Wikipedia

Bukiet jubilerski

brosza o wzorze kwiatowym

Bukiet jubilerski lub jubilerski bukiet kwiatowy – naśladująca naturę brosza o wzorze kwiatowym zainspirowanym kwiatem, bukiecikiem kwiatów, pąkiem kwiatowym, koszem z kwiatami, listkiem lub gałązką, noszona na przedniej górnej części tułowia na środku lub z boku w celu upiększenia wycięcia sukni pod szyją albo przypinana po jednej ze stron do klapy sukienki, bluzki, żakietu lub płaszcza[1][2]. Popularna w Europie w XVIII wieku, szczególnie w Anglii[2].

Broszka kwiatowy bukiet jubilerski z brylantami i perłami, Anglia, XVIII wiek

W literaturze przedmiotu można też spotkać się z innymi nazwami dla bukietu jubilerskiego tj. devant de corsage[3], bouquet, floral spray, corsage spray[2] lub broszka corsage[1].

Bardzo duże i ciężkie osiemnastowieczne kwiatowe bukiety jubilerskie o kształcie odwróconego trójkąta, przypinane na środku sukni z gorsetem lub na bawecie, są nazywane w języku angielskim stomacher[1].

Historia edytuj

 
Fragment diademu Pu-abi, paciorki z karneolu, lapis lazuli i liście wycięte ze złotej blachy, XXVI wiek p.n.e.

Kwiaty, a także rośliny i owoce, ze względu na formę i barwę, oraz piękno i symbolikę, były i w dalszym ciągu są inspiracją w sztuce złotniczej[2].

Jedną z najstarszych zachowanych kwiatowych ozdób złotniczych jest diadem znaleziony w królewskich grobowcach Pu-abi[2].

Zapisów o klejnotach w formie kwiatów doszukano się w inwentarzach m.in. książąt dworu burgundzkiego[2].

 
Jubilerski bukiet kwiatowy carycy Katarzyny II, Ermitaż

Brosze przedstawiające kwiatowe bukiety były popularne w XVIII wieku w całej Europie i Rosji, a szczególnie były popularne w Anglii w latach 1714–1830, jako ozdoba wieczorowych sukni najzamożniejszych kobiet[2]. Czasami osiemnastowieczna brosza z brylantów i platyny miała postać obwódki obramującej linię dekoltu od ramienia do ramienia[4].

Kwiatowe wzory klejnotów cieszyły się popularnością także wśród polskich szlachcianek w drugiej połowie XVIII wieku[5]. Imponującą broszę, będącą przykładem jubilerskiego bukietu kwiatowego, można zobaczyć w zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Pochodząca z końca XVIII wieku pokaźna brosza (o wymiarach 19,8 x 12,5 cm i o wadze 313,1 grama) została wykonana z pozłacanego srebra, ametystów, kryształów górskich i emalii[2].

Pojedyncza duża brosza devant de corsage mogła wchodzić w skład garnituru jubilerskiego[6].

Kiedy duże i ciężkie jubilerskie bukiety kwiatowe wyszły z mody i przestały być używane do ozdabiania stroju, to ich kwiatowe elementy były wstawiane do filigranowych wazonów, aby odgrywać rolę bukietu kwiatów na stole. Pewna część z zachowanych jubilerskich bukietów kwiatowych utraciła z tego powodu oryginalne zapięcie[2].

Stomacher edytuj

 
Osiemnastowieczny stomacher z topazami, Museu Nacional de Arte Antiga

Olbrzymie i ciężkie ornamentowe brosze stomacher o kształcie odwróconego trójkąta, czyli zwężającego się do dołu, były noszone jako ozdoba sukni z gorsetem[1]. Brosza stomacher zakrywała tułów na środku od linii dekoltu lub nieco poniżej i sięgała niemal aż do talii[7]. Mogła też być przypinana do sukni na bawecie, potęgując jego efekt dekoracyjny[8] albo w celu zakrycia sznurowania gorsetu, które służyło do umocowania tej części garderoby na ciele[9].

Brosza stomacher miała najczęściej wzór kwiatowy lub przypominała z wyglądu kokardę[7]. Była ozdobiona licznymi małymi kamieniami szlachetnymi, a nawet kilkoma zwisającymi dużymi kamieniami[7]. Brosza stomacher mogła składać się z dwóch lub trzech części, możliwych do odłączenia od siebie i osobnego ich noszenia[7]. Ten typ ozdobnej broszy był popularny w XVIII wieku i później, a szczególnie w epoce edwardiańskiej[7].

