer w 1936 r.[1]
- Agaricus vervacti Fr. 1821
- Agrocybe pediades var. vervacti (Fr.) Singer, 1950
- Hylophila vervacti (Fr.) Quél. 1886
- Naucoria vervacti (Fr.) Quél. 1872
- Simocybe vervacti (Fr.) P. Karst. 1879
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia edytuj
Małych rozmiarów, u młodych półkulisty, potem wypukły, a w końcu płasko-wypukły z dużym centralnym garbem, czasami tylko lekko zaznaczonym. Brzeg lekko pofalowany. Powierzchnia o barwie żółtawej, żółtopomarańczowej, żółtobrązowawej, na brzegu czasem odbarwiona, biaława, podczas suchej pogody błyszcząca, podczas deszczowej nieco lepka[4].
Przyrośnięte lub zbiegające ząbkiem na trzon, nieliczne z międzyblaszkami, u młodych białawe, potem kremowe, w stanie dojrzałym brązowawe, jaśniejsze od powierzchni kapelusza[4].
Smukły, na ogół cylindryczny, ale nierzadko zakrzywiony w kierunku podstawy, gdzie kończy się małą bulwką, początkowo pełny, ale wkrótce pusty. Powierzchnia pokryta drobnymi włókienkami, biaława do kremowej, z żółtawymi odcieniami[4].
Bardzo cienki, białawy lub jasnokremowy, o słodkim smaku i lekkim grzybowym zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 8,0–9,0 × 5,0–6,0 µm, o kształcie cytryny lub elipsoidalne, z mało wyraźnym wierzchołkiem, gładkie. Podstawki 25–30 µm, dwu lub czterosterygmowe, maczugowate. Cheilocystydy 30–45 µm z szyjką o średnicy 10 µm, wierzchołek 2,5–3,0 µm, szydłowaty, baryłkowaty lub główkowaty[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Znane jest występowanie polówki pustotrzonowej w niektórych krajach Europy i dwóch miejscach w Ameryce Północnej[5]. W północnych i środkowych Włoszech jest dość pospolita[4]. W Polsce jest rzadka. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 3 jej stanowiska w Polsce, w tym jedno z 1918 r. i proponował umieszczenie jej na czerwonej liście gatunków zagrożonych w kategorii E (gatunki wymierające)[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Umieszczona w nim jest na liście gatunków zagrożonych, wartych objęcia ochroną[6].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach sosnowych, na obrzeżach dróg, na polanach[3], na skraju lasu, na łąkach[6].
Gatunki podobne edytuj
Charakterystycznymi cechami polówki pustotrzonowej są niewielkie rozmiary, żółtawy kapelusz o pomarańczowym odcieniu, słodkawy smak, butelkowate cheilocystydy i zarodniki z mało widocznymi porami rostkowymi. Na tych samych siedliskach występuje polówka półkulista (Agrocybe pediades). Makroskopowo odróżnia się większym, półkulisto-wypukłym lub półkulisto-dzwonkowatym kapeluszem i mączystym zapachem, mikroskopowo większymi zarodnikami i cheilocystydami, które nigdy nie mają szydłowatych wierzchołków. Polówka wczesna (Agrocybe praecox) jest większa i smuklejsza, ma kolor bladoochrowy lub orzechowy, mączysty zapach, trwały, prążkowany pierścień i gorzki smak ujawniający się pod dłuższym żuciu[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Agrocybe vervacti (Fr.: Fr.) Singer 1936 [online], Fungi Italiani [dostęp 2021-08-20].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2021-08-20].
- ↑ a b Aktualne stanowiska polówki pustotrzonowej w Polsce [online] [dostęp 2021-08-20].