Bazylika Maryi Dziewicy w Ptujskiej Gorze

Bazylika Maryi Dziewicy
*Bazilika Marije Zavetnice s plaščem*
	bazylika mniejsza
	; Fasada bazyliki
Państwo	Słowenia
Miejscowość	Ptujska Gora
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	Maryi Dziewicy
Historia
Data rozpoczęcia budowy	XIV wiek
Dane świątyni
Styl	gotyk
	Położenie na mapie Słowenii Bazylika Maryi Dziewicy
	46°21′17″N 15°45′41″E/46,354722 15,761389

Bazylika Maryi Dziewicy w Ptujskiej Gorze (słoweń. Bazilika Marije Zavetnice s plaščem) – bazylika rzymskokatolicka w Ptujskiej Gorze, w Słowenii. Jest uważany za najpiękniejszy zabytek z okresu gotyku w Słowenii. Na placu przed kościołem znajduje się wiejskie targowisko i pozostałości umocnień z okresu walk z Turkami.

Historia edytuj

Na temat początków i powstania Ptujskiej Gory przekazy historyczne niemal całkowicie milczą. Zachował się jednak dokument, z którego wynika, że w ostatniej dekadzie XIV wieku (1398 r.) papież Bonifacy IX dał Ulrykowi IV von Walsee pozwolenie na budowę kościoła na Ptujskiej Gorze^[1]^[2].

Budowa kościoła została zakończona w latach 20. XV wieku w stylu gotyckim. Kilkadziesiąt lat po jej zakończeniu okolicy zaczęli zagrażać Turcy, kościół otoczono więc murami, by go ochronić przed zniszczeniem^[3].

Architektura edytuj

Kościół jest trójnawową budowlą z bogato wyposażonym wnętrzem. W skład wyposażenia wchodzą m.in. ołtarze i obrazy świętych. Jest skarbnicą gotyckiej rzeźby z początku XV wieku^[4].

Płaskorzeźba Matki Bożej Patronki z Płaszczem edytuj

Powstała ok. 1410 r. i jest jednym z największych arcydzieł tamtych czasów. Wizerunek Maryi znajduje się w głównym, barokowym ołtarzu. Pod jej płaszczem przedstawiono 82 postacie, reprezentujące interesujący zbiór typów ludzkich z tamtej epoki. Wśród nich znajdziemy postać Bernarda III, fundatora Ptujskiej Gory, jego żony, dwóch braci minorytów, wielu przedstawicieli szlachty, hierarchii kościelnej oraz innych osób^[3].

Ołtarz cylejski edytuj

Ołtarz Fryderyka II hrabiego Celje typu baldachimowego znajduje się w południowej apsydzie. Początkowo stał prawdopodobnie nad głównym ołtarzem i zajmował centralne miejsce w kościele. Po ostatnim remoncie prezbiterium, to wybitne dzieło rzeźbiarskie z pracowni Petra Parlera, ponownie trafiło na właściwe miejsce w kościele.

Ołtarz różańcowy edytuj

Ołtarz ten stoi z lewej strony przy drugiej kolumnie pokrytej pękiem służek. U góry, w środkowej części trójdzielnego, kamiennego ołtarza znajduje się postać siedzącej Matki Bożej wraz z Dzieciątkiem. Prawa ręka, w której trzymała berło, została odcięta. W węższych niszach bocznych znajdują się posągi św. Katarzyny i św. Andrzeja. Dzieło to, z początku XV wieku, przypisuje się następcom Petra Parlera.

Ołtarz Zygmunta edytuj

Stoi przy pierwszym filarze na południowej stronie kościoła. Wygląda podobnie od ołtarza różańcowego, od którego jest nieco młodszy. Jego nazwa pochodzi od św. Zygmunta, którego posąg stoi w środkowej niszy. Po bokach znajdują się posągi św. Barbary i św. Erazma.

Święty Jakub edytuj

Statua św. Jakuba stoi na konsoli środkowej kolumny pokrytej służkami po prawej stronie kościoła i pierwotnie był częścią poświęconego mu ołtarza. Jest doskonałym przykładem gotyckiej rzeźby i szczytowym dziełem ptujskogorskiej pracowni rzeźbiarskiej z początku XV wieku.

Barokowa ambona edytuj

Ambona ta jest cennym dziełem rzeźby barokowej z połowy XVIII wieku, podobnie jak dwa konfesjonały.

Św. Maksymilian Kolbe był polskim franciszkaniniem konwentualnym, który w czasie II wojny światowej oddał swoje życie za współwięźnia w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym KL Auschwitz. Płaskorzeźba z jego portretem została wykonana przez Viktora Gojkoviča w 1986 r.