Ozdoby biżuteryjne przypinane do gorsetu sukni były stosunkowo ciężkie i wymagały wsparcia od ubrania. Gdy po 1910 roku sztywne gorsety zostały zastąpione miękkim i luźniejszym strojem, noszenie ogromnych i przyciężkich brosz zostało zaniechane lub brosze te zostały przerobione na lżejsze ozdoby jubilerskie bardziej pasujące do nowego stylu ubrań[4].

Wzorniki jubilerskie edytuj

Wzorów do wykonywania naturalistycznych klejnotów dostarczały tzw. jubilerskie wzorniki. Jednym z najważniejszych był opublikowany w 1762 roku wzornik dla jubilerów autorstwa Pougeta pt. Traité des pierres précieuses et de la maniere de les employer en parure, zawierający plansze z 550 projektami o motywach głównie kwiatowych dla brosz, kolczyków, zawieszeń, pierścieni, naszyjników, egret, ramek do miniatur, sprzączek do butów, uchwytów pieczątek, rękojeści itp.[3]. Klejnoty wzorowane na jego projektach można było znaleźć w całej Europie[2].

Projekty dużych, około 20-centymetrowych, jubilerskich bukietów kwiatowych, do wykonania z kosztownych metali i drogich kamieni, przypinanych na przodzie stanika sukni, ze względu na wysoką cenę przeznaczone były dla władczyń i arystokracji[2].

  • Przykłady rysunków – projektów dla brosz nieznanych artystów
  •  
    Wzór na broszkę corsage poł. XIX wieku
  •  
    Projekt na stomacher 1725–1750
  •  
    Wzór na broszkę, 1800–1850

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Corsage and Stomacher. [w:] Antique Jewelry University [on-line]. Lang Antique & Estate Jewelry San Francisco. [dostęp 2020-12-18]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Ewa Letkiewicz. Jubilerski bukiet kwiatowy z kolekcji wilanowskiej. „Studia Wilanowskie”. XXVI (2019). s. 153-178. DOI: 10.36135/MPKJIII.01377329.2019.SWXXVI.pp.153–178. ISSN 0137-7329. 
  3. ↑ a b Magdalena Bożena Toczyńska: O biżuterii oświeconych uwag kilka w Codzienność i niecodzienność oświeconych . Przyjemności, pasje i upodobania (pod redakcją) Bożeny Mazurkowej z udziałem Małgorzaty Marcinkowskiej i Szymona Piotra Dąbrowskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013, s. 115, 116.
  4. ↑ a b c Elise B. Misiorowski, Nancy K. Hays. Jewels of the Edwardians. „Gems & Gemology”. 29 numer 3, s. 165 i 166, 1993. Gemological Insitute of America. 
  5. ↑ Agnieszka Pawlak-Damska: Szlachecki styl i szyk. Co nosiły polskie szlachcianki w drugiej połowie XVIII wieku?. Serwis popularnonaukowy TYTUS, wydawca Fundacja Zakłady Kórnickie, 2018. [dostęp 2020-12-16]. (pol.).
  6. ↑ Dagmara Wójcik. Klejnoty i uczucia. Biżuteria dawna ze zbiorów Muzeum w Gliwicach (wystawa w willi Caro w Gliwicach). „Polski Jubiler”. 154, Styczeń 2017. 
  7. ↑ a b c d e Harold Newman An Illustrated Dictionary of Jewelry, Thames and Hudson: Stomacher. ADIN Fine Antique Jewellery. [dostęp 2020-12-15]. (ang.).
  8. ↑ José Blanco F., Patricia Kay Hunt-Hurst, Heather Vaughan Lee, Mary Doering: Clothing and Fashion: American Fashion from Head to Toe: American Fashion from Head to Toe. Santa Barbara, CA: ABC CLIO, 2016, s. 278. ISBN 978-1610693097.
  9. ↑ Susanne Gänsicke, Yvonne J. Markowitz: Looking at Jewelry: A Guide to Terms, Styles, and Techniques. Getty Publications, 2019, s. 117. ISBN 978-1606065990.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bukiet_jubilerski&oldid=68575361”