Wikipedia

Alkanna

rodzaj roślin

Alkanna, czerwienica[5] (Alkanna) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje około 40[6]–50[7] gatunków. Występują one w południowej Europie (17 gatunków), północnej Afryce i w Azji południowo-zachodniej sięgając po Iran na wschodzie[6]. Centrum zróżnicowania jest Turcja, gdzie występuje 31 gatunków z tego rodzaju[7]. W Polsce w naturze tylko jako przejściowo dziczejący (efemerofit) zarejestrowany został jeden gatunek – alkanna pierwiosnkowata A. primuliflora[8]. Rośliny te rosną w miejscach suchych, skalistych, trawiastych, także na porzuconych gruntach rolnych[7].

Alkanna
Ilustracja
Alkanna orientalis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

alkanna

Nazwa systematyczna
Alkanna Tausch
Flora 7: 234. 21 Apr 1824[3]
Typ nomenklatoryczny

A. tinctoria Tausch[3]

Synonimy
  • Anchusa J. Hill[3]
  • Baphorhiza Link
  • Camptocarpus K. Koch
  • Campylocaryum DC. ex Meisn.
  • Onochiles Bubani[4]
  • Rhytispermum Link[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Alkanna oreodoxa
Alkanna matthioli

Dawniej duże znaczenie jako roślina barwierska, dostarczająca czerwonego (karminowego) barwnika, miała alkanna barwierska[7][6]. Niektóre gatunki, zwłaszcza alkanna wschodnia A. orientalis i Alkanna aucheriana uprawiane bywają jako rośliny ozdobne[7].

Morfologia edytuj

Pokrój
Byliny osiągające do 40 cm wysokości, często jednak niskie – o pędach płożących się lub tylko podnoszących się, rozgałęzionych[7].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, owłosione[7].
Kwiaty
5-krotne, niebieskie, żółte lub białe. Działki kielicha zrośnięte tylko u nasady. Płatki korony zrośnięte u nasady w zwykle krótką i ciemniejszą od reszty korony rurkę z owłosioną gardzielą. Końce płatków zaokrąglone. Pręciki równej długości, krótsze od rurki korony, ich nitki bardzo krótkie, pylniki krótkie. Zalążnia górna, czterokomorowa, z pojedynczą szyjką słupka nie wystającą z rurki korony[7].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na cztery pomarszczone brązowe lub czarne rozłupki[7].

Systematyka edytuj

Rodzaj należy do plemienia Lithospermeae w podrodzinie Boraginoideae Arnott w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae[4].

Wykaz gatunków[9]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).
  3. ↑ a b c d Alkanna. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
  4. ↑ a b Genus: Alkanna Tausch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].
  5. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 19-20. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 29, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. ↑ a b c d e f g h i Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 240. ISBN 0-333-74890-5.
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 29, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. ↑ Alkanna. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-01].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alkanna&oldid=72868093”