Wikipedia

Budynek poczty głównej w Kłodzku

Budynek poczty głównej w Kłodzku – zabytkowy[1] gmach położony na pl. Jagiełły 2, w centrum Kłodzka[2]. Wzniesiony w latach 1878–1879[3] z przeznaczeniem na siedzibę Cesarskiego Urzędu Pocztowego (niem. Kaiserliches Postamt[4]). Obiekt był przebudowany i rozbudowany na początku XX wieku. Po zakończeniu II wojny światowej pełnił funkcję poczty głównej w mieście (Urząd Pocztowy nr 1). Znajdowała się tu także siedziba lokalnego oddziału państwowego przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Telefon (PPTiT), a po jego podziale w 1991 roku Poczty Polskiej oraz Telekomunikacji Polskiej (do 1996 roku)[5].

Budynek poczty głównej w Kłodzku
Symbol zabytku nr rej. A/4391/1082/WŁ z 03.12.1984
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kłodzko

Adres

pl. Jagiełły 2

Styl architektoniczny

eklektyzm

Kondygnacje

2

Rozpoczęcie budowy

1877

Ukończenie budowy

1879

Ważniejsze przebudowy

1906, 1916–1918,
1929, 1941

Pierwszy właściciel

Johann Nentwig
(1877–1884)

Kolejni właściciele

Deutsche Reichspost
(1884-1945),
Polska Poczta, Telegraf i Telefon
(1945–1991)

Obecny właściciel

Poczta Polska
(od 1991)

Położenie na mapie Kłodzka
Mapa konturowa Kłodzka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek poczty głównej w Kłodzku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Budynek poczty głównej w Kłodzku”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Budynek poczty głównej w Kłodzku”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek poczty głównej w Kłodzku”
Ziemia50°26′08,76″N 16°39′01,16″E/50,435767 16,650322
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Koncepcja budowy nowej poczty powstała w 1877 roku w związku ze zniesieniem obowiązującego do tej pory zakazu utrzymywania niezabudowanego pasa wokół fortyfikacji miejskich[6]. Wraz z jego anulowaniem rozpoczął się proces przekształcania i rozwoju miasta, polegający na wyburzaniu murów i bram miejskich oraz burzliwej rozbudowy dotychczasowych przedmieść[7]. Nową siedzibą poczty postanowiono ulokować na terenie dawnego Przedmieścia za Zieloną Bramą (niem. Grüne Thor Vorstadt), w miejscu gdzie krzyżowały się ważne drogi lokalne z północy na południe oraz z zachodu na wschód, który niedługo potem otrzymał nazwę placu Wilhelma (niem. Wilhelmsplatz) na cześć ówczesnego cesarza i współtwórcy zjednoczonych Niemiec Wilhelma I Hohenzollerna[4].

Działka, na której wzniesiono budynek poczty początkowo była własnością Johanna Nentwiga, miejscowego mistrza ciesielskiego, który na mocy umowy z dnia 29 grudnia 1877 roku zobowiązał się wznieść na zmówienie Królewskiej Głównej Dyrekcji Poczty stosowne budynki i wydzierżawić je, a następnie w przeciągu pięciu lat odsprzedać po kosztach własnych poczcie. Do właściwych prac budowlanych przystąpiono na początku 1878 roku. Nowy gmach poczty został uroczyście oddany do użytku 1 lipca 1879 roku. Ostateczna umowa kupna-sprzedaży na której położony był gmach została podpisana w 1883 roku przez dyrektora poczty we Wrocławiu Kühla i Johanna Nentwiga. Dotyczyła ona odstąpienie poczcie za cenę 151 tysięcy marek całej działki budowlanej wraz ze znajdującym się na niej budynkiem poczty, oficyną i podwórzem. Umowa ta została zatwierdzona przez dyrekcję w Berlinie w sierpniu tego samego roku i z dniem 1 kwietnia 1884 roku weszła w życie[8].

Nie jej znane nazwisko architekta kłodzkiej poczty. Wiadomo, że pierwszym jej dyrektorem został 1 sierpnia 1878 roku Albrecht, zaś po nich 14 listopada 1883 roku Kallnich. Drugi z dyrektorów jako aktywny członek Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (niem. Glatzer Gebirgsverein) opracował na łamach roczników wydawanych przez to stowarzyszenie dzieje poczty na ziemi kłodzkiej. Obok budynku głównego poczty wzniesiono także oficynę, w której znalazła się wozownia, poczekalnia dla podróżnych oczekujących na pocztowe dyliżansy, toalety oraz stajnia. Całość zespołu pocztowego ogrodzono parkanem[9]. W 1886 roku z miejskiego wodociągu została do budynku doprowadzona woda, a w 1890 roku wybrukowano jego dziedziniec wykładając go tzw. kocimi łbami[7].

Po ponad dwudziestu latach okazało się, że budynek jednak za mały. Już w 1906 roku przebudowano część I piętra, wygospodarowując tam obszerne pomieszczenie dla urzędu telefonicznego. W 1912 roku rozpoczęto starania o pozwolenie na dalszą rozbudowę budynku. Wykonanie projektu budowy nowej dwukondygnacyjnej części przylegającej do istniejącego budynku od strony ówczesnej ulicy Gartenstrasse (obecnie Bohaterów Getta) zlecono wrocławskiemu architektowi Goebelowi. Rozbudowę tę przeprowadzono w latach 1916–1918. W tym czasie wprowadzono też elektryczność i centralne ogrzewanie. W 1929 roku starą wozownię przebudowano jako zamknięte garaże dla samochodów[7].

