Blond (kolor)
Blond – kolor włosów, występujący u niektórych ssaków, wywołany przez niewielką ilość barwnika – melaniny. Zazwyczaj przez kolor ten rozumie się odcienie od jasnego brązu poprzez żółty aż do niemalże białego. Ocenia się, że w populacji ludzkiej na całym świecie występuje ok. 26.3% osób z różnymi odmianami jasnych włosów. Oprócz człowieka włosy blond spotyka się u m.in. kotów.
Etymologia słowa edytuj
Samo słowo blond wywodzi się ze starofrancuskiego – blont, które pierwotnie oznaczało barwę pomiędzy złotym a jasnokasztanowym odcieniem. Co do pochodzenia samego określenia blont istnieją dwie koncepcje. Według pierwszej słowo to pochodzi ze zniekształconej "średniowiecznej łaciny" – a dokładniej od wyrazu blundus, który znaczy "żółty". Według drugiej początek słowu blond dało starofrankijskie blund, oznaczające kolor siwy.
Wykształcenie się jasnej pigmentacji edytuj
Jasne włosy występują naturalnie prawie we wszystkich grupach etnicznych, jako rodzaj rzadkiej mutacji, która jest jednak trudno zauważalna u większości populacji albo zauważalna tylko u dzieci. Jednakże, szczególnie w Europie, w pewnych grupach ludności, zamieszkujących określone rejony geograficzne (np. Skandynawia), włosy koloru blond często spotyka się u ludzi już dorosłych. Przy czym nie należy z tego wysuwać mylnego wniosku, że włosy tej barwy są cechą charakterystyczną dla Europejczyków. Według ostatnich badań genetycznych stwierdzono, iż prawdopodobnie ludzie z jasnymi włosami pojawili się w znacznej liczbie w Europie ok. 11-10 tys. lat temu w czasie epoki lodowcowej oraz wraz z kolejnymi falami osadnictwa ludności indoeuropejskiej. Przedtem jej mieszkańcy byli w większości czarnowłosi i ciemnoocy, tak jak ludzie zamieszkujący inne regiony świata.
Co do przyczyn wykształcenia się takiej różnorodności biologicznej u człowieka, obejmującej różne barwy tęczówki oka, jasne włosy i jasną pigmentację skóry, nie ma obecnie w świecie naukowym zgody. Istnieją różne poglądy tłumaczące w jaki sposób doszło do tak znaczących zmian w wyglądzie zewnętrznym człowieka, w tak krótkim czasie po jego przybyciu z Afryki (35-40 tys. lat temu), gdy zazwyczaj cechy takie wykształcające się w procesie ewolucji powstają po okresie znacznie dłuższym.
Zdaniem kanadyjskiego antropologa – Petera Frosta (w badaniach opublikowanych w dzienniku Evolution and Human Behavior), włosy blond wykształciły się w tak krótkim okresie w wyniku zaistnienia określonych preferencji seksualnych[1].
Według autorów publikacji – The History and Geography of Human Genes[2], jasne włosy stały się dominującą cechą u mieszkańców obszaru współczesnej Litwy. Miało się tak stać ok. 3 tys. lat p.n.e., wśród dopiero co wtedy przybyłych praindoeuropejskich osadników. Z tego rejonu zawędrowali oni do Skandynawii. Częstsze występowanie blond włosów miało być wywołane większą atrakcyjnością kobiet z takimi włosami w oczach ówczesnych mężczyzn.
Częstość występowania edytuj
Jasne włosy często spotyka się u niemowląt i dzieci. Dzieci z takimi włosami mogą się rodzić nawet w grupach etnicznych, u których cecha taka nie występuje u dorosłych. Z reguły włosy te ciemnieją wraz z wiekiem i przyjmują kolor jasnobrązowy lub ciemnobrązowy.
Blond włosy są charakterystyczne dla ludności północnej i środkowej Europy, na południu osoby takie są w zdecydowanej mniejszości, chociaż spotyka się je w takich regionach jak choćby północne Włochy. Poza nierdzennymi mieszkańcami na innych kontynentach cecha ta jest dużo rzadziej spotykana.