Gotyckie freski zachowały się dobrze w południowej części podziemi, w dawnej Kaplicy Krzyża Świętego. Przedstawiają różne motywy, a w tym sceny z życia Jezusa.

Znaki kamieniarskie są widoczne na wszystkich elementach obrobionych przez kamieniarzy zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz kościoła. Jest ich ponad 1000.

Witraże są dziełem słoweńskiej malarki Idy Brišnik-Remec. Wykonane zostały w latach 1981–1982 i ilustrują pieśń słoneczną, przypisywaną św. Franciszkowi z Asyżu.

Droga krzyżowa na wschodniej ścianie dzwonnicy jest dziełem Viktora Gojkoviča (1989).

Gotyckie płaskorzeźby: Anioł z herbami, Pokłon Trzech Króli i Śmierć Maryi były częścią oryginalnego wyposażenia kościoła z 1410 r. Obecnie znajdują się w kaplicy, która mieści się w dawnej wieży obronnej.

Barokowych schodów strzegą św. Florian i św. Jan Nepomucen. Wejście na szczycie schodów zdobią postacie aniołów z tarczami oraz bogato zdobione wazony.

Nad główny portal wróciła Matka Boża Patronka z Płaszczem. Na miejscu oryginalnej płaskorzeźby, która w okresie baroku została przeniesiona do ołtarza głównego, obecnie umieszczono płaskorzeźbę z brązu. Na prostokątnych skrzydłach wrót znajduje się podobizna papieża Jana Pawła II, który podczas pielgrzymki do Słowenii w 1999 r. beatyfikował biskupa Antoniego Marcina Slomška, uwiecznionego na lewym skrzydle drzwi. Na płaskorzeźbach przedstawieni są również czterej ewangeliści (dzieło Viktora Gojkoviča, 2002). Wokół płaskorzeźb zapisane zostały myśli i prośby Slomška „Okryj mnie swoim świętym płaszczem”.

Dzwonnica zmieniała swój wygląd na przestrzeni dziejów. Z powodu uszkodzeń była poddawana licznym przebudowom i remontom. Obecny kształt dzwonnicy pochodzi z epoki baroku. Zawieszone są w niej cztery dzwony.

Wysokie gotyckie okna z wąskimi szprosami i bogato zdobionymi maswerkami ożywiają zewnętrzny wygląd kościoła, który jest szczególnie urozmaicony po wschodniej stronie, do której dostawiono trzy gotyckie apsydy.

Otoczenie kościoła z zachowaną południową wieżą obronną, przypomina czasy tureckich najazdów, kiedy Ptujską Gorę zamieniono w obóz wojskowy, co można zobaczyć na dobrze zachowanym miedziorycie z 1681 r.

Bazylika edytuj

W 2009 r. w kościele przeprowadzono prace remontowe i konserwatorskie w celu przygotowania go do nadania tytułu bazyliki. Renowacja wywołała szereg kontrowersji. 8 grudnia 2009 r. papież Benedykt XVI podniósł kościół do rangi bazyliki. 16 maja 2010 r. miało miejsce uroczyste nadanie tytułu bazyliki, będące kulminacją obchodów, ponieważ kościół jednocześnie świętował swoje sześćsetlecie^[5].

Przypisy edytuj

↑ NEKAJ UTRINKOV IZ SKUPNE ZGODOVINE SLOVENIJE IN ČEŠKE. [dostęp 2018-02-06]. (słoweń.).
↑ Wallseer, Mosaiksteinchen (nach Schmutz). [dostęp 2018-02-06]. (niem.).
↑ ^a ^b Ptujska Gora - Schutzmantelmadonna. [dostęp 2018-02-06]. (niem.).
↑ NAJLEPŠA VSEH CERKVA – MARIJA ZAVETNICA S PLAŠČEM. [dostęp 2018-02-06]. (słoweń.).
↑ Basilica of the Patroness Mary. [dostęp 2018-02-06]. (ang.).

[1] NEKAJ UTRINKOV IZ SKUPNE ZGODOVINE SLOVENIJE IN ČEŠKE. [dostęp 2018-02-06]. (słoweń.).

[2] Wallseer, Mosaiksteinchen (nach Schmutz). [dostęp 2018-02-06]. (niem.).

[Pater-3] Ptujska Gora - Schutzmantelmadonna. [dostęp 2018-02-06]. (niem.).

[4] NAJLEPŠA VSEH CERKVA – MARIJA ZAVETNICA S PLAŠČEM. [dostęp 2018-02-06]. (słoweń.).

[5] Basilica of the Patroness Mary. [dostęp 2018-02-06]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]