Po zakończeniu II wojny światowej gmach pełnił funkcję poczty głównej w mieście (Urząd Pocztowy nr 1). Znajdowała się tu także siedziba lokalnego oddziału państwowego przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Telefon (PPTiT), a po jego podziale w 1991 roku Poczty Polskiej oraz Telekomunikacji Polskiej (do 1996 roku)[5]. 3 grudnia 1984 roku budynek kłodzkiej poczty głównej został wpisany do rejestru zabytków województwa wałbrzyskiego (od 1999 roku województwa dolnośląskiego)[10]. Obiekt w ciągu ostatnich siedemdziesięciu lat przechodził liczne remonty i modernizacje mające na celu poprawę jego funkcjonalności[7].

Architektura edytuj

 
Poczta główna w Kłodzku pod koniec XIX wieku

Budynek kłodzkiej poczty głównej został wzniesiony w stylu eklektycznym, nawiązującym do modnych w tym czasie klasycyzujących prądów berlińskiej szkoły architektonicznej, z widocznymi elementami neorenesansowymi i neobarokowymi[11]. Do dnia dzisiejszego nie udało ustalić, kto był projektantem tego obiektu[7].

W dwukondygnacyjnym budynku oprócz pomieszczenia poczty i telegrafu znalazły się również mieszkania: dla dyrektora poczty (zajmujące część piętra) oraz dla niższego urzędnika poczty, które ulokowano w podwyższonej od strony podwórza kondygnacji dachowej. Obok budynku głównego wzniesiono na jego tyłach także oficynę, stanowiącej zaplecze poczty[12].

Pierwszej poważnej przebudowy obiektu dokonano w 1906 roku, wygospodarowując na pierwszym piętrze obszerne pomieszczenie dla urzędu telefonicznego. W 1915 roku opracowano koncepcję rozbudowy gmachu o dwukondygnacyjne skrzydło południowe. Wzniesiono je w latach 1916–1918. W tym czasie w budynku wprowadzono centralne ogrzewanie i elektryczność. W 1929 roku zaadaptowano dawne tereny wozowni na zamknięte garaże dla samochodów. Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1941 roku, kiedy to w nowej części poczty przeprowadzono adaptację poddasza autorstwa Adolfa Ernsta[12].

Największymi walorami zabytkowymi kłodzkiej poczty głównej są: ceglano-kamienne elewacje wraz z rzeźbiarską grupą figuralną na frontonie, klatki schodowe i pomieszczenie biurowe na pierwszej, drugiej i trzeciej kondygnacji[12]. Wielokrotne przebudowy budynku nadały mu kształt łuku. Obiekt ten jest stosunkowo długi. W centrum posiada ryzalit z dwoma bocznymi wejściami[13]. Ponad nim umieszczono grupę rzeźb – dwie siedzące kobiety, personifikujące pocztę i transport. Odlane zostały ze stopu cyny i wykonane przez C. Dorna w 1877 roku, o czym świadczy jego sygnatura, która znajduje się na cokole[12].

Galeria edytuj

Ciekawostki edytuj

  • Jest to pierwsza znana siedziba kłodzkiej poczty. Lokalizacja poprzedniej nie jest ustalona. Wiadomo, iż pierwszy budynek poczty powstał w Kłodzku około 1827 roku i był prywatną własnością poczmistrza[7].
  • W 1912 roku rozpoczęto starania o pozwolenie na dalszą rozbudowę budynku. Początkowo planowano nadbudować trzecią kondygnację, ale dwa lata później zmieniono koncepcję poszerzając obiekt o skrzydło południowe, co nadało budynkowi charakterystyczny łukowaty kształt[7].
  • Makieta poczty głównej znajduje się w utworzonym w 2015 roku przy ul. Noworudzkiej w Kłodzku Parku Miniatur „Minieuroland”[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ A. Wachowska, Wykaz zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków miasta Kłodzka z dnia 08.03.2019 r. [w: „Biuletynie Informacji Publicznej Miasta Kłodzka”, nr 231.[on-line] [dostęp 2020-12-08].
  2. ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, Wrocław-Warszawa 1999.
  3. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 40.
  4. ↑ a b M. Krause, Plan von Glatz. Entworfen und gezeichnet, 1:4500, Glatz ca. 1896. [on-line] [dostęp 2020-12-08].
  5. ↑ a b Z. Jaszek, Historia Kłodzka, [w:] „Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000”, wyd. 3, Wrocław–Warszawa 1999.
  6. ↑ T. Broniewski, Kłodzko. Śląsk w zabytkach sztuki, Wrocław 1977, s. 27.
  7. ↑ a b c d e f g Krystyna Oniszczuk-Awiżeń, Historia poczty w Kłodzku, [w:] „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”, nr z lutego 2015 roku. [on-line] [dostęp 2020-12-07].
  8. ↑ B. Brzozowski, Monografia poczty na Ziemi Kłodzkiej, Wałbrzych 2002.
  9. ↑ Na podstawie: Kallinich, Geschichte des Postwesens in der Grafschaft Glatz, Sechster Jahresbericht nebst Mitglieder und Verzeichniss des Gebirgvereins der Grafschaft Glatz, Glatz 1886/1887.
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego, na podstawie danych Narodowego Instytutu Dziedzictwa. [on-line] [dostęp 2020-12-08].
  11. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 114.
  12. ↑ a b c d A. i M. Czyszczoń, K. Lubos, Studium historyczno-architektoniczne budynku Urzędu Pocztowego nr 1 w Kłodzku przy placu Władysława Jagiełły nr 2, Wrocław 1994; maszynopis dostępny w Bibliotece Muzeum Ziemi Kłodzkiej.
  13. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 220.
  14. ↑ Oficjalna strona zawierająca opis kłodzkiego Parku Miniatur „Minieuroland”. [on-line] [dostęp 2020-12-08].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Budynek_poczty_głównej_w_Kłodzku&oldid=70843124”