U Aborygenów w Australii, występują czasami żółtobrązowe włosy, w szczególności u kobiet i dzieci[3]. Również Guanczowie, zamieszkujący Wyspy Kanaryjskie, mieli według przybyłych tu w XIV wieku Hiszpanów posiadać jasne włosy i niebieskie oczy[4]. W środkowej i południowej Azji tego typu cechy znaleźć można było u wędrujących plemion indoeuropejskich, które zostały wchłonięte przez miejscową ludność. Pewne pozostałości po nich można znaleźć u ludności w północnym Pakistanie i u niektórych Afgańczyków.
Zasięg występowania jasnego owłosienia w przeszłości edytuj
 |
Ta sekcja od 2013-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Obecnie jasne włosy są cechą charakterystyczną niemal wyłącznie dla części populacji europejskiej i części obszarów skolonizowanych przez Europejczyków. W przeszłości owłosienie koloru blond spotykane było powszechnie także na innych terenach, zarówno tam, gdzie obecnie występuje sporadycznie (np. Bliski Wschód), jak i tam, gdzie u rdzennej ludności nie występuje już ono zupełnie (np. Pakistan, Indie, Turkiestan Wschodni). Zanikanie występowania jasnych włosów w poszczególnych populacjach związane jest z faktem, iż geny odpowiedzialne za tę cechę (podobnie jak za barwę oczu) mają charakter recesywny, co oznacza, iż potomstwo 2 osób, spośród których 1. ma włosy jasne, a 2. – czarne, z prawdopodobieństwem 3:4 odziedziczy czarne włosy. W kolejnych pokoleniach liczba jasnowłosych nie spada tak szybko, jednak jasna barwa traci swe nasilenie i staje się coraz ciemniejsza. W konsekwencji z czasem wśród danej populacji spada liczba osób jasnowłosych, zaś kolor włosów tych, u których wciąż występuje blond owłosienie, ma coraz ciemniejszy odcień.
W przeszłości zasięg występowania jasnych w obrębie basenu Morza Śródziemnego był znacznie większy. Z przekazów historycznych oraz na podstawie analizy malunków wynika, że w krajach jak Grecja, południowe Włochy, a zwłaszcza kraje Maghrebu (Tunezja, Maroko, Algieria), gdzie obecnie osoby mające (ciemno)blond włosy stanowią kilkupromilową – kilkuprocentową mniejszość, jeszcze dwa tysiące lat temu blondyni żyli w dużej ilości, jednak wraz z mieszaniem się ich genów z genami populacji wywodzących się z południa (często Negroidami), blond włosy zanikały. W XVIII i XIX w. na terenie Tunezji nadal żyła liczna jasnowłosa populacja, co stało się podstawą do przedstawienia teorii o germańskim (wandalskim) pochodzeniu tamtejszej ludności; teorie te nie znalazły potwierdzenia – jakkolwiek nie można zaprzeczyć, że żyjący tam niegdyś Wandalowie pozostawili po sobie jakąś spuściznę genetyczną, to badania wykazały, że blondyni zamieszkiwali te obszary w głębokiej starożytności, na długo przed inwazją wandalską. Także w Egipcie, w którym w wyniku napływu genów z Nubii nie ma już rdzennych mieszkańców o jasnym kolorze włosów, niegdyś cecha ta występowała, o czym świadczą liczne mumie Egipcjan sprzed kilku tysięcy lat (rudawym blondynem był m.in. faraon Ramzes II).
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Abstract: "European hair and eye colour: A case of frequency-dependent sexual selection?"
- ↑ Cavalli-Sforza, L. Luca; Menozzi, Paolo; and Piazza Alberto The History and Geography of Human Genes Princeton, New Jersey: 1994 Princeton University Press Page 266 -- Map of the incidence of the gene for blonde hair in Europe.
- ↑ Gene Expression: Blonde Australian Aboriginals [online], www.gnxp.com [dostęp 2017-11-22] (ang.).
- ↑ Family Tree DNA – Guanches-Canary Islands-DNA Project. [dostęp 2007-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-14)].