Aksamitkówka złota
Aksamitkówka złota (Phaeolepiota aurea (Matt.) Maire) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
aksamitkówka złota |
| Nazwa systematyczna | |
| Phaeolepiota aurea (Matt.) Maire Icones selectae Fungorum, 6 Texte general 6: 111 (1928) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phaeolepiota, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Heinrich Gottfried von Mattuschka nadając mu nazwę Agaricus aureus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1928 r. René Charles Maire. Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju Phaeolepiota[1].
Ma ponad 20 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus aureus Matt. 1777
- Agaricus aureus var. herefordensis Renny 1883
- Agaricus aureus var. vahlii (Schumach.) Cooke 1884
- Agaricus spectabilis Fr. 1828
- Agaricus vahlii Schumach. 1803
- Cystoderma aureum (Matt.) Kühner & Romagn. 1953
- Fulvidula spectabilis (Fr.) Romagn. 1937
- Gymnopilus spectabilis (Fr.) Singer 1951
- Lepiota pyrenaea Quél. 1887
- Pholiota aurea (Matt.) Sacc. 1887
- Pholiota aurea (Matt.) Sacc. 1887 var. aurea
- Pholiota spectabilis (Fr.) P. Kumm. 1871
- Pholiota vahlii Weinm. 1836
- Rozites spectabilis (Fr.) Singer 1922
- Togaria aurea (Matt.) W.G. Sm. 1908
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej jako aksamitka złota[3].
Morfologia edytuj
Średnica 5-20 centymetrów, najpierw półkolisty, potem w kształcie dzwonka, stożka aż do wypukłego. Barwa złotożółta do żółtobrązowej, nierzadko z pomarańczowym odcieniem. Jest matowy, pokryty drobniutkimi ziarenkami. Brudzą dłoń przyklejając się do niej, gdy ktoś dotknie kapelusza. Brzeg ostry, zwieszają się na nim resztki osłony. Powierzchnia czasami jest pomarszczona[4].
Nie przyczepione do trzonu, gęste, barwy kremowej, następnie ochrowej i ochrowobrązowej[5].
Nad pierścieniem kremowy lub żółtawy, gładki. Pod nim żółtawy po żółtobrązowy z ziarenkowatymi łuseczkami. Walcowaty, ale o rozszerzonej podstawie. Twardy, lecz elastyczny. Ma pierścień koloru złocistobrązowego, na dole z ziarenkami[4].
Biały, żółtawy, po przecięciu żółknący, o kwaskowatym i aromatycznym zapachu. Smak nieokreślony, ale łagodny[5].
Rdzawobrązowy. Zarodniki podłużne, zaostrzone, szorstkie, o średnicy 10–14 × 5–6 µm, bez pory rostkowej. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)[6].
Występowanie i siedlisko edytuj
W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Anglii, Holandii, i Niemczech[3].
Rośnie w lasach liściastych i mieszanych, parkach i zaroślach, również w kępach pokrzyw i innych roślin, w rowach i na poboczach dróg. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada[5].
Znaczenie edytuj
Gatunki podobne edytuj
Z powodu charakterystycznego wyglądu gatunek ten jest łatwo rozpoznawalny. Można go pomylić tylko z niektórymi ziarnówkami (Cystoderma), ale są one dużo mniejsze[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b Marek Snowarski, Atlas grzybów, Bielsko-Biała: Pascal, 2005, ISBN 83-7304-470-1, OCLC 69458088.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 244. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.