Wikipedia

Auzoniusz

późnorzymski poeta z IV wieku

Auzoniusz, Decimus Ausonius Magnus (ur. ok. 310 w Burdigali[1], zm. po 393[1]) – starożytny poeta i retor.

Auzoniusz (XVII-wieczny portret fikcyjny)

Życiorys edytuj

Auzoniusz był synem Juliusza Auzoniusza (Iulius Ausonius, ok. 290–378) lekarza greckiego pochodzenia. Jego matka Emilia Eonia (Aemilia Aeonia), córka Cecyliusza Argicjusza Arboriusza (Caecilius Argicius Arborius) miała przodków z obu stron wywodzących się z arystokratycznych rodzin z południowo-zachodniej Galii[2]. Kształcił się najpierw przez pewien czas w Tolosie pod okiem wuja Arboriusza (Aemilius Magnus Arborius), który był retorem w Konstantynopolu[2] i kształcił jednego z synów Konstantyna Wielkiego. Później Auzoniusz kontynuował naukę w Burdigali. Około 334 otrzymał stanowisko gramatyka, a następnie retora w szkole w rodzinnym mieście[2].

W 364 roku, jako znany w całej Galii nauczyciel, został wychowawcą Gracjana syna cesarza Walentyniana I, na jego dworze w Trewirze[1][3]. Wziął udział w wyprawie Walentyniana przeciw Alemanom w latach 368–369[4][1]. W 370 został comesem, a w latach 375–378 jako quaestor sacri palatii był odpowiedzialny za przygotowywanie praw[4]. W 378 został prefektem pretorium Galii[1], podczas gdy jego syn Hesperiusz był prefektem pretorium Italii, Ilirii i Afryki[4]. W 379 sprawował konsulat. Po śmierci Gracjana (383) powrócił do Burdigali i żył w swej posiadłości do śmierci po 393 roku[1]. Jego wnuk Paulinus z Pelli również był poetą[5].

Jednym z uczniów Auzoniusza był Paulin z Noli[1]. Do jego przyjaciół należał Symmachus[6].

Większość jego twórczości ma charakter pogański. Pod wpływem chrześcijaństwa powstały jedynie utwory Modlitwa poranna, Wiersze paschalne, Modlitwa w wierszach rofalickich.

Poglądy Auzoniusza są trudne do sklasyfikowania. Część badaczy (np. Angelo Di Berardino) twierdzi, że z wiary był chrześcijaninem, ale z postawy wobec życia – poganinem. Inni, np. César Vidal Manzanares – że był poganinem, który wprawdzie uznawał Boga chrześcijan, lecz jako jednego z wielu bogów.

W opinii Józefa Mantke większość utworów Auzoniusza ma niewielką wartość poetycką, a niektóre są cennym źródłem historycznym, zwłaszcza dla dziejów kultury późnego antyku[7].

Twórczość edytuj

  • Epigramata de diversis rebus (Epigramy na różne tematy) – około 120 epigramów o różnej tematyce
  • Ephemeris id est totius diei negotium (Dziennik, czyli Zajęcia w ciągu całego dnia) – opis zajęć trwających od rana do wieczora o różnym metrum, skomponowany przed 367. Zachował się tylko początek i koniec
  • Parentalia (Wspomnienie zmarłych krewnych) – 30 poematów różnej długości, mające głównie metrum elegijne o zmarłych ułożone po konsulacie, gdy był od 36 lat wdowcem
  • Commemoratio professorum Burdigalensium lub Professores (Wspomnienie o profesorach z Burdigali) – kontynuacja Parentalia dotycząca 24 znanych nauczycieli z rodzinnej Burdigali
  • Epitaphia heroum qui bello Troico interfuerunt (Epitafia na bohaterów trojańskich) – 26 epitafiów związanych z bohaterami wojny trojańskiej przetłumaczone z języka greckiego
  • Caesares (Żywoty cesarzy) – o dwunastu cesarzach opisanych przez Swetoniusza
  • Ordo urbium nobilium (Szereg miast sławnych) – utwory dotyczące 20 miast (od Rzymu po Burdigalę), heksametrem skomponowane po upadku Maksymusa w 388
  • Ludus VII Sapientium – rodzaj gry lalek, w której siedmiu siedmiu mędrców występuje kolejno i przedstawia swe wypowiedzi
  • Idyllia – 20 utworów pogrupowanych według arbitralnie ustalonych tytułów, wśród nich najbardziej znane:
    • Mosella (Mozela) – powstały w latach 370–371 poemat epicki w 483 heksametrach z podróży po rzece
    • Griphus ternarii numeri (Zagadka cyfry 3)
    • De aetatibus Hesiodon
    • Monosticha de aerumnis Herculis
    • De ambiguitate eligendae vitae
    • De viro bono
    • EST et NON
    • De rosis nascentibus
    • Versus paschales
    • Epicedion in patrem (Pieśń żałobna na śmierć ojca)
    • Technopaegnion (Igraszki wersyfikacyjne) – cykl 12 utworów powstałych w latach 389–390
    • Cento nuptialis (Centon weselny) – opis uroczystości weselnych za pomocą cytatów Wergiliusza
    • Bissula
    • Protrepticus
    • Genethliacon
  • Eglogarum liber (Księga drobnych utworów) – kolekcja różnego rodzaju astronomicznych i astrologicznych wersyfikacji w metrum epickim i elegijnym
  • Libri de fasti (Księgi o kalendarzu) – wierszowany katalog wszelkiego rodzaju wiedzy
  • Epistolarum liber – 25 wierszowanych listów w różnym metrum
  • Gratiarum actio ad Gratianum imperatorem pro consulatu (Mowa dziękczynna do Gracjana za otrzymany konsulat) – mowa dziękczynna prozą skierowana do cesarza Gracjana z okazji uzyskania urzędu konsula, wydana w Trewirze w 379
  • Periochae Homeri Iliadis et Odyssiae – przypisywane Auzoniuszowi streszczenie prozą Iliady i Odysei Homera
  • Praefatiunculae – przedmowy autorstwa poety do różnych zbiorów jego wierszy, w tym odpowiedzi na prośby cesarza Teodozjusza o jego wiersze
  • De herediolo (Majątek rodzinny)
  • Cupido cruciatus (Cierpienia Kupidyna)
  • Oratio consulis Ausonii versibus rophalicis (Modlitwa konsula Auzoniusza w wierszach rofalickich)

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g Słownik pisarzy antycznych 2001 ↓, s. 106
  2. ↑ a b c Kenney i Clausen 1983 ↓, s. 16
  3. ↑ Kenney i Clausen 1983 ↓, s. 16–17
  4. ↑ a b c Kenney i Clausen 1983 ↓, s. 17 Auzoniusz poświęcił siedem poematów germańskiej brance Bissuli wziętej do niewoli w czasie wyprawy Walentyniana.
  5. ↑ Słownik pisarzy antycznych 2001 ↓, s. 375
  6. ↑ Słownik pisarzy antycznych 2001 ↓, s. 107
  7. ↑ Słownik pisarzy antycznych 2001 ↓, s. 109

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Auzoniusz&oldid=73668328”