Aldozy
Aldozy lub aldehydocukry, cukry aldehydowe[1] – cukry proste, w których cząsteczkach występuje grupa aldehydowa[2], w przeciwieństwie do ketoz, w których występuje grupa ketonowa. Ich ogólny wzór sumaryczny to CnH2nOn (gdzie n≥3).
Wzory aldoz zapisywane są w formie cyklicznej lub łańcuchowej, np. CH2OH–(CHOH)n−2–CHO, co niekoniecznie odzwierciedla ich rzeczywistą strukturę (np. krystaliczna glukoza ma formę w pełni cykliczną, a w roztworze występuje pewna ilość formy łańcuchowej).
Nazwy podgrup aldoz są tworzone przez dodanie przedrostka liczebnikowego związanego z liczbą atomów węgla występujących w cząsteczce cukru. Np. aldoheksoza zawiera sześć atomów węgla, a aldopentoza pięć. W naturze nie znaleziono wolnych trioz ani tetroz, natomiast wiele pentoz i heksoz odgrywa kluczowe role w procesach życiowych (np. ryboza i glukoza).
Zestawienie aldoz edytuj
| Triozy (aldotriozy) |
 Aldehyd glicerynowy | ||||
| Tetrozy (aldotetrozy) |
 Erytroza |
 Treoza | |||
| Pentozy (aldopentozy) |
 Arabinoza |
 Ksyloza |
 Liksoza |
 Ryboza |
 Deoksyryboza |
| Heksozy (aldoheksozy) |
 Alloza |
 Altroza |
 Galaktoza |
 Glukoza | |
 Guloza |
 Idoza |
 Mannoza |
 Taloza | ||
Reakcje charakterystyczne edytuj
- redukują amoniakalny roztwór azotanu srebra(I) do metalicznego srebra (próba Tollensa) i związki miedzi(II) do czerwonego tlenku miedzi(I) (odczynnik Benedicta, odczynnik Fehlinga)
- reakcja utlenienia wodą bromową (odbarwienie wody bromowej)
W reakcjach tych grupa aldehydowa utlenia się do grupy karboksylowej, a produktami są kwasy aldonowe.
Przypisy edytuj
- ↑ Neil Campbell: Biologia. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 2014, s. 70. ISBN 0-321-54325-4.
- ↑ Słownik tematyczny. Biologia, cz. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 10, ISBN 978-83-01-16529-